عوارض داروهای لاغری را جدی بگیرید

چاقی تبدیل به مشكلی عمومی شده است. همه ما در عرض سال‌ها و بتدریج چاق شده‌ایم اما انتظار داریم در عرض چند روز و بدون سختی لاغر شویم.
در واقع دنبال راه میانبر می‌گردیم.یكی از این راه‌های میانبر كه این روزها خیلی در مورد آن تبلیغ می‌شود، داروهای لاغری است.
در مورد اثرات داروهای مختلف لاغری و ضدچاقی اخبار ضدونقیض بسیاری موجود است. تبلیغات مختلف، از اثرات مفید این داروها و كاهش وزن بدون تحمل گرسنگی صحبت می‌كنند؛ ولی پزشكان نظر متفاوتی دارند. تحقیقات پزشكی نشان می‌دهد، این داروها یا بی اثر هستند، یا اثر آنها بسیار كوتاه‌مدت است و پس از قطع دارو، وزن شخص به حالت اولیه باز می‌گردد. بدتر از آن برخی از این داروها عوارض بسیار شدیدی دارند، حتی مرگ!
● دسته بندی داروهای لاغری
بر اساس طبقه بندی كتب معتبر علمی، داروهای ضد چاقی به دو دسته كلی تقسیم می‌شوند: گروه اول داروهای ضداشتها هستند و گروه دوم داروهایی هستند كه باعث جلوگیری از جذب چربی از دستگاه گوارش می شوند.البته در این بین از داروهای دیگری نیز استفاده می‌شود كه جنبه علمی ندارند، از این گروه می‌توان به این داروها اشاره كرد:
داروهای‌ ‌ادرارآور (دیورتیك) كه به سرعت با از دست رفتن آب‌ ‌بدن، شخص را دچار كاهش وزن می‌كنند. مصرف این داروها از نظر علمی نه‌ ‌تنها صحیح نیست بلكه خطرناك نیز هست. اكثر موِسساتی كه در تبلیغات خود كاهش وزن سریع را نوید می‌دهند از این روش استفاده می‌كنند
داروهای هورمونی‌، ‌مثل داروهایی كه باعث پركاری غده تیروئید می‌شوند. این داروها نیز با افزایش مصرف انرژی باعث كاهش وزن و همچنین لاغرشدن می‌شوند كه این‌ ‌روش نیز به دلیل اینكه در روند طبیعی بدن اختلال ایجاد می‌كند، از نظر علمی صحیح‌ ‌نبوده و خطرناك است
داروهای ملین، ‌این داروها با دفع مواد غذایی بدن‌ ‌و جلوگیری از جذب مواد، باعث كاهش وزن می‌شوند كه واضح است در درازمدت باعث سوءتغذیه‌ ‌و كمبود بعضی مواد مورد نیاز بدن خواهند شد. ضمن اینكه خود نیز عوارضی از قبیل شكم‌درد و... دارند.
● عوارض مصرف
شایع‌ترین عوارض مصرف‌ ‌داروهای لاغری‌ ‌افزایش فشار‌ ‌خون، مشكلات قلبی عروقی، بهم خوردن عادت ماهانه در زنان، سردرد، سرگیجه، بروز جوش‌ ‌برروی صورت، اضطراب، كم‌خوابی و تشنگی غیرطبیعی است.
داروهای‌ ‌كاهنده اشتها با تاثیر در مركز اشتها و هورمون‌های‌ <سروتونین> و <كاته كولامین‌ها> سبب كاهش اشتها می‌شوند. افزایش <كاته كولامین‌ها> خود سبب افزایش ضربان قلب، افزایش فشار خون،‌ ‌اضطراب و تعریق می‌شود، به همین دلیل مصرف این دارو در افراد چاق مبتلا به بیماری‌های قلبی عروقی و‌ ‌مبتلایان به بیماری آسم ممنوع است.
