یک گام فراتر

یك گام فراتر در برخی از حوزه های سیاست عملی كشور/ نوشته: حسن حبیبی/ انتشارات اطلاعات/ نوبت و تاریخ چاپ: اول- ۱۳۸۵/ شمارگان: ۲۱۰۰ نسخه/
گروه اندیشه :كتاب «یك گام فراتر در برخی از حوزه های سیاست علمی كشور» حاصل دلمشغولی، پژوهش و درگیری اجرایی نویسنده آن در مقام یكی از مجریان دولتی؛ یعنی دكترحسن حبیبی در باب چارچوب ها، بنیان های سیاست علمی كشور و موانع پیش روی آن است. از این رو، وی در این كتاب به طرح ریزی مفاهیم مرتبط با این مقوله می پردازد. از میان این مفاهیم می توان به مهم ترین شان اشاره كرد: علم بومی به ویژه در قلمرو علوم انسانی، اولویت های پژوهشی، سیاستگذاری و برنامه ریزی در برخی از زمینه های پژوهشی و آموزشی، وظیفه دستگاه های سیاستگذار و برنامه ریز، زبان فارسی به عنوان ركن مهم هویت ملی و وحدت ملی و روش های تحقیق و سطح بندی در مراحل و سلسله مراتب بررسی ها. بر همین اساس فصول كتاب در ارتباط با این موضوعات تنظیم شده اند.
به نظر می رسد كه محرك نویسنده در نگارش این كتاب، این پرسش اساسی باشد كه خود وی نیز در بخشی از مطلع كتاب یادآور می شود: «چرا در مواردی كه به مباحث علمی مربوط می شود و روز و ساعت تصمیم گیری و عمل به تصمیم ها اهمیت دارد، بیش از اندازه تعلل می كنیم و یا كار را با بحث های غیرمفید به عهده تعویق می افكنیم و هنگامی كه تأخیر را بیش از حد می بینیم، برای جبران بی توجهی ها باشتاب، به كارهای ناپخته و مطالعه نشده دست می یازیم.» بنابراین نویسنده در فحوای كتاب، بر اهمیت دستگاه های تصمیم ساز و تصمیم گیر در حیطه سیاستگذاری و برنامه ریزی علمی تأكید دارد. وی اعتقاد دارد كه هر توسعه علمی و فرهنگی همه جانبه و هماهنگی باید در متن همه شئون سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، علمی و فرهنگی حضور دائم و مستمر داشته باشد. بی شك چنین توسعه همه نگری در عین بهره گیری از میراث فرهنگی و تمدنی اسلامی- ایرانی و با تأثیر از شرایط و مقتضیات زمانی، باید به گونه ای برنامه ریزی شده، به پیش رود. اما این برنامه ریزی یا به زبان بهتر، سیاستگذاری كلان علمی با صرف برگزاری چند همایش و كنفرانس سامان نمی پذیرد.
نیاز به چیزی بیشتر از این تشریفات است و آن اراده «فراتر» رفتن است. بر همین اساس نیز نگرش ما به تاریخ و داشته های فرهنگی مان نیز تغییر می كند: «تاریخ ایران را نباید از روی بی سلیقگی یا نادانی، در تاریخ زد و خوردها و یا زندگی طاغوت ها خلاصه كرد- هر چند كه این بخش از تاریخ در بیشتر اوقات، اگر نه تمامی آن، نیز عبرت آموز و پر معناست- تاریخ ایران كه كمتر از نظرگاه علمی و خردمندانه بدان پرداخته شده است، تاریخی است مشحون از گزارش كوشش ها و تلاش ها، خردورزی ها و مهرورزی ها و بنیان نهادن ها و جستجوها و ...».
اما به موازات این، نویسنده لزوم نظریه پردازی، روش شناسی علمی و تولید علم را از لوازم به دست آوردن «علم بومی» می داند. به همین دلیل، باید به تعیین اولویت های پژوهشی و به تبع آن آموزشی و نیز فراهم آوردن وسایل و ابزار كار برای تحقق این اولویت ها، همت گماشت. با این حال، تحقق هر برنامه علمی بدون جمع شدن شرایط مناسب آن امكان پذیر نیست. بر این اساس، برای نیل به توسعه علمی و فرهنگی كشور راهی جز «تعیین مسئولیت ها، پرهیز از دوباره كاری ها و كارهای موازی كم حاصل یا بی حاصل، تعریف دقیق سیاست ها و تبیین به قاعده برنامه ریزی ها و...» نیست.
و به فرجام آنكه «آخر نه این است كه ما در پی توسعه علمی حقیقی و پایداریم؟ بنابراین فروتنی پیشه كنیم و محققانه همه سخنان صاحب نظران را بشنویم و پرمایه ترین و نیكوترین آنها را برگزینیم و پی بگیریم.»
كتاب «یك گام فراتر» در دو فصل كلان، نكته هایی درباره سیاست علمی كشور و تأملاتی در زمینه برخی از اولویت های پژوهشی و مطالعات ایران شناختی بومی را در اختیار خوانندگان قرار می دهد.
زبان فارسی و برخی از مباحث مربوط به اولویت های پژوهشی از مباحث دیگر كتاب است.

منبع : روزنامه همشهری