نقش مدیران سالم اندیش در رفع آسیب های حرفه ای

بدون شك ایفای نقش مدیریت یكی از مهمترین وظایفی است كه بر عهده انسان می باشد. زیرا تصمیم گیری های یك مدیر می تواند سبب رشد و تعالی یا نابودی و فنای گروه تحت امر او گردد. به منظور كامیابی در این راه لازم است كه یك مدی رروشن بین و لایق بتواند با دو نیمكره راست و چپ مغزش كار كند تا بتواند از دو راه استدلال و كشف و شهود و شاهد و ناظر پیشرفت و كامیابی های فوق العاده در زندگی شخصی محیط كاری اش گردد. به منظور ایجاد بلوغ فكری در لایه ای پیشرفته (در حد مدیریت) كه در پی آن ژرف نگری و بزرگ اندیشی خواهد بود لوازم و راهكارهایی وجود دارد كه موفق ترین مدیران جهان از آنها بهره مند شده و استفاده می كنند.
● ایجادتغییر در سیستم مدیریت
زمانی كه با ما از معنویت سخن می گویند ممكن است ذهن و اندیشه ما به سوی یكی از ادیان و مكاتب و فلسفه های مختلف گرایش پیدا كند. شاید به فكر افرادی متعصب بیافتیم یا این كه نقش معنویت را در نظام مدیریتی بعنوان نقشی بی طرف و بدور از سیستم مدیریتی تصور كنیم.
تصور این است كه مغز ما عادت دارد برای یادگیری آنچه در لحظه حال می شنود یا می بیند موردی مشابه را از قبل پیدا كرده و مورد جدید را به آن متصل سازد.
در خصوص معنویت مسئله این گونه مطرح می شود كه فرد سالم اندیش بر پایه بنیاد معنوی خود (بر اساس فطرت پاك و روح الهی كه در او دمیده شده) اعتقاد بر مثبت و مفید بودن همه آن چیزهایی دارد كه خداوند رحمان در كل كائنات آفریده است.
بنابراین اصل اندیشه اش به صورتی ویژه محدود به گروه و دسته خاصی نیست بلكه تمركز او بر كل سیستم بوده و به دنبال خصوصیات متفاوت و گاه متضاد افراد است تا با هوش احساسی خود هر یك از آنها را در جایگاه خاص خودش قرار داده و از مكمل بودن متفاوتها و متضادها استفاده كند.
● درك وجود متضادها و ایجاد وحدت بین آنها
خداوند رحمان در كتاب آسمانی خود نازل فرموده است كه:
زمین را بگسترد یزدان چنین
چه نیكوی مهدیست حقا زمین
بلی هر چه را كردگار آفرید
نر و ماده ز آغاز كردی پدید
امید است حق را به یاد آورید
بدین حكمت كار او پی برید
سوره الذاریات(۵۱)-آیه ۴۸ و ۴۹
اگر در سطحی وسیع و به نوعی ژرف به مسئله نگاه كنیم در كل كائنات از درون وجود خودمان گرفته تا محیط بیرون كه شامل كل جهان می شود عوامل متضاد زیادی را می بینیم.
فشار پایین و فشار بالای خون گرم مزاجی و سرد مزاجی جذب و دفع و مواردی از این قبیل كه مربوط به جسم ما می باشد و یا عناوینی مثل روز و شب تاریكی و روشنایی نرم و سخت زمستان و تابستان گرم و سرد و مواردی از این قبیل كه در جهان بیرون ما مشاهده می گردد همگی بیانگر تفاوت و تضاد ، در موارد ذكر شده فوق دارد.
انسانها به نسبت میزان هوش و ادراكشان مطالب مذكور را به طور عمیق و ژرف درك می كنند. هر كس متناسب با خوی و سرشتش به یكی از این دو جنبه گرایش پیدا می كند و یك مدیر لایق به منظور كنترل سیستم مورد نظرش در درجه اول هر دو را و در درجه بعد حد تعادل می پذیرد.
یك مدیر سالم اندیش متضادها را می پذیرد و از هر كدام از آنها در جا و زمان مناسب خود استفاده می كند.
● نهادینه كردن حس وحدت الهی
این احساس پاك و روحانی كه سبب ایجاد سلامت و بهداشت روانی بین اعضاء سازمان می شود در درجه اول لازم است كه در وجود خود مدیر به صورت بنیادی جای گیرد.
بنظر می رسد اجرای برنامه های آموزشی و تمرینات ذهنی و جسمی در این زمینه برای مدیران كاملاً ضروری باشد زیرا در لایه معنویت تظاهر به دانستن یا امری مثبت در پی نخواهد داشت و یا اینكه كاملاً سطحی و گذرا اثر خواهد كرد. آنچه ارزشمند است عملكرد بر اساس اندیشه ای پاك و ماندگار است.
