پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا

انتقال خون


انتقال خون
●تاریخچه انتقال خون در جهان
سال ١٦١٦ میلادی: كشف جریان خون توسط ویلیام هاروی
سال ١٦٥٦ میلادی : اولین تزریق با كمك یك پر مرغ متصل به مثانه توخالی یك حیوان بوسیله كریستوفر ورن
سال ١٦٦٧ میلادی: اولین انتقال خون از حیوان به انسان توسط ژان دنیس پزشك دربار لویی١٤
سال ١٦٧٥ میلادی: ممنوع و حرام اعلام شدن انتقال خون بدنبال بروز عوارض ناشی از تزریق خون ناسازگار وآلوده توسط پارلمان فرانسه، انجمن پادشاهی پزشكی لندن و پاپ
سال ١٩٠٠ میلادی: شناخت گروههای خونی A وB وO وAB توسط لنداشتاینر
سال ١٩٣٧ میلادی: تاسیس اولین بانك خون جهان درشهر شیكاگو آمریكا
سال ١٣٢٤ ه.ش(١٩٤٨ میلادی): انجام انتقال خونهای پراكنده در بیمارستان های مختلف تهران
سال ١٣٥٣ ه.ش: تاسیس سازمان انتقال خون ملی ایران
●انواع اهدای خون
▪ اهدای حرفه ای : در این نوع اهدا، فرد به ازای دریافت پاداش اقدام به خون دادن می نماید، این روش امروزه منسوخ شده است زیرا خطر آلودگی خون در بین اهداكنندگانی كه به ازای دریافت وجه یا كالا اقدام به خون دادن می نمایند بالا می باشد.
▪اهدای جایگزین یا فامیلی : در این نوع اهدا یكی از آشنایان یا اقوام فردی كه نیازمند به خون است (جهت جایگزین نمودن خون مصرف شده) اقدام به اهدای خون می نمایند. یكی از اهداف سازمان انتقال خون حذف كامل خون جایگزین تا پایان سال ٨٢ بوده است.
▪اهدای داوطلبانه : در این نوع اهدا كه یكی از بهترین و سالم ترین طرق تامین خون سالم می باشد فرد بطور داوطلبانه و فقط با انگیزه ایثارو نوعدوستی اقدام به خون دادن می نمایند.
▪ اهدای اتولوگ : در این نوع اهدا باشرایط خاصی كه توسط پزشك یا كارشناس طب انتقال خون مشخص می شود، خون گرفته شده از فرد برای همان فرد درمواقع ضروری مورد مصرف قرار می گیرد.
●انواع اهداكنندگان ( برحسب دفعات اهدای خون )
▪ اهدا كننده بار اول : به شخصی اطلاق می شود كه سابقه هیچگونه اهدای خون ندارد و برای اولین بار به سازمان انتقال خون جهت اهدای خون مراجعه نموده است.
▪ اهدا كننده با سابقه : به شخصی اطلاق می شود كه سابقه اهدای خون دارد ولی از آخرین باری كه اقدام به خون دادن نموده است بیش از یك سال می گذرد.
▪ اهدا كننده مستمر : به شخصی اطلاق می شود كه بجز اهدای فعلی سابقه حداقل یك نوبت اهدای خون ظرف یك سال گذشته را داشته باشد. یا به عبارت دیگر كسی كه در سال حداقل دو نوبت خون اهدا نماید.
●اصول اهدای خون
١) اهدای خون در همه حال باید داوطلبانه باشد و هیچ فشاری به دنور تحمیل نشود. فقط از افراد داوطلب (عمدتا اهداكنندگان داوطلب مستمر ومنظم) كه با انگیزه انسانی و ایثار اقدام به اهدای خون می نمایند، خونگیری بعمل آید.
٢) دنور باید از خطرات مربوط به اقدام خود مطلع باشد، سلامت و ایمنی افراد بطور مداوم مورد توجه باشد.
٣) عامل محرك اهداكننده ومسئولین جمع آوری خون، هرگز نباید سود مالی باشد.
٤) ناشناس ماندن (Anonymity) بین اهداكننده و دریافت كننده باید مورد توجه قرارگیرد مگر در موارد خاص
٥) اهدای خون نباید تحت تاثیر مسائلی از قبیل ملیت، مذهب و …قرار گیرد.
