سلامت دندان و دیابت

اگر فرد دیابت داشته باشد باید آگاهی پیدا کند که بیماری او می تواند به چشمها ، اعصاب ، کلیه ها ، قلب و دیگر سیستم های مهم بدن آسیب برساند .
همچنین این بیماری می تواند در دهان نیز مشکلاتی را بوجود آورد و در افراد دچار بیماری دیابت نسبت به افراد سالم خطر ابتلا به بیماریهای پریودنتال بیشتر است. همچنین پوسیدگی ، خشکی دهان در این افراد بیشتر است .
بیماریهای پریودنتال ، شامل عفونتهای لثه و استخوان نگهدارنده دندان می باشد . در مراحل پیشرفته ، این بیماریها می توانند منجر به جویدن دردناک و حتی از دست رفتن دندان شوند ، نظیر هر عفونت دیگری ، بیماری لثه موجب می شود تا کنترل و نگهداری قند خون مشکل شود. افرادی که بیماری دیابت کنترل شده دارند شبیه افراد غیربیمار هستند .
بچه های مبتلا به دیابت وابسته به انسولین ( IDDM ) همچنین در معرض خطر ابتلا به مشکلات لثه هستند . کنترل خوب دیابت بهترین محافظت در مقابل بیماری پریودنتال است . مطالعات نشان داده است که کنترل میزان قندخون ، خطر ابتلا به برخی از عوارض دیابت را کاهش می دهد نظیر عوارض چشمی ، بیماریهای قلبی و آسیب های عصبی .
دانشمندان معتقدند که بسیاری از عوارض من جمله بیماری لثه می توانند بواسطه کنترل خوب دیابت پیشگیری شوند .
● تغییرات عروقی :
افزایش ضخامت عروق یک عارضه بیماری دیابت است که ممکن است خطر ابتلا به بیماری لثه را افزایش دهد . عروق خونی اکسیژن و مواد غذایی را به نسوج بدن انتقال می دهند من جمله به دهان و همچنین مواد زائد را از محیط بافتها دور می نمایند . دیابت با افزایش ضخامت عروق موجب کندی جریان تغذیه ای و برداشت مواد زائد می شود . این حالت می تواند مقاومت نسوج لثه و استخوان را در مقابل عفونت کاهش دهد .
● باکتری :
انواع زیادی از باکتری ( جرم ) بر روی مواد قندی بخوبی رشد می کنند . هنگامیکه بیماری دیابت کنترل ضعیف داشته باشد ، میزان بالای گلوکز در مایعات دهان ممکن است به رشد بیشتر باکتری ها ( جرمها ) و شروع بیماری لثه کمک می کند .
● مصرف سیگار :
مطالعات نشان داده است که مصرف سیگار علاوه بر ایجاد بیماریهای قلبی و سرطان شانس ابتلا به بیماری لثه را افزایش می دهد . در واقع سیگاریها ۵ برابر بیشتر از غیرسیگاری ها شانس ابتلا به بیماری لثه را دارند . اگر فردی سیگاری و در عین حال دچار دیابت باشد و در محدوده سنی ۴۵ سال یا بیشتر وقوع بیماری شدید لثه در او ۲۰ مرتبه از فرد غیرسیگاری و غیرمبتلا به دیابت بیشتر خواهد بود .
● مشکلات مربوط به دیابت در دهان :
۱ - پوسیدگی دندانی : افراد جوان مبتلا به دیابت وابسته به انسولین ( IDDM )که کنترل بهداشتی خوبی دارند و بیشتر از دندانهای خود مراقبت می کنند اغلب حتی پوسیدگی های کمتری را نسبت به دیگر بچه ها دارند چون بسیاری از غذاهای محتوی شکر را مصرف نمی کنند .
۲ - برفک : یک عفونت ایجاد شده توسط قارچ می باشد که در دهان ایجاد می شود . افراد دچار بیماری دیابت شانس ابتلا به برفک را بیشتر دارند چون قارچها در میزان بالای گلوکز رشد می کنند .
مصرف سیگار و استفاده از دست دندانهای مصنوعی ( بخصوص آنهائیکه بطور مستمر استفاده می شوند ) می توانند منجر به عفونت قارچی شوند . کنترل خوب دیابت ، عدم مصرف سیگار و خارج کردن و تمیزکردن دست دندانهای مصنوعی می تواند از بروز برفک جلوگیری نماید .
● دهان خشک :
عارضه دهان خشک می تواند منجر به سوزش ، زخمهای دهانی ، عفونت ها و پوسیدگی دندانی شود . خشکی دهان ( گزورسیتما ) وقتی بزاق کافی ومایعات محافظتی طبیعی در درمان وجود ندارد . بزاق به کنترل رشد جرمهایی که مسبب پوسیدگی دندانی و دیگر عفونتهای دهانی هستند کمک می نماید .
یکی از دلایل اصلی ایجاد دهان خشک مصرف داروهاست . بیش از ۴۰۰ دارو و فرآورده های مشتمل بر داروهای سرماخوردگی ، فشارخون و افسردگی می توانند عارضه دهان خشک را ایجاد نمایند . اگر فردی دارو مصرف میکند می بایست به دندان پزشک و پزشک خود اطلاع دهد . ممکن است فرد با استفاده از داروهای دیگر و یا کاربرد بزاق مصنوعی ، دهان خود را مرطوب نماید .
● محافظت از دندانها :
بیماریهای شدید پریودنتال ، نه تنها منجر به از دست رفتن دندانها می شوند بلکه می توانند همچنین موجب تغییراتی در شکل استخوان و نسوج لثه شوند . لثه حالت ناهماهنگ پیدا کرده و دست دندان مصنوعی خوب تطابق پیدا نمی کند . افراد دچار بیماری دیابت اغلب بواسطه دست دندان مصنوعی سوزش لثه دارند .