این تمرینات با الهام گیری از طبیعت و ایجاد حس كشف و شهود انجام شدنی است تا در پی آن یك مدیر لایق قادر به درك قوانینی شود كه خداوند برای كنترل جهان از آنها استفاده می كند تا در پی آن خودش نیز بتواند با توكل به روح الهی درونی اش و با حفظ آرامش به انتخاب عاقلانه ترین و بهترین راه ها اقدام نماید .
برای رسیدن به این حس پاك و روحانی ایجاد انگیزه شادابی و نشاط در درون و در پی آن محیط بیرونی نیاز به مراقبت از ذهن و جسم احساس می شود. دعا ، مراقبه و نیایش كه در هر قوم و نژاد با فلسفه خاصی به صورتی خاص انجام می گیرد همه رو به خداوند رحمان و رحیم است كه نقشی بنیادی در رفع آسیب های حرفه ای دارد.
● مراقبه چیست؟
در گلستان سعدی آمده است:
یكی از صاحب دلان سر به جیب مراقبت فرو برده و در بحر مكاشفت مستغرق شده بود. حالی كه از این معامله باز آمد یكی از دوستان گفت: در این بوستان كه بودی ما چه تحفه كرامت كردی؟ گفت در نظر داشتم چون به درخت گل رسم دامنی پر كنم هدیه اصحاب را چون به درخت گل رسیدم بوی گلم چنان مست كرد كه دامنم از دست برفت.
● این مراقبت یا مراقبه چیست؟
مراقبه تمرینی زیبا آرامش بخش و لذت بخش است كه كنترل افكار در آن ایجاد می شود و با این كنترل فكر بهترین تقویت ذهنی انجام گرفته و یك مدیر لایق بر پایه آن بهترین تصمیم را در كمترین زمان اتخاذ می كند.
این تمرینی است كه موفق ترین مدیران جهان آن را حداقل به مدت ۲۰ دقیقه در روز انجام می دهند.
در پی انجام مراقبه دامنه امواج مغزی یك مدیر به حالت آلفا رسیده و آنگاه قدرت ژرف نگری دوراندیشی و بزرگ اندیشی وی تقویت شده و به بهترین كار خود سرگرم می شود.
این تمرین درونی به صورت پویا و ناپویا بوده و سبب رسیدن فكر یك مدیر به حد آگاهی برتر می شود تا بتواند همانطور كه در طی روز عموم مطالب را به صورت استدلالی درك می كند به صورت كشف و شهودی نیز قدرت درك یابد و در پی آن بتواند با هماهنگی بیشتری با سایرین در ارتباط قرار گیرد.● ایجاد روحیه پاك معنوی در مدیران
با تقویت روحیه ای پاك در مدیران و تزكیه نفس آنان با استفاده از تمرینات علمی - كاربردی و به صورت واقعی (نه یادگیری یك سری مطالب تئوری به منظور رفع تكلیف برای اخذ مدرك پس از طی یك دوره آموزشی) اندیشه الهی ایشان تقویت می شود. در پی ایجاد این شایستگی او می تواند نیروهای متضاد تحت كنترلش را به سوی یك هماهنگی سوق دهد. بدون شك به منظور ایجاد هماهنگی بین سایر اداره ها كارخانه جات و شركت های مرتبط نیز این هماهتگی ضروری است. درحالیكه معمولاً در دانشگاه های ما حین تحصیل به یك دانشجوی در حال شكوفا شدن تنها بر ابعاد استدلالی و ذهن هوشیار او كار می شود در نتیجه نیمكره چپ افراد معمولاً در فعالیت است (آن هم به صورت ضعیف) و نیمكره راست آنها در حداقل میزان فعالیت خود می باشد. این مسئله خود مسبب عدم ایجاد تعادل در نحوه تفكر و اندیشیدن فرد شده و عواقب آن به مدت یك عمر برای خود و پرسنل تحت امرش بر جای خواهد ماند.
چنانچه شیوه های عملكرد دانشگاهی بخواهد به همین روال پیش رود لازم است كه با آگاه سازی خود مدیران از ضرورت استفاده از این گونه تمرینات ذهنی آنان را به پیگیری فعالیت ها آموزشها و تمریناتی از این قبیل هدایت و راهنمایی نماییم.
● درك اهمیت فعال سازی روحیه پاك الهی در مدیران
به منظور دور شدن از ابعاد آسیب پذیر مربوط به شخص و مركزی كه مدیر بر آن نظارت دارد لازم است كه در ابتدا خود مدیر در نوع اندیشه ها و اجرای برنامه هایش به شكل پالایش شده ای عمل نماید. در این شیوه اندیشیدن از كل به جزء برنامه ریزی صورت می گیرد به نحوی كه در پایان راه جمیع افراد مرتبط با برنامه از نوع اندیشه اش سود برند و از ابتدای راه نیز تك تك عناصر فعال در اجرای برنامه ها منتفع گردند.