نوع دیگر‌ ‌داروهای‌ ‌لاغری‌ ‌شامل داروهای دافع چربی از بدن است كه تا ۰۳ درصد مانع جذب چربی‌های‌ ‌مصرفی در بدن می‌شود. افراد چاق كه از این دسته از داروها همچون داروی <اورلی استات> ‌یا <زنیكال> استفاده می‌كنند باید بدانند كه مصرف این دسته از داروها در جذب قند، شیرینی و سایر گروه‌های غذایی هیچ تاثیری ندارد. همچنین این داروها با ایجاد عوارضی همچون اسهال چرب به دلیل دفع چربی ممكن است سبب كمبود ویتامین‌های محلول در چربی در بدن همچون ویتامین A، D، K و E شود.
البته توجه داشته باشید این عوارض مربوط به داروهای مجاز لاغری است كه تایید مراكز معتبر جهانی را اخذ كرده‌اند و الا در خصوص داروهای تقلبی و غیر مجاز عوارض بسیار بیشتر از این است و حتی می‌تواند مرگ را به همراه داشته باشد.
● سایت‌های مخرب
شاید همه كسانی كه از اینترنت استفاده می‌كنند بارها به تبلیغات داروهای لاغری برخورد كرده باشند. این سایت‌ها انواع و اقسام وعده‌ها را در مورد داروی خود می‌دهند بدون اینكه ضمانت اجرایی داشته‌ باشند.
اما مشكل به اینجا ختم نمی‌شود. دكتر شهرام نادری مسوِول گروه درمان سازمان بهزیستی در این خصوص می‌گوید: <تعدادی از شركت‌های دارویی به تبلیغات بر روی داروها در سایت‌های اینترنتی می‌پردازند كه كاربران باید نسبت به آنها هشیار باشند.
> وی می‌افزاید: <استفاده از داروها براساس تبلیغاتی كه برروی سایت‌های اینترنتی می‌شود، بسیار خطرناك و اعتیادآور است.> نادری تصریح می‌كند: <داروهای لاغری كه بر روی سایت‌های اینترنتی تبلیغ می‌شود دارای تركیبات مواد محرك بوده و جزو مواد اعتیادآور محسوب می‌شوند و عوارض وحشتناكی دارند.>
● داروهای گیاهی هم بی‌خطر نیستند
بسیاری از ما معتقدیم داروهای گیاهی ضدچاقی كه بر روی آنها تبلیغات زیادی هم صورت می گیرد بی‌ضرر و یا حداقل كم ضررتر هستند. اما متخصصان با این عقیده موافق نیستند.
دكتر مسعود كیمیاگر، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی در این خصوص می‌گوید: <من با این نظر كاملا مخالفم و این داروها را به هیچ عنوان توصیه نمی‌كنم؛ چرا كه نه تنها تاثیر این داروها و ماده موثرشان قابل پیش بینی و مشخص نیست، بلكه به طور بالقوه نیز می‌توانند مضر باشند. درست است كه سازندگان این داروها ادعا می‌كنند كه داروهای گیاهی ضدچاقی، سوزاننده چربی هستند ولیكن اشكال در اینجاست كه اینها تنها چربی‌های اضافه بدن را نمی‌سوزانند و بعضا سلول‌های مفید بدن همچون بافت‌های چربی اطراف قلب را نیز می‌سوزانند.>
شاید ذكر این نكته خالی از لطف نباشد كه چندی پیش دولتامریكا فروش‌ چند قلم داروی گیـاهـی كـاهـش وزن را در بازارهای ایـن كشور ممنوع اعلام كرد. مصرف این داروها كه‌ خرید آن به نسخـه نیـاز نداشت سبب شده بود افـرادی‌ بیمار و یا قربانی شوند. مقامات ایالات متحده‌‌ اعلام كردند تاكنـون ۵۵۱ نفـر براثر استفاده از اینگونه داروها جان خود را از دسـت دادهاند و هزاران نفر دچار حمله قلبی شدهاند.این‌ داروهای گیاهـی همـه دارای ماده تركیبی <افدرا> بودند كه موجب افزایش فشار خون‌ و اختلالات خطرناك دیگری می شود.