●شرایط اهدا خون
لطفاً جهت آگاهی بیشتر، بر روی هر یک از موارد زیرکه در تاریخچه شما وجود دارد، کلیک نمایید
سرطان
سقط جنین
سکته
سل
سن
شیردهی
صرع، تشنج
عفونت ها
عمل جراحی
فشارخون
فواصل اهدا
قاعدگی
كلسترول و چربی خون
مسافرت
مواد مخدر
واكسیناسیون
وزن
هپاتیت (زردی و یرقان )
هموگلوبین و هماتوكریت
هورمون درمانی
آسم
آلرژی (حساسیت)
افسردگی، اضطراب
ایدز و HIV
بارداری
بیماریهای انعقادی
بیماریهای پوستی
بیماریهای جنسی
بیماریهای خود ایمنی
بیماریهای قلبی
پیوند اعضا
تب خال
تیروئید
تزریق خون و فرآورده های خونی
حجامت
خال كوبی چاقوخوردگی ، سوراخ کردن گوش ، طب سوزنی
داروها
دندانپزشكی
دیابت
سرماخوردگی و آنفلوآنزا
▪آسم
اگرآسم شما شدید و همراه با مصرف مداوم دارو ( بخصوص داروهای كورتونی ) باشد از اهدای خون معاف می باشید ولی درصورتی كه آسم شما خفیف بوده و در فواصل طولانی دچار حملات ضعیف و خفیف آسم می شوید در هنگامی كه حالتان خوب است می توانید خون اهدا نمائید.
▪آلرژی
در هنگامی كه علائم آلرژی و حساسیت ندارید می‌توانید خون اهداكنید.كسانی كه سابقه حساسیتهای شدید بخصوص حساسیتهای تنفسی مثل آسم شدید یا تب یونجه دارند از اهدای خون بطور دائم معاف می‌باشند.
▪افسردگی و اضطراب
درصورتی كه در موقع اهدای خون حال شما خوب باشد و احساس كسالت روحی و یا اضطراب شدید نداشته باشید و فقط از آرامبخشهای ساده و مسكن استفاده كرده باشید می توانید خون خود را اهدا نمائید.
▪ایدز وHIV
اگر سابقه آلودگی با ویروس ایدز یا ابتلا به بیماری ایدز داشته‌اید از اهدای خون بطوردائم معاف میباشید. اگر خود را در معرض ابتلا به HIV یا بیماری ایدز میدانید بخصوص تماس جنسی مشكوك تا گذشت مدت١٢ ماه و انجام آزمایشات لازم و اطمینان از سلامت خود از اهدای خون خودداری كنید.
▪بارداری
خانمهای باردار حداقل ٦ هفته پس از زایمان طبیعی می توانند خون خود را اهدا نمایند.
▪بیماریهای انعقادی
اگر سابقه بیماریهای انعقادی خون مثل هموفیلی را دارید از اهدای خون بطور دائم معاف می‌باشید .
▪بیماریهای پوستی
جوشهای ریزپوستی و آكنه ( جوش غرور جوانی ) خفیف تا متوسط ( بشرط استفاده نكردن از دارو ) مانع اهدای خون نمی گردد. درموردعفونتهای قارچیسطحی در محل خونگیری و یا عفونتهای قارچی در دیگر نقاط پوست یا مو یا ناخن ( بشرطی كه از داروهای ضد قارچ استفاده می كنید) و نیز كهیر، آكنه كیستیك شدید، تاول، زخم چركی، كورك یا عفونت پوستی شدید پس از درمان و بهبود كامل قادر به اهدای خون خواهید بود.
▪بیماریهای جنسی ( مقاربتی )
یكسال پس از درمان كامل بیماریهای جنسی ( مقاربتی ) مانند سوزاك، سفلیس، .... می توانید خون اهدا نمائید.
▪بیماریهای خود ایمن
اگرسابقه بیماریهای خود ایمنی مثل پركاری تیروئید ، بیماریهای رماتیسمی ، لوپوس اریتماتو ، مولتیپل اسکلروزیس و... دارید، از اهدای خون بطور دائم معاف می‌باشید
▪بیماریهای قلبی
سابقه بیماریهای قلبی بخصوص عروق كرونركه منجربه استفاده مكرر از دارو گردد شما را از اهدای خون معاف می كند. سابقه بیماریهای ساده دریچه ای قلب مانند پرولاپس میترال (MVP )اگر همراه با نارسایی یا علائم قلبی شدید نباشد، مانعی جهت اهدای خون نمی باشد.
▪پیونداعضا
تا یکسال پس از پیوند اعضا از اهدای خون معاف مبباشید .اگر سابقه پیوند قرنیه یا سخت شامه مغز (Dura Matter ) دارید بطور دائم از اهدای خون معاف می باشید .
▪تب خال
تب خال به تنهایی مانع اهدای خون نمی گردد.
