آوازهای الکن

▪ درباره بومیان استرالیا
در پایان قرن هجدهم هنگامی كه اروپاییان سكونت در استرالیا را آغاز كردند و آنجا را به صورت تبعیدگاهی درآوردند، بومیان استرالیا Aboriginal به گروه های قبیله ای بسیار تقسیم می شدند و در سرتاسر قاره به شكل دسته های چادرنشین شكارچی گردآورنده سازمان یافته بودند. این تنها شكل گذران زندگی بود كه گروه های ساكن برهوت داخلی می شناختند، در حالی كه اقوام ساحلی ماهیگیری و جمع آوری نرمتنان نیز می توانستند. از سوی دیگر این گروه اخیر در معرض تماس با اروپاییان نیز بودند. برای مثال آنهایی كه در تاسمانی زندگی می كردند تا پایان قرن نوزدهم به كلی توسط مهاجران از صحنه گیتی محو شدند.
بومیان استرالیا در میان خود به حدود ۲۵۰ زبان خویشاوند سخن می گفتند و نام های زیر تنها اندكی است از جمع بسیار: آرانداها، مورنگین ها و والبیری های قلمرو شمال، كاریراها، كاراجری ها و پیتجانتجاراهای غرب استرالیا، دیری ها و كامیلارویی های جنوب استرالیا، كورنایی های ویكتوریا، وونگایبون های نیوساوث ولز، لاردیل های كوئینزلند و تاسمانیایی های منقرض شده. هر گروه قبیله ای خود به چندین كلان یا طایفه توتمی یعنی به گروه هایی كه اعضایش نیای مشتركی داشتند تقسیم می شد.
این بدان معنا بود كه اعضای یك طایفه نمی توانستند با هم ازدواج كنند برون همسری. نیای هر طایفه موجودی فراطبیعی پنداشته می شد و با توتمی در قالب یك جانور، گیاه، سنگ یا دیگر انواع پدیده های طبیعی شناخته می شد. اسطوره های آفرینش بومیان استرالیا حول محور «عصر رویاها» بنا شده است كه دوره ای ازلی بوده كه در آن نیاكان توتمی در سرتاسر قاره گشتند و نام هر چیزی را كه در مسیرشان با آن روبه رو شدند صدا كردند جانوران، گیاهان، رودخانه ها، صخره ها، كوه ها و غیره و به این ترتیب جهان را آغاز كردند. هر نیایی در سفرش از میان قلمرو، ردی از كلمات و نت های موسیقی از خود برجای گذاشت كه به «ردپای نیاكان» یا «خط آوازی» معروف است.
این مسیرها به شكل خطوط ارتباطی میان قبیله های مختلف باقی ماند و هنوز بومیان طی مهاجرت هایشان از آنها استفاده می كنند یا به عبارتی یك بار دیگر به آوازهای نیاكان گوش می دهند. حتی مالكیت زمین نیز براساس خطوط آوازی تعیین می شود: هر بومی باریكه ای زمین به ارث می برد كه آواز نیاكانش بر آن گذشته باشد و اشعار این آوازها همچون اسناد مالكیتی بودند كه می توانستند طی كوروبوری ها یا جشن های آیینی آنها را اجاره داده یا معامله كنند. كوروبوری ها جشن هایی هستند كه در آن طایفه های توتمی مختلف حق عبور از قلمرو خویش را به یكدیگر اعطا می كنند، اشیای مقدس مبادله می كنند، برای ازدواج ها برنامه می ریزند و پیمان اتحاد می بندند. كهنسالان امانت داران اسطوره های گروه بودند كه ضمن آئین های تشرف آنها را به نسل جدید انتقال می دادند. در این مراسم پذیرفته شدن در گروه آزمون های دشواری همچون ختنه و بیرون كشیدن مجرای ادراری از آلت تناسلی پسران و ازاله بكارت آئینی در دختران انجام می شد. با این كار جوان ترها می توانستند به طور كامل وارد جامعه شوند و به عنوان عضو گروه مسئولیت هایشان را بر عهده بگیرند.
به تازه واردان «تجورونگا» داده می شد كه الواحی مقدس پوشیده از نوشته هایی نشان دهنده مسیر نیاكان توتمی هر فرد است. اسطوره های آفرینش در اشكال مختلف هنری و آئینی همچون موسیقی آوازهای منظوم، رقص یا نقاشی نقاشی روی سنگ یا تزئینات روی اشیای آئینی واقع در برخی اماكن مقدس یا نقاشی روی بدن تجدید می شدند. یك مكان برای آنكه مقدس باشد می بایست نشانه هایی از عبور نیاكان در خود می داشت صخره ای، آبگیری، یك درخت اوكالیپتوس یا هر چیز دیگر. جشن ها همراه با رقص و آواز برای زنده كردن آداب باروری و اسطوره های پیدایش اقوام انسانی برپا می شد تا تداوم حیات انواع توتمی و انسانی تضمین شود.
فقط كسانی اجازه رفتن به مكان های مقدس را داشتند كه با اعضای طایفه خویشاوند بودند و تجاوزكاران به شدت مجازات می شدند. این سیستم «مراقبت» با ایجاد مزارع و معادن و ساخت راه آهن بی ارزش شد و به برخوردهای متعدد میان گروه های بومی بر سر كنترل و دستیابی به مكان های مقدس انجامید. اخیرا به خاطر ادعاهای مالكیت سرزمین نیاكان درگیری های حقوقی هم پیش آمده است. امروزه اقوام بومی استرالیا دیگر كوچ نمی كنند اما تنها دو درصد از جمعیت استرالیا را تشكیل می دهند. با آنكه در سال های اخیر دولت مركزی سیاست هایی در تحكیم و توسعه شباهت های فرهنگی شان به اجرا گذاشته از فرهنگ سنتی و سرزمین های بومیان استرالیا كه به خاطر آنها و به رسمیت شناخته شدن حقوقشان تلاش بسیار كرده اند، چیز زیادی باقی نمانده است.

كاوه فیض اللهی

منبع : روزنامه شرق