● تجارت ناسالم
بسیاری معتقدند فروش و بازاریابی قرص های لاغری تبدیل به تجارتی ناسالم شده است.دكتر مهدی فاتحی، متخصص غدد، می‌گوید: <متاسفانه به دلیل تبلیغات وسیع، مردم در حال حاضر تبدیل به بازاریاب‌های اینگونه فرآورده‌های بی‌فایده و حتی مضر شده‌اند و نه تنها از محصولات لاغری بدون توصیه پزشك استفاده می‌كنند بلكه به آشنایان خود نیز استفاده از چنین فرآورده‌هایی را توصیه می‌كنند.>
وی تصریح می‌كند: <اكثر مردم از این واقعیت غافلند كه چاقی در بسیاری از موارد، به دلیل مشكلات متابولیك بدن، ایجاد می‌شود و باید نسبت به رفع این مشكل، اقدام جدی شود؛‌ چرا كه در صورت درمان نشدن عارضه،‌ چاقی روز به روز شكل حادتری به خود می‌گیرد و درمان آن نیز دشوارتر می‌شود.>
این متخصص غدد خاطرنشان می‌كند: <مكانیسم اثر تعدادی از این قرص‌ها،‌ برمبنای افزایش متابولیسم بدن، مصرف چربی‌ها، سركوب اشتها و كاهش جذب چربی در بدن است. اما با وجود محدود بودن اثر آنها، عوارض سوء زیادی متعاقب مصرف قرص، گریبانگیر فرد خواهد شد كه از آن جمله می‌توان افزایش ضربان قلب، بی‌نظمی ریتم قلبی، بی‌خوابی، تنگی نفس و تشنج را نام برد. >
دكتر فاتحی در پایان با یادآور شدن نقش موِثر مصرف قرص‌های لاغری در افزایش روند این تجارت ناسالم تصریح می‌كند: <مبارزه با چاقی از هر طریق ممكن صحیح نیست. باید بدانیم بازیچه دست سودجویان نشدن و مبارزه با درآمدزایی این قشر، به سلامت كل جامعه كمك خواهد كرد.>
● اكس داروی لاغری نیست
سوداگران مرگ هر روز روشی را برای فروش بیشتر محصولات خود برمی‌گزینند. متاسفانه یكی از روش‌های تبلیغ قرص‌های اكستازی این‌است كه می‌گویند این قرص‌ها بدون هیچ عارضه‌ای موجب لاغری می‌شود.
آمفتامین و مشتقات آن در انتهای قرن نوزدهم و بیستم ساخته شدند و قصد از ساختن آنها استفاده های درمانی بود. آمفتامین در دهه ۰۳۹۱ به عنوان ضد اشتها و كاهش دهنده وزن وارد بازار دارویی شد. اما به زودی به خاطر خطر وابستگی و سایر عوارض از بازار خارج شد. مشتق دیگر آمفتامین <متیلن دیوكسی آمفتامین> در سال ۶۵۹۱ به عنوان ضدسرفه در سال ۰۶۹۱ به عنوان مهار كننده سرفه و در سال ۱۶۹۱ به عنوان مهار كننده اشتها ثبت شده ولی هیچ گاه وارد بازار نشد.
این قرص كه بعد ها <اكس> نام گرفت، گرچه به عنوان داروی ضد اشتها در نظر گرفته شده بود، اما هیچ گاه مورد بررسی دارویی و ثبت قرار نگرفت. دكتر محمدحسن‌ ‌نظافتی در این خصوص می‌گوید‌: ‌<داروهای اكستازی یا شادی آور بی‌خوابی و شادی كاذب را سبب می‌شود.
همچنین استفاده از این داروها با توجه به برهم خوردن فیزیولوژی بدن ضربان قلب را بی‌نظم می‌كند و نیز وزن كاهش می‌یابد و بقیه مسایل‌ ‌زیانبار را فراهم می‌كند.> این در حالی‌است كه صدمات سلول های عصبی ناشی از اكستازی، عامل عوارض روانی دراز مدتی است كه در بیماران دیده می‌شود، از جمله نقصان حافظه كلامی و دیداری كه تقریباً با میزان مصرف قبلی آن متناسب است.