▪تیروئید
گواتر ساده ( بدون تغییرات هورمونی ) و نیز كم كاری غدهٔ تیروئید (هیپوتیروئیدی ) اگر علت آن اتوایمیون ( نقص ایمنی ) نباشد مانع اهدا خون نمی گردد. پرکاری غدهٔ تیروئید ( هیپرتیروئیدی ) و نیز كم كاری تیروئید از نوع اتوایمیون باعث معافیت دائم از اهدای خون می گردند.
▪تزریق خون و فرآورده های خونی
اگر طی ١٢ ماه گذشته به شما خون یا فرآورده‌های خونی تزریق نشده باشد می‌توانید خون اهداكنید.
▪خال كوبی ، چاقوخوردگی ، سوراخ کردن گوش ، طب سوزنی
از آنجا که چنین اقداماتی سبب میشود تا فرد در معرض بیماری های قابل انتقال از طریق خون قرار گیرد تا یكسال سبب ممنوعیت چهت اهدای خون میشود
▪وزن
▪اگر وزن شمابالای ۵۰ کیلو گرم باشد می توانید خون اهدا كنید.
▪واكسیناسیون
مصرف برخی از واکسن ها تداخلی با اهدای خون ندارند ولی برخی از واکسن ها تا مدتی بعد از مصرف موجب اختلالاتی در خون می گردند كه دراین مدت نباید خون اهدا نمود.
▪صرع ، تشنج
درصورت داشتن سابقه صرع و تشنج از اهدای خون معاف می باشید مگراینكه طی ٣ سال گذشته بدون استفاده از دارو دچار حملات صرع و تشنج نشده باشیددراین صورت می توانید خون اهدا كنید.
▪شیردهی
پس از پایان دوران شیردهی می توانید خون خود را اهدا كنید.
▪سن
اگر سن شما بین ١٧ تا ٦٥ سال می باشد می‌توانید خون اهداكنید.
▪سل
٢سال پس از بهبود كامل و قطع كلیه داروها می توانید خون اهدا كنید.
▪سقط جنین
یكسال پس از هرگونه سقط جنینی می توانید خون خودرا اهدا كنید.
▪سرماخوردگی و آنفلوآنزا
اگر طی یك هفته گذشته سرما خوردگی داشته اید و یا طی ٢ هفته اخیر به آنفلوآنزا مبتلا گردیده اید نمی توانید خون خود را اهدا نمائید.
▪سکته
پس از سکته قلبی یا مغزی به طور دائم از اهدای خون معاف می باشید.
▪سرطان
اگر سابقه ابتلا به سرطان دارید از اهدای خون بطور دائم معاف می‌باشید. بجز سه مورد ١-كارسینوم insitu(در جا) دهانه رحم ٢-كارسینوم پاپیلری تیروئید٣-سرطان‌های محدود پوستی مانند BCCوSCC بشرطی كه با عمل جراحی كاملاً برداشته شده باشند وشخص بطور كامل درمان شده باشد.
▪مسافرت
یكسال پس ازمسافرت به مناطق مالاریاخیز و درصورتی كه علامتی نداشته باشید می توانید خون اهدا كنید.
▪مواد مخدر
در صورت مصرف كوكائین و یا هرگونه مواد مخدر استنشاقی دیگر و یا داشتن سابقه تزریق مواد مخدر ( حتی برای یكبار ) تا آخر عمر از اهدای خونمعاف می باشید.
▪داروها
مصرف برخی از داروها تداخلی با اهدای خون ندارند و هنگام مصرف این داروها می توانید خون اهدا كنیداما برخی از داروها در هنگام مصرف و حتی تامدتی پس از قطع مصرف موجب اختلالاتی در خون می گردند كه دراین مدت نباید خون اهدا نمود. چند نمونه از این داروها بقرار ذیل می باشد.●در هنگام مصرف این داروها می توانید خون اهدا كنید :
ویتامینها
داروهای ضدباداری خوراكی
داروهای ضداحتقان ( دكونژستانها )
آرام بخش های خوراكی ضعیف
سایمتدین
●پس از پایان مصرف این داروها می توانید خون اهدا كنید :
انسولین
كورتونهاموضعی ( در محل خونگیری)
پروپرانولول (ایندرال)
پس از طی مدت ذكر شده در مورد هردارو می توانیدخون اهدا نمائید:
آنتی بیوتیكهای خوراكی ٢روز پس از قطع دارو
آنتی بیوتیكهای تزریقی ٤هفته پس از قطع دارو
پیروكسی كام و آسپرین ٣روز پس از قطع دارو
پماد ترتینوئین (رتینA) یك هفته پس از قطع دارو
داروهای كورتونی یك هفته پس از قطع دارو
كلسترول و چربی خون
بالا بودن كلسترول و چربی خون مانعی جهت اهدای خون نمی‌باشد.
