کودکان و زلزله

بی گمان آسیب پذیر ترین گروه انسانی در پس از زلزله كودكان میباشند كه میبایست بصورت ویژه به آن پرداخت در این قسمت به بحث كودكان بی سرپرست در پس از زلزله میپردازیم، در بحث كودكان بی سرپرست بهتر است برای آشنایی با این بحران، در ابتدا با شرحی از اتفاقاتی كه با ان روبرو خواهیم شد آغاز كنیم! كودكانی كه پس از زلزله توسط نیروهای محلی و امدادی پیشتاز یافته میشوند آسیب پذیرتر از كودكانی هستند كه در روزهای بعدی، حتی مجروح از زیر آوار بیرون آورده می­شوند، فراموش نکنیم که کودکان زیر پنج سال قادر نیستند هویت فردی خود را بیان و یا پس از چند سال یادآوری کنند ، به راحتی دستور بزرگترها را گوش میکنند و قادر به محافظت از خود نیستند. بنابراین در پی ورود نیروهای مردمی و بی ثباتی وهرج ومرج ایجاد شده در منطقه، در بهترین وضعیت كودكان توسط نیروهای داوطلب مردمی دوره ندیده بنا بر سفارش بستگان و دوستان از منطقه خارج شده و برای سرپرستی به خانواده دیگری سپرده می­شوند. اكنون شما خود را بجای فردی كه كودكی را از زیر آوار زنده و سالم بیرون آورده بگذارید ایا حاضرید ریسك تحویل او را به یك بیمارستان بی در پیكر و یا یك اتوبوس اعزام مجروحان به تهران و یا سربازی كه در منطقه در حال بیرون آوردن اجساد است بسپارید، و شب راحت بخوابید، و دغدغه سرانجام آن كودك را نداشته باشید؟
می بینید كه شما هم همان مسیر نادرست امدادگران غیر حرفه ای را خواهید رفت! اما هیچگاه به برادر و خواهر آن كودك كه نیم ساعت قبل از زیر آوار در آمده است و یا پدرش كه در ماموریت بوده و یا برادرش كه سرباز است و اكنون در حال جستجو در بین آوار برای یافتن خواهر كوچكش است فكر كرده اید؟ آنان هیچگاه همدیگر را نخواهند یافت، چرا كه نیروهای امدادی، غیر حرفه ای عمل كرده اند !
برای آنکه بتوانیم در این زمینه عمل کنیم بهتر است تا با مبانی و اصول اولیه آن بیشتر آشنا شویم . گروه هایی که در امر امداد و نجات فعالیت مینمایند در مبحث کودکان بی سرپرست در زمان زلزله با چند سر فصل روبرو هستند که به ترتیب شامل موارد زیر میگردند
▪ جستجو ؛ جمع آوری و اسکان
▪ تغذیه
▪بهداشت فردی و جمعی
▪ امنیت
▪ امکان بازگشت کودکان به کانون خانواده ها
▪ امکان ساماندهی جهت اسکان دائم در مراکز نگهداری کودکان بی سرپرست
ما در این مقاله با توجه به گستردگی مطالب در خصوص کودکان ؛ تنها به دو مبحث اول آنهم بطور اجمال پرداخته تا بتوانیم شما را تا آنجا که ممکن است با مشکلات و مسائل کوکان آشنا نمائیم تا در طی مقالات بعدی به شرح کامل هر یک از سرفصلها بپردازیم
●مبحث اول : جستجو ؛ جمع اوری و اسکان کوکان
در بحث جستجو پیشنهاد همیشگی ما پیشگیری است برای اینکار میتوان با آموزش کودکان قبل از وقوع زلزله در محیط های آموزشی همچون مهد کودک ها و مدارس ابتدایی آنها را برای چنین موقعیتهایی اماده نمود . بدین منظور ابتدا میبایست کودکان را با لباس و پوشش های نیروهای امدادی و انتظامی در زمان بحران آشنا نمود تا درزمان وقوع حادثه بتوانند به راحتی به آنها مراجعه نموده و از آنها کمک بگیرند . اینکار با آنکه بسیار ساده و راحت انجام میگیرد اما گام بلندی در جهت حفظ امنیت کودکان پس از وقوع زلزله میباشد و از لحاظ صرفه جویی در زمان و هزینه بسیار موثر میباشد . انتقال آگاهی در خصوص شرایطی که میتواند در بعد از زلزله برای آنها بوجود بیاید به شرطی که در چارچوب رعایت نکات روانشناسی باشد از دیگر مباحث آموزش کودکان خواهد بود
در خصوص جستجو پس از وقوع زلزله با توجه به اینکه بیشتر کودکان بی سرپرست در این زمان توسط نیروهای مردمی و نیروهای امداد گری که توانسته اند در چند ساعت اول خود را به منطقه برسانند یافته میشوند ؛ میبایست تمهیداتی را لحاظ نمود که این نیروها بتوانند در حداقل زمان این کودکان را تحویل نیروهای جستجو داده و بتوانند به کار زنده یابی و اوار برداری خود ادامه دهند ؛ لذا استفاده از ماشینهای آرم دار و مجهز به بلند گو میتواند بسیار مفید فایده باشد در ضمن میتوان از پارچه نویسی و نصب پلاکارد و دیوار نویسی توسط اسپری نیز بهره برد تا افرادی که کودکی را یافته اند بتوانند به سهولت مکان امنی را برای تحویل آنان بیابند .