یك مدیر سالم اندیش علیرغم طرز فكری كه می گوید دنیای معنویات به دور است لازم است كه در درجه اول به خودش و در درجه بعدی به پرسنلش بیاموزد كه از راه دنیای پاك معنوی و نیروی خلاق الهی كه در وجودش قرار دارد به دستاوردهای مادی اش برسد.
در این شیوه تغییرپذیری دستور دادن و معضلات پس از آن وجود ندارد بلكه در درجه اول خود مدیر با تغییر در نوع اندیشه و عملكردش تغییر می كند و در پی آن پرسنل او بادیدن اثرات مثبت عملكرد مدیرشان میل و اشتیاق به تغییرپذیری را احساس می كنند.
نوع تغییر پذیری در این شیوه از روی تمایل خود فرد انجام می گیرد و از آنجایی كه بنیاد و پایه روح الهی را در وجودش دارد خود نیز از این حالت پاك احساسی عالی را تجربه می كند. آنگاه كه تك تك پرسنل بدین نحو تغییر كنند به طور ناخودآگاه حس وحدت و یگانگی بین اعضاء به وجود آمده و بسیاری از چند دستگی ها از بین می رود.
دراین شرایط انبوه فسادهای اداری از بین رفته و نه تنها در بین پرسنل هماهنگی به وجود می آید كه بین سایر ارگانها شركت ها و كارخانه جات و دیگر نهادهای مرتبط نیز هم خوانی حادث می شود.
در این شیوه به خاطر خودجوش بودن پرسنل در بهبود شرایط درونی و بیرونیشان از اتلاف وقت و انرژی و امكانات مالی موجود در سیستم جلوگیری می شود.
دراین شیوه هر فرد خود ناظر و ارزشیاب خود است و ناظر خارجی كار بسیار ساده ای انجام می دهد زیرا خود پرسنل نمی توانند خارج از شیوه صحیح كاری انجام دهند. ازطرفی نیازی هم شیوه های ناسالم ندارند زیرا به طور سالم مسائلشان حل می شود.
نویسنده خود شاهد این تغییرات در یك سیستم پس از دوره آموزشی اش بوده است. در این حالت مدیر بر اساس اعمالی كه بر خواسته اش از ارزشهای انسانی است به خود و دیگران پاداش می دهد.
سرعت پیشرفت برنامه ها و تسهیل اعمال در اثر لذت بردن خود فرد از نوع و جایگاه كاری اش می باشد نه بر اساس اجبار و زور مدیر.
دراین شیوه به دلیل آنكه خود فرد اجازه دارد طرح خلاقانه بدهد پس می تواند درآمد شایان توجهی نیز از فكرش به دست آورد و این اصل از ایجاد فسادهای اداری جمله كم كاری تبادل رشوه و مواردی از این قبیل جلوگیری می كند.
در نظام عملكردهای مدیر سالم اندیش طرح های خلاقانه افراد به طور دقیق در چارچوبی تعیین می شود كه كسی متضرر نشود و تا حد امكان همگی افراد مرتبط به موضوع بر اساس طرز تفكر و عمل مثبتشان سود برند.
در این شیوه مدیریتی عواملی مثل وابستگان آشنایان و مدرك داران و عناوینی این چنین ارجحیتی ندارند بلكه آنچه مهم است شایستگی فرد و لیاقت او در عملكردش می باشد.
تغییر قوانین و قرار دادن تبصره ها بر پایه صلاح كل افراد مرتبط به موضوع انجام می گیرد. افراد مرتبطی كه به نوعی علاقه مند و فعال در آن امور می باشند.
● وضعیت پرسنل سیستمی با مدیری سالم اندیش
بر طبق این شیوه صبح قبل از شروع كار مدت زمانی خاص برای انجام تمرینات جسمی و ذهنی در نظر گرفته می شود. در انجام فعالیت گروهی از ابتدای صبح حس هماهنگی بین پرسنل به وجود می آید. آنها از طریق نرمشهای جسمی پس از حدود ۸ ساعت خواب و سكون سطح راندمان كاری جسمشان را بالا می برند.
پس از شروع به انجام تمرینات هماهنگ ذهنی می كنند. این تمرینات با نام مراقبه نقش برنامه ریزی ذهنی آنان را برای انجام یك سری فعالیت پیش بینی شده از قبل آماده و مرتب می كند و اگر آن برنامه سازمان یافته را یك پلكان موفقیت بنامیم ، فرد مرافبه كننده یاد می گیرد تا بتواند به فكرش نظم دهد و در نهایت با آرامشی خوشایند ، در هماهنگی با دیگر پرسنل ، با فعال شدن قوای خلاق درونش ، انرژی و انگیزه لازم را برای اعمال صبح تا شبش را به دست آورد.