● گروه‌های مجاز
با توجه به عوارض زیاد داروهای لاغری پزشكان معتقدند كه تنها دو گروه مجاز به استفاده از این داروها هستند: گروه اول كسانی‌كه چاقی مفرط دارند یعنی نمایه توده بدنی آنها بالاتر از ۰۳ بوده‌ و هیچ بیماری خاصی نداشته باشند. (پس به افرادی كه كمی اضافه وزن دارند توصیه می شود كه از این داروها استفاده نكنند و فقط افراد خیلی چاق، مجاز به استفاده از این داروها هستند.)‌ گروه دوم افرادی كه دراثر اضافه وزن طولانی مدت مبتلا به دو عارضه مزمن فشار خون بالا و دیابت شده اند.ضمن اینكه تمام این افراد باید به دقت تحت نظر پزشك باشند و با تجویز پزشك اقدام به مصرف دارو كنند.
● عرضه بدون مجوز
عرضه هرگونه دارویی نیاز به كسب مجوز از وزارت بهداشت دارد.این موضوع شامل حال داروهای لاغری و مكمل‌های غذایی نیز می‌شود. برای عرضه همه مكمل‌های غذایی و فرآورده‌های لاغری اخذ مجوز از جانب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی الزامی است و در صورت عدم اخذ‌ ‌مجوز عرضه این گونه محصولات ممنوع است و اكثر داروهای لاغری موجود در ایران فاقد این مجوز هستند. به عنوان مثال ماه گذشته روابط عمومی وزارت بهداشت،‌ ‌درمان و آموزش پزشكی اعلام كرد هیچگونه مجوزی از سوی وزارت بهداشت جهت مصرف مكمل‌های غذایی و فرآورده‌های لاغری فلورسانس صادر نشده است. این در حالی است كه این محصولات با تبلیغات گسترده در كشور و در سطح داروخانه‌ها و عطاری‌ها عرضه می‌شود. روابط عمومی وزارت بهداشت،‌ ‌درمان و آموزش پزشكی اضافه كرد كه ادعای شركت‌های عرضه كننده این محصولات مبنی بر صد در صد گیاهی بودن این تركیبات و بی خطر بودن آنها صحت ندارد و بسیاری از تركیبات گیاهی علاوه بر‌ ‌عوارض بالقوه‌ای كه می تواند ایجاد كند با مصرف بسیاری از داروها تداخل دارد و مصرف‌ ‌آنها در بسیاری از بیماری‌ها از جمله مشكلات غده تیروئید، اعصاب و روان و قلب و‌ ‌عروق مضر است.
● بیماری به جای لاغری
كارشناسان معتقدند با توجه به عوارض ناشی از مصرف‌ ‌داروهای لاغری، استفاده از‌ ‌دارو درمانی باید به عنوان آخرین گام و در صورت بی‌نتیجه بودن روش‌هایی همچون رژیم‌ ‌درمانی، ورزش و رفتار درمانی مورد استفاده قرار گیرد. درواقع مصرف داروها باید همراه با رژیم غذایی و انجام فعالیت ورزشی باشد تا اثر آن ماندگار شود. در بسیاری از افراد بروز عوارض جانبی مصرف دارو به جای حل بیماری چاقی، بیماری دیگری را به ارمغان می آورد.دكتر كیمیاگر در این خصوص می‌گوید:<هیچ‌یك از این داروها برای كاهش وزن ، اساس كار نیستند و نتیجه مطلوب تنها با اعمال یك رژیم مناسب به دست می آید. كم كردن وزن هم بیش از یك كیلو در هفته جایز نیست و بیش از آن می تواند لطمات جدی به بدن وارد كند.
(افراد بسیار چاق می‌توانند هر ماه ۶كیلوگرم كاهش وزن داشته باشند.) در حقیقت استفاده از این داروها به تنهایی برای كاهش وزن به هیچ عنوان یك راه درمان اصولی نیست و فرد چاق برای لاغر شدن حتماً احتیاج به رژیم غذایی مناسب تحت مراقبت یك رژیم درمانی و فعالیت بدنی منظم دارد.>به عنوان تنها توصیه می‌توان گفت فریب تبلیغات رنگارنگ و اسامی به ظاهر بزرگ را نخورید. صرف تبلیغ سایت های اینترنتی یا شبكه‌های ماهواره نمی‌تواند تضمین كننده سلامت شما باشد.مطمئن باشید شركت های بزرگ ابتدا در فكر سود خود هستند نه سلامت شما.

منبع : پایگاه اطلاع رسانی پزشکی ایران سلامت