اگر جویدن با دست دندان مصنوعی دردناک است فرد می بایست غذاهایی را انتخاب کند که جویدن آنها آسانتر باشد بشرط آنکه از رژیم غذایی دیابت تبعیت نماید . خوردن غذاهای نامناسب ممکن است کنترل قندخون را دچار مشکل نماید . بهترین راه برای اجتناب از این مشکلات حفظ دندانهای طبیعی و سلامت لثه ها می باشد . وضعیت بیماری پریودنتال در صورتی که فرد دچار دیابت باشد .
۱) فرد باید حتماً از چگونگی کنترل دیابت خود اطلاع داشته باشد و حتماً در هر ویزیت دندان پزشکی وی را مطلع سازد . قبل از هر گونه عمل دندان پزشکی از تغذیه مناسب برخوردار باشد .
۲) قبل از برنامه درمان بیماری پریودنتال و یا جراحی ها می بایست فرد توسط پزشک معالج خود ویزیت شود و قبل از هر کار دندان پزشکی در خصوص وضعیت عمومی پزشکی او قبل از شروع درمان با پزشک معالج مشورت شود .
۳) ممکن است بواسط درمانهای جراحی دهان ، نیاز باشد تا برنامه غذایی فرد و یا میزان انسولین مصرفی بیمار تغییر یابد .
۴) اعمال غیرضروری و غیراورژانس دندان پزشکی در صورتیکه قند خون بخوبی تحت کنترل نباشد ، می بایست به تعویق افتد .
در عین حال عفونتهای حاد مانند آبسه ها ارجح است که درمان شوند .
برای افرادی که دیابت آنها کنترل شده باشد ، جراحی دهان یا جراحی پریودنتال می تواند به شکل معمول در مطب دندان پزشکی انجام شود .
بدلیل بیماری دیابت التیام زخم دهان ممکن است طولانی شود ، ولی بواسطه مراقبتهای خوب پزشکی و دندان پزشکی ، مشکلات بعد از جراحی نسبت به یک فرد غیرمبتلا به دیابت بیشتر نخواهد بود .
● چگونه می توان از دندانها و لثه ها محافظت نمود ؟
جرمها به دندانها و لثه در ضمن تشکیل پلاک آسیب می رسانند می توان رشد پلاک را متوقف نموده و از بیماری لثه بواسطه مسواک زدن و نخ کشیدن دقیق روزانه جلوگیری نمود . افراد باید روزی ۲ بار مسواک بزنند و حتی بر روی زبان چون محل بدام افتادن جرمهاست نیز باید مسواک بزنند . و از خمیردندانهای حاوی فلوراید برای پیشگیری از پوسیدگی استفاده نمایند .
۱) افرادیکه دچار بیماری دیابت هستند می بایست هر ۶ ماه یکبار و یا بیشتر جلسات کنترل داشته باشند.
۲) حتماً در مورد بیماری دیابت می بایست به دندان پزشک آگاهی داده شود .
پیشگیری وکنترل بیماری لثه یک کار تیمی و گروهی وابسته است . بهترین دفاع علیه مشکلات بیماری دیابت در کنار مسواک زدن و نخ دندان کشیدن روزانه و جلسات کنترل منظم دندان پزشکی ، کنترل خوب قند خون می باشد .
● بهداشت ضعیف دهان ، ‌خطر مرگ را در بیماران دیابتی افزایش میدهد .
یکی از محققان مؤسسه ملی بیماریهای گوارشی ، کلیوی دیابت در آمریکا گفت : بهداشت ضعیف دهان با ایجاد بیماریهای شدید لثه مرگ بیماران دیابتی را تسریع می کند .
به گزارش سرویس علمی ایسنا : میزان مرگ و میر بیماران دیابتی در اثر مشکلات قلبی - عروقی و کلیوی با ابتلا به بیماریهای لثه افزایش می یابد . وی گفت : این یافته ها بر نیاز بیماران دیابتی به سطح مناسبی از بهداشت دهان تأکید می کند زیرا این بیماران مستعد ابتلا به بیماریهای لثه هستند . نشانه این بیماریها که بعلت عفونتهای باکتریایی ایجاد می شوند ، قرمز بودن و تورم لثه است و مطالعات نشان داد که التهاب ها و عفونتها می توانند سبب تخریب رگهای خونی در قلب و کلیه شوند .
مشکل این جاست که بیماریهای لثه معمولآ تا سنین میانسالی تشخیص داده نمی شود . لذا عفونتهای باکتریایی که ایجاد کننده آنها هستند چند دهه فرصت فعالیت دارند . این عفونتها با رعایت نکردن بهداشت مناسب دهان ، سبب بیماری لثه می شوند و نشانه آن تورم لثه است که به آسانی دچار خونریزی می شود . معمولاً بیماری در مراحل اولیه با مسواک زدن صحیح و استفاده از نخ دندان رفع می شود ولی هر چه شدت بیماری بیشتر شود لثه و استخوان دربرگیرنده دندانها بیشتر آسیب می بیند و ممکن است دندانها لق شوند و بیفتند . در این پژوهش که در افراد مبتلا به دیابت انجام شد محققان پس از در نظر گرفتن نقش عواملی از قبیل سن ، جنس ، طول دوره بیماری و میزان کلسترول خون دریافتند که میزان مرگ و میر دیابتی های مبتلا به بیماریهای شدید لثه ، دو برابر دیابتی هایی است که به این بیماریها مبتلا نیستند .

منبع : پایگاه اطلاع رسانی پزشکی ایران سلامت