آژانس یهود

در بررسی تاریخ فلسطین به نام هایی از قبیل دولت انگلیس، بالفور، كمیسر عالی انگلیس در فلسطین، جامعه ملل، سازمان جهانی صهیونیسم، آژانس یهود، دولت آمریكا، سازمان ملل متحد و.. برخورد می شود كه هر كدام از آنها نقش بسزایی در برپایی رژیم اسرائیل ایفا كرده اند. درست است كه این دولت ها، سازمان ها و افراد با یكدیگر ارتباطی تنگاتنگ داشته و مكمل یكدیگر بوده اند، اما نقش برخی از آنها چشمگیر تر بوده و می توانسته اند بر دیگران تاثیر بگذارند. در این زمینه نقش آژانس یهود و سازمان جهانی صهیونیسم برجسته تر بوده است.
زیرا این دو سازمان متولی اجرای طرح یهودی كردن فلسطین بوده، امور انتقال مهاجران یهودی به فلسطین و بسیج حمایت های مالی و سیاسی خارجی و داخلی از طرح یادشده را به عهده داشته اند. به دنبال برپایی رژیم صهیونیستی، ادارات متعلق به آژانس یهود در فلسطین به وزارتخانه های رژیم اسرائیل تبدیل شدند، اما آژانس یهود و سازمان جهانی صهیونیسم همچنان به فعالیت خود در خارج از سرزمین فلسطین اشغالی ادامه می دهند.
كتاب، بررسی فعالیت های گوناگون آژانس یهود در امور فلسطین را شامل می شود. هرچند نویسنده در رشته اسرائیل شناسی صاحب نظریه به حساب می آید، اما همانند اكثریت كارشناسان عرب بیشتر بر جنبه «عربیت» مسئله فلسطین تاكید می كند تا «اسلامیت». در حالی كه تاریخ فلسطین نشان می دهد مسلمانان داوطلبانه از این سرزمین مقدس دفاع كرده اند و حتی استعمار نیز بیشتر از نقش حمایتی مسلمانان هراس داشته است تا مبارزات داخلی مردم فلسطین. دوران معاصر نیز آنچه اسرائیل را به پذیرفتن سازش با جناحی از ساف وادار كرد، قیام اسلامی مردم فلسطین است چرا كه امكان پیوستگی این قیام با خیزش سراسری مسلمانان و واكنش مسلمانان كشورهای دیگر وجود داشته و دارد.
پژوهش حاضر در واقع بررسی فعالیت های دستگاه اجرایی طرح صهیونیستی یهودی كردن فلسطین را به هنگام قیمومت انگلیس بر فلسطین شامل می شود. هرتسل به هنگام نگارش كتاب كشور یهود در نظر داشت كه این دستگاه شكل شركتی یهودی به خود گیرد. این تصور همچنان در نگرش صهیونیست ها حتی پس از آغاز مذاكرات صهیونیست ها و انگلیس در جنگ جهانی اول نفوذ داشت، مذاكراتی كه زمینه ساز صدور اعلامیه بالفور شد. این اعلامیه به آن شركت یهودی مندرج در نخستین پیشنهاد رسمی صهیونیست ها به دولت انگلیس كه در ۷ فوریه ۱۹۱۶ ارائه شده بود اشاره ای نكرده است. با وجود این، طرح مزبور پس از صدور اعلامیه بالفور تكامل پیدا كرد، به گونه ای كه شكل یك كمیسیون صهیونیستی به ریاست وایزمن به خود گرفت كه در اوایل سال ۱۹۱۸ یعنی پس از صدور اعلامیه یادشده به فلسطین رفت.
بعدها این كمیسیون آژانس یهود نامیده شد و سند قیمومت وظایف و اختیارات آن را مشخص كرد. تلاش صهیونیست ها ادامه پیدا كرد تا اینكه آژانس یهود در اوت ۱۹۲۲ گسترش یافت و دربرگیرنده یهودیان صهیونیست و غیرصهیونیست شد.
كتاب حاضر با بررسی زمینه های فعالیت آژانس یهود و تحول آن آغاز می شود. فصل های اول و دوم به شكل گیری آژانس گسترش یافته یهود اختصاص دارد. سپس در چهار زمینه پی درپی، جنبه های گوناگون فعالیت آژانس بررسی می شود.
زمینه اول شامل تلاش های آژانس یهود در مهاجرت است كه هدف از این مهاجرت تشكیل اكثریت جمعیتی در فلسطین بود. زمینه دوم فعالیت آژانس یهود را در انتقال زمین عرب ها به مالكیت یهودی ها مورد بررسی قرار می دهد. در این باره آژانس یهود تا اواخر دوره قیمومت توانست ۷/۵ درصد از زمین های فلسطینی ها را به مالكیت خود درآورد كه بیشتر املاك یهودی ها در حاصلخیزترین مناطق فلسطین قرار داشت. املاك یهودی ها همچنین ۷/۱۲ درصد مساحت زمین های زیر كشت فلسطین را تشكیل می داد. زمینه سوم شامل بررسی تلاش های آژانس یهود در مورد اسكان مهاجران یهودی در فلسطین است.
این زمینه فعالیت آژانس یهود در بخش اقتصادی (كشاورزی، صنایع و بازرگانی) به منظور ایجاد فرصت های شغلی برای مهاجران و كاهش میزان بیكاری در میان یهودی های فلسطین را شامل می شود. زمینه چهارم شامل بررسی تلاش های سیاسی داخلی و بین المللی آژانس یهود در آماده سازی برای برپایی رژیم اسرائیل است. نویسنده برای نگارش كتاب ۶۵۱ صفحه ای خود از كمك های مركز مطالعات فلسطین، موسسه بررسی های فلسطین، دانشگاه آمریكایی بیروت و همچنین دانشگاه بیروت بهره فراوانی برده است.

محمود فاضلی
محمد عبدالرئوف سلیم
ترجمه : كاظم نراقی
انتشارات : اطلاعات
نوبت اول : ۱۳۸۵
تیراژ : ۲۱۰۰ نسخه

منبع : روزنامه شرق