قصه های وحشتناک مادربزرگ مهربان

● نگاهی به فیلم بانو در آب
ام نایت شامالان تصمیم گرفته است قصه پیش از خواب تعریف كند. فیلم «بانو در آب» را به گفته خودش بر اساس قصه ای ساخته است كه شب ها كنار تختخواب بچه هایش برای آنها تعریف می كرده. بیچاره بچه هایش حتما شب ها خواب به چشمانشان نمی آمده. چه انتظاری دارید ام نایت شامالان است دیگر، مادربزرگ مهربان كه نیست.
كلیولند هیپ پل جیاماتی مردی گوشه گیر و سرایدار مدیر مجتمع آپارتمانی كنار یك استخر شنا در فیلادلفیا است با ساكنانی متنوع و كمابیش عجیب و غریب كه دست كمی از هفتاد و دو ملت ندارند: كره ای، هندی، سفیدپوست، سیاهپوست، اسپانیش، نویسنده، بدنساز، منتقد، شیفته تلویزیون، خوره جدول كلمات متقاطع، عاشق حیوانات، روشنفكر برج عاج نشین و... یك شب شخصی را كنار استخر می بیند و چون در آن ساعت كسی اجازه استفاده از استخر را ندارد او را تعقیب می كند، در آب می افتد و یك موجود پری مانند بریس دالاس هاوارد او را نجات می دهد، زنی خاموش و هراسان كه نامش «استوری» داستان است به گفته خودش یك «نارف» است كه از سرزمین قصه های پریان و از آب آمده.
زن كره ای جون كیوكو لو با كمك دختر كاملا آمریكایی شده اش سیندی چیونگ كه نقش مترجم او را دارد، به كلیولند حالی می كند كه آن زن «از شرق آمده است». ساكنان آپارتمان سعی می كنند راهی برای بازگرداندن استوری به سرزمین خودش بیابند اما ناگهان سر و كله موجودات مخوفی پیدا می شود كه می خواهند جلوی بازگشت او را بگیرند و جانورانی درنده به نام «اسكرانت»، چیزی میان كفتار و گراز، وحشت به جان ساكنان مجتمع می اندازند...
شامالان سی و شش ساله متولد مدرس، هندوستان، بعد از آنكه در سال ۱۹۹۹ با فیلم «حس ششم» خوش درخشید، «ناشكستنی» ۲۰۰۰، «نشانه ها» ۲۰۰۲ و «دهكده» ۲۰۰۴ را ساخت كه همه به نوعی فیلم های دلهره آور فراطبیعی بودند و این چهار فیلم در مجموع حدود ۲ میلیارد دلار از محل فروش بلیت و سی دی درآمد داشتند.
او مصمم است كه پا در جای پای دو كارگردان محبوب خود هیچكاك و اسپیلبرگ بگذارد و البته از آنها نیز فراتر برود و نوعی بینش معنوی خاص خود را از طریق «فرمولی» كه كشف كرده به سینما تزریق كند و موفقیت فیلم هایش نیز تا حد زیادی مدیون اعتمادبه نفس فوق العاده و هوشمندی و استادی او در به كارگیری تركیب بندی تصویر و صدا و ریتم است.
چند مولفه مشخص فیلم های او عبارتند از: رخدادهای فراطبیعی، چرخش ناگهانی پیرنگ داستان، تعلیق فزاینده، ضرباهنگ كند، كمترین استفاده از جلوه های ویژه، فیلمنامه دقیق، موسیقی ظریف و موثر، شخصیت های محدود كه اغلب در مكانی بسته و در انزوا زندگی می كنند، استفاده كاربردی از رنگ به مثابه شخصیت و حضور كارگردان در یك نقش معمولا كوتاه. فیلم «بانو در آب» شامالان، محصول برادران وارنر، از ۳۰ تیرماه با درجه بندی PG-۱۳ روی پرده رفت و همزمان با آن كتاب های «بانو در آب: قصه پیش از خواب» و «مردی كه صداها را شنید یا، چگونه ام نایت شامالان حرفه اش را به خاطر یك قصه پریان به خطر انداخت» به چاپ رسید. فیلم در هفته اول با فروش ۱۸ میلیون دلار در رده سوم جدول فروش قرار گرفت.
اما به نظر می رسد هر فیلمی كه شامالان می سازد، نظر مخالف بیشتری را در میان منتقدان سینمایی به خود جلب می كند و آنها كه فیلم «حس ششم» را تقریبا یك صدا تشویق كردند، اكنون در مجموع به «بانو در آب» نمره ای داده اند كه با معیار آموزش و پرورش ما در حدود ۷ از ۲۰ است. شاید برخورد استهزاآمیز شامالان با یكی از شخصیت های فیلم به نام هری فاربر باب بالابان همنام مانی فاربر و استفن فاربر دو روزنامه نگار و منتقد سرشناس آمریكایی منتقد عبوس و بهانه گیر و دشمن خلاقیت فیلم و كتاب كه هیچ چیز او را به هیجان نمی آورد و نمی خنداند و فكر می كند همه چیز را می داند و آخر هم یكی از «اسكرانت» ها حقش را كف دستش می گذارد، منتقدان آمریكایی را به انتقام واداشته است.
آنها اول از همه خود شامالان را به باد تمسخر گرفته اند خودش در این فیلم نقش یك نویسنده هندی را بازی می كند كه كتابش قرار است آینده جهان را تغییر دهد و او را خودشیفته و «ام نارسیس شامالان» نامیده اند و بعد پل جیاماتی «راه های فرعی»، «خاكسترنشین» را كه سال گذشته نامزد جوایز اسكار و كره طلایی بود، در نقشی كه برازنده اوست مرد منزوی و دوست داشتنی و زخم خورده پرلكنت و ملال آور خوانده اند، هاوارد را مقلد عكس های قدیمی میا فارو و «اسكرانت» ها را باسمه ای و در حد فیلم های اد وود دانسته اند.
حتی به دخترهای شامالان هم انتقاد كرده اند كه چرا زودتر به پدرشان نگفته اند كه چنین داستان مزخرفی به درد فیلم شدن نمی خورد.

ساسان گلفر

منبع : روزنامه شرق