در این سیستم یك فرد مشغول به فعالیت برای مرحله به مرحله انجام اعمالش معنی خاصی را در نظر می گیرد و از اینكه كارش معنی دارد لذت می برد.
در شیوه مدیریت بر پایه سالم اندیشی ، هر فرد به خاطر آن از كارش لذت می برد كه بتواند وجودش را اثبات كند و شعار او این است كه : من هستم ، چون برای خودم و دیگران مفید واقع می شوم.
در ابتدای این نوع اندیشه ، این شیوه دشوار به نظر می رسد و آن به این دلیل است كه بیشتر مردم می بینند افرادی كه در عالم معنویت هستند معمولاً وضعیت مالی خوبی ندارند و آنان كه در عالم معنویت هستند معمولاً وضعیت مالی خوبی ندارند و آنان كه به مردم دروغ می گویند و از ندانم كاری مردم سوء استفاده می كنند ، از وضعیت مالی بهتری برخوردارند.
این طرز فكر زمانی تغییر می كند كه افراد مؤمن واقعی به فرامین الهی ، از درآمد خوبشان كه بر اساس سالم اندیشی بوده ، دیگران را مطلع كنند و در صدد تشویق آنان بر این اساس به آنان پاداش دهند.
در این شیوه مدیریتی هر فرد خودش را عضوی از سیستم می داند و به خودش اجازه می دهد كه بتواند نظر مثبتش را كه سود خودش و بقیه است ارائه دهد. در این شیوه به سرعت به اندیشه ها و پیشنهادهای صحیح پاسخ داده شده و برای پیشرفت آن حمایت های لازم نیز به عمل می آید.
همدلی خود فرد با كودك درونش كه منشأ شادی و نشاط اوست سبب می شود تا بتواند با بقیه مردم نیز همدلی كند و در هماهنگی لازم و خوشایندی قرار گیرد. توانایی و كارآمدی افراد در این سیستم سبب می شود تا هم خودشان و هم كل سیستم آنها رشد و ترقی داشته باشد. ارزش دادن مدیر به دیدگاه های تك تك پرسنل بر اساس اصول سالم اندیشی ، سبب می شود تا پرسنل خود را از لحاظ عاطفی به مدیرشان نزدیك بدانند ، آنگاه با ایجاد عشق و عاطفه بین مدیر و پرسنل ، حالت خشك و خشن ریاست از بین رفته و پرسنل احساس راحتی در بیان مسائلشان پیدا می كنند ، در نتیجه می توانند به راحتی مسئله شان را بیان كرده و آن را حل نمایند. در غیر این صورت ، پرسنل با پنهان كاری مسائل خود وارد مكانیزم های دفاعی - روانی شده و تخریب پنهانی سیستم را از درون به وجود می آورند.
افراد متعهد و پیرو سیستم منطق سالاری دیگر در تعارض با همدیگر نبوده و به صورتی توانمند پیش می روند.
● دورنمای سیستم مدیریت سالم اندیشانه
با نگرشی ژرف به این سیستم ، به طور واضح متوجه می شویم كه هر چقدر مردم بیشتری از این نوع مدیریت ، آگاهی یابند ، بیشتر به سوی آن جذب می شوند و با جذب شدن آنان خیر و بركت است كه به سوی سیستم وارد می شود. بر اساس این اندیشه ، خانواده ها نیز حمایت می شوند و نتیجه آن كه پرسنل با اندیشه ای باز و فارغ از امور منزلشان راندمان بهتری را در محل كار نشان می دهند.
در این شیوه قانونمندی و عدالت در محیط كار به وضوح دیده می شود. پیشرفت و تعالی تك تك پرسنل كاملاً مشهود است و به دنبال آن رشد و تعالی كل سیستم تحت نظارت مدیر و در پی آن پیشرفت و تعالی روز افزون كشور را شاهد خواهیم بود.
حفظ آرمانها و ارزشهای مقدس انسانی در این شیوه مدیریتی واقعاً وجود دارد زیرا تك تك پرسنل با فعال سازی والد حمایتگر درونشان بر لحظه لحظه پیشرفتشان نظارت داشته و سبب رشد و تعالی خود و دیگران می شوند.
در این شیوه مدیریتی ، مدیر سعی بر آن دارد تا با رشد تفكر بالغانه خودش ، این حالت را در پرسنلش نیز به وجود آورد تا آنان نیز خود را فردی مسئول پذیر بدانند نه آنكه تنها مثل یك ماشین ، اجرا كننده دستورات مدیرشان شوند بی آنكه ذره ای نوآوری را به سیستم اضافه كنند.

مهندس منصور همایونی نژاد
فصلنامه احیاء / سال اول / شماره اول / پاییز ۱۳۸۱

منبع : موسسه فرهنگی هنری سالم‌اندیشان خلاق