▪هورمون درمانی
خانمهایی كه از هورمون های جایگزین ( استروژن و پروژسترون یا قرص های ضدبارداری خوراكی ) استفاده می كنند می توانند خون خود را اهدا نمایند.سابقه استفاده از هورمون رشد انسانی باعث معافیت دائم از اهدا خون می گردد.
▪هپاتیت (زردی، یرقان)
اگر سابقه ابتلابه هپاتیت عفونی ( ویروسی ) بعد از سن ١٠ سالگی داشته اید از اهدای خون بطور دائم معاف می باشید. اگر علت زردی و یرقان شما چیزدیگری باشد ( مصرف دارو، بیماری ژیلبرت، مصرف الكل، ضربه، سنگ كیسه صفرا... ) با شرایط خاصی می‌توانید خون اهدا كنید.
همچنین اگر باكسی كه مبتلابه هپاتیت عفونی ( ویروسی ) می باشد تماس نزدیك داشته اید ( تماس جنسی، زندگی دریك خانه، استفاده مشترك از آشپزخانه ودستشویی ) تا ١٢ ماه بعداز آخرین تماس قادر به اهدای خون نمی باشید.
▪هموگلوبین و هماتوكریت
اگر هموگلوبین شما بالاتر از ۱۲/۵گرم در دسی لیتر باشد، می توانید خون اهدا كنید. اگر هماتوكریت شما ٥٤%- ٣٨% (برای آقایان) و یا ٤٨% - ٣٨% (برای خانم ها) باشد می توانند خون اهدا كنید.
▪حجامت
یكسال پس از آخرین حجامت می توانید خون اهدا كنید.
▪قاعدگی
▪اگر قاعدگی شما شدید، دردناك و همراه با خونریزی زیاد نمی باشد و احساس می كنید كه حالتان خوب است می توانید خون خود را اهدا كنید.
▪فشارخون
برای اهدای خون باید فشار سیستولیك ( رقم بالای فشار خون ) بین ١٨٠ – ٩٠ و دیاستولیك (رقم پایین فشارخون ) ١٠٠ـ٥٠ باشد. سابقه فشار خون بالا و پایین به تنهایی نمی تواند منعی برای اهدای خون باشد.
▪فواصل اهدا
فاصله بین دو اهدای خون حداقل ٨ هفته می باشد ( بشرطی كه بیش از ٤ بار در سال برای آقایان و ٣ بار در سال برای خانم ها نباشد. فاصله بین ٢ اهدای پلاكت (Platelet Pheresis ) سه روز می باشد.
▪دندانپزشكی
اعمال ساده دندانپزشكی مثل پركردن درجه I و II دندان درصورتی كه همراه با تزریق داروی بی حسی نباشد مانع اهدای خون نمی گردند . درصورت داشتنتزریق و یا جرم گیری ٣ روز بعد و درصورت كشیدن دندان یك هفته بعد می توانید جهت اهدای خون اقدام نمائید.
▪دیابت
اگر دیابت شما وابسته به تزریق انسولین نباشد و قند خون شما كنترل شده باشد می توانید خون اهدا كنید.
▪عفونتها
تاوقتی كه دارای علائم عفونت فعال و تب می باشید از اهدای خون خودداری نمائید. سابقه ابتلا به بعضی از عفونتها مانند هپاتیت CوB و HIV جذام باعث معافیت دائم از اهدای خون می گردد. درمورد مدت معافیت سایر بیماری های عفونی بهتر است با پزشک سازمان مشورت شود.▪
عمل جراحی
٥/١ تا ٢ ماه بعداز اعمال جراحی كوچك مثل آپاندكتومی، هموروئید، جاانداختن شكستگی های كوچك، فتق، لوزه، واریس و٦ ماه بعداز اعمال جراحی بزرگ مثل برداشتن كیسه صفرا، برداشتن رحم، برداشتن تیروئید، لاپاراتومی، می توانید خون اهدا كنید.( بشرطی كه حین عمل خونتزریق نكرده باشید.)