در خصوص کوکانی که توسط نیروهای مردمی یافته نمیشوند توجه شما را به نکته ای جلب میکنم بیشتر این کوکان را بسختی میتوان یافت چون اکثر انها در کنجهای دیوارهای فرو ریخته و یا مکانهایی که آنها را از جریان باد و شلوغی پیرامونشان حمایت میکند پناه میگیرند و اغلب این مکانها نزدیکترین نقطه به محل آواری است که خانواده آنها در زیر ان محبوس گردیده است و بخاطر همین با توجه به پس لرزه های ثانویه امکان زیر اوار ماندن این کودکان بسیار زیاد است ؛ خود من در بم چهار کودک را که با یک پتو سه شبانه روز در کنج یک دیوار پناه گرفته بودند را مشاهده کردم که کودک بزرگتر که دوازده ساله بود از ترس جدا کردن خواهران و برادرانش توسط بهزیستی آنها را در کنج یک دیوار خرابه نگه داشته بود .
در خصوص کوکان یافته شده پس از زلزله یکی از نکات بسیار مهم ثبت اطلاعاتی است که در یافتن خانواده کودک میتواند بعد ها بسیار بکار بیاید بدین منظور مدیریت بحران جمعیت کاهش خطرات زلزله ایران اقدام به تهیه کارتهای گردن اویز شناسایی کودکان نموده است که در ان اطلاعات مورد نیاز گروه های پشتیبانی را جهت اطلاع رسانی و یافتن بستگان و خانواده کودک یاری میرساند هر کارت دارای سه قسمت بوده که یکی متعلق به امداد گری که بچه را میابد میباشد تا بعد ها در صورت در خواست گروه پژوهش در خصوص اطلاعات تکمیلی بتواند از طریق این قسمت اطلاعات تکمیلی خود را منتقل نماید .این کار ضمنا میتواند امنیت کودکان را در خصوص سرقت و یا مفقود شدن در پروسه تحویل موقت تا تحویل قطعی به مسئولان ذیربط را بالا ببرد . قسمت دوم به مراکز انتظامی تحویل میگردد که دارای مشخصات فردی کودک و نقطه یافته شدن و نیز یابنده کودک میباشد و قسمت سوم به گردن کودک باقی می ماند تا در مراکز بهزیستی ثبت گردد و جزء اسناد کودک در مراکز بهزیستی نگهداری شود
●تغذیه
در بحث تغذیه کودکان ؛ ما با مباحث بسیار وسیع و تخصصی روبرو هستیم که شامل نحوه تهیه، بسته بندی و ارسال تا تخلیه و نگهداری و توزیع و آماده سازی برای استفاده می­باشد، که شرح تک تک آن در این مقاله نمی گنجد لذا برای آنکه بتوانید با این مبحث بصورت کلی آشنا شوید به ذکر چند نمونه بسنده نمودیم تا در فرصتی دیگر به طور تخصصی بیشتر به ان بپردازیم
مواد غذایی مورد مصرف کودکان علاوه بر استانداردهای خاص متداول میبایست دارای قابلیت نگهداری بلند مدت و نیز سهولت در حمل و نقل و بسته بندی نیز باشند که این موضوع خود موجب میگردد که تنها بتوان از تعداد محدودی از تولیدات غذایی بهره برد .
نگهداری مواد غذایی کودکان در انبارهای احتیاط برای بلند مدت ؛ نیازمند یک برنامه ریزی بسیار دقیق و انبار داری خاصی میباشد تا بتوان قبل از انقضاء مدت زمان نگهداری مواد غذایی نگهداری شده، موجودی انبارها را با اهدا نمودن به شیرخوارگاه ها و جایگزین کردن مجدد تمدید نمود .
کودکان با توجه به شرایط سنی تنها قادر به تغذیه اقلام خاصی از مواد غذایی میباشند که تهیه آنها میبایست حتما از قبل برنامه ریزی شده باشد . بدین منظور استفاده از کارشناسان تغذیه در این زمینه الزامی بوده و میتواند از ایجاد ناراحتیهای گوارشی و بیماریهای متداول زمان بحران از جمله اسهال، استفراغ و یا یبوست در کودکان پیشگیری نماید .
کودکان با توجه به سیستم گوارشی خاص خود نیازمند آن هستند که در وعده های زمانی کوتاه و حتما بصورت منظم تغذیه گردند . این امر نیازمند پشتیبانی و حمایت بسیار دقیق نیروهای پشتیبانی که از قبل دوره های خاص را دیده اند، میباشد .
مواد غذایی مورد استفاده از لحاظ سلامت میبایست بسیار با دقت انتخاب و در صورت نیاز در یخچالهایی که به این منظور تهیه شده است نگهداری شوند
به کودکان میبایست حتما غذای گرم به همراه آشامیدنی های بسته بندی شده داد هیچگاه از آبهای موجود در لوله های مشکوک به شکستگی استفاده نکنید چرا که اغلب به علت شکستگی داری آلودگی خصوصا آلودگیهای ناشی از نشت فاضلاب سطحی میباشند .

مهندس علیرضا سعیدی

منبع : گروه امداد و نجات پیشرو