●چه كسانی سالمترین اهدا كنندگان خون هستند؟
اهدا كنندگان داوطلب كه پولی در ازای اهدای خون دریافت نمی نمایند و به طور منظم خون اهدا می كنند، سالم ترین اهدا كنندگان هستند. تحقیقات در كشورهای مختلف نشان داده است كه افرادی كه خون خود را داوطلبانه و بدون در نظر گرفتن پاداش مادی اهدا می كنند، دلایل اندكی جهت پنهان كردن اطلاعات مربوط به آن بخش از سلامت و روش زندگی خود كه آنها را برای اهدای خون به طور موقت یا دائم نامناسب می نماید، دارند. انگیزه اصلی آنها كمك به افراد دیگر است و نه بدست آوردن منافع شخصی.
اهدا كنندگان فامیلی یا جایگزین فقط در زمانی كه خون آنها مورد نیاز یكی از اعضای خانواده یا آشنایان است، خون اهدا می كنند. ثابت شده است كه خون این افراد به سلامت گروه اول نیست زیرا ممكن است درشرایطی كه برای اهدای خون مناسب نیستند و ممكن است آلودگی را به فرد گیرنده منتقل نمایند، تحت فشار قرار گرفته، خون اهدا نمایند. از طرف دیگر در بسیاری از موارد در میزان نیاز به خون، تعداد بستگانی كه حائز شرایط اهدای خون باشند، كافی نیستند و در جایی كه امكان اهدای خون توسط یكی از اعضای خانواده وجود ندارد، بستگان ممكن است با پرداخت پول به فردی دیگر، وی را به اهدای خون ترغیب نمایند و این مورد خود بوجود آورنده یك نظام پرداختی مخفی است.
▪ اهداكنندگان پولی (paid donors) : افرادی هستند كه برای دریافت پول، خون اهدا می نمایند آن ها معمولاَ بیش از آنكه توسط كمك به افراد دیگر ترغیب شوند، به واسطه آنچه دریافت می نمایند، تشویق می شوند. این افراد ممكن است با اهدای خون، بیش از دفعات توصیه شده به سلامت خویش آسیب بزنند. همچنین به احتمال بیشتر، ممكن است زندگی گیرندگان خون را نیز با پنهان نمودن اطلاعاتی كه آنها را از اهدای خون منع می كند، به مخاطره اندازند.
در ابتدای قرن بیستم بعد از آنكه انتقال خون بصورت رایج شكل گرفت منبع تأمین خون سرویسهای انتقال خون، خون دهندگان حرفه ای بودند كه كار معینی نداشته، تابع هیچگونه اصول اخلاقی نبودند و از طریق وجه ناچیزی كه درمقابل فروش خون خود دریافت می داشتند، زندگی می كردند. بعد از مدتی تحقیقات انجام شده مشخص نمود كه خون این افراد نه تنها فاقد فایده لازم بوده بلكه باعث انتقال بیماریهای خطرناك به گیرندگان خون می شود؛ به همین علت در سیر تكامل انتقال خون، استفاده از خون جایگزین خویشاوندان و آشنایان ارجح دانسته شد. متاسفانه پس از مدتی معلوم گردید كه خون این افراد نیز در مقایسه با خون افراد داوطلب، احتمال بالاتری (حدود ١٠ برابر) از انتقال بیماریها به گیرنده را دارا است. با پیشرفت روزافزون علم پزشكی وانجام آزمایشات پیشرفته بتدریج مشخص گردید میزان آلودگی های خونی در افرادی كه بصورت داوطلب برای اهدای خون به مراكز انتقال خون مراجعه می نمایند بسیار كمتر از دو گروه قبلی است. سپس تحقیقات علمی مشخص نمود كه خون افرادی كه بصورت مستمر نسبت به اهدای خون خود اقدام می نمایند دارای كمترین میزان آلودگی است.
گروه اهداكنندگان مستمر و منظم اهداكنندگانی هستند كه نیاز به خون سالم را كه از حیاتی ترین نیازهای جوامع بشری است به خوبی درك كرده و از انگیزه بالایی جهت اهدای خون برخوردار می باشند و درباره رفتارهای مخاطره آمیز كه باعث آلودگی در سطح جامعه می شود اطلاعات كافی كسب نموده اند و دائما با شرایط اختصاصی سازمان انتقال خون مورد ارزیابی قرار می گیرند و به طور منظم غربال می شوند و بدین ترتیب از سالمترین اقشار جامعه جهت اهدای خون محسوب می شوند. این افراد پس از اولین نوبت اهدای خون (و تأیید سالم بودن خونشان با معاینه وآزمایش) توسط پرسنل كار آزموده سازمان انتقال خون و تمایل شخص داوطلب انتخاب و كارت بسیج اهداكنندگان برای آنها صادر می شود تا طبق جداول زمان بندی شده در كارت عضویت اقدام به اهدای خون نمایند.
منبع : سازمان انتقال خون


همچنین مشاهده کنید