دومین نوشیدنی پر طرفدار جهان

چای یك نوشیدنی قدیمی است كه از برگ های گیاهی همیشه سبز گرمسیری به نام Canellia sinsis تهیه می شود كه در حال حاضر در ۵۰ كشور دنیا مورد استفاده قرار می گیرد و پس از آب دومین نوشیدنی رایج در سراسر دنیا محسوب می شود. مصرف سرانه چای بالغ بر حدود ۱۲۰ میلی لیتر در روز است. با وجود این كه شناخت فواید استفاده از چای بر سلامتی قدمت طولانی دارد، انجام تحقیقات علمی روی آن و اجزای تشكیل دهنده اش به كمتر از ۳ دهه اخیر بازمی گردد. سه نوع چای وجود دارد كه عبارتند از چای سبز، چای سیاه، چای اوولانگ. چای سیاه بیشتر در اروپا و آمریكای شمالی و آفریقای شمالی استفاده می شود و چای سبز در آسیا و چای اوولانگ بیشتر در چین و ویتنام مورد استفاده قرار می گیرد.
●چای سیاه
پرمصرف ترین گونه چای در سراسر دنیا و نزد مردم جهان چای سیاه است كه به چای تخمیر شده معروف است. در ضمن فرایندهای صنعتی چای سیاه كه به روش تخمیری اكسیده شده و سپس آنزیم های موجود در آن نظیر پلی فنل اكسیداز، پیتیداز و... غیرفعال می شوند. این نوع چای حاوی كمترین مقادیر آنتی اكسیدان ها و بیشترین مقدار كافئین در مقایسه با دیگر انواع مرسوم آن است.
●چای سبز
برای تهیه چای سبز، پس از چیدن برگ های چای، آن را در معرض بخار قرار می دهند تا پیش از خشك شدن، آنزیم های پلی فنول و... آن غیرفعال شود. در این فرآورده، مقدار پلی فنول ها (مهمترین آنتی اكسیدان موجود در برگ سبز چای) بیش از چای سیاه بوده و خواص درمانی آن نیز بیشتر است.
●چای اوولانگ
چای اوولانگ نیز به وسیله اكسیداسیون ناقص برگ های چای به عنوان بخشی از فرایند حد واسط تهیه چای سیاه و سبز تولید می شود.به طور تقریبی ۷۸-۷۶ درصد چای تولیدی در دنیا چای سیاه و۲۲-۲۰ درصد چای سبز و كمتر از ۲ درصد آن چای اوولانگ است.چای خواص طبیعی و درمانگر بی شماری هم دارد كه از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره كرد:
●بیماری های قلبی- عروقی: ارتباط معكوسی میان دریافت فلاونوئیدها و بیماری های قلبی- عروقی وجود دارد و در افرادی كه به مدت یك سال بیش از یك فنجان چای در روز مصرف می كنند در مقایسه با كسانی كه چای نمی نوشند خطر حمله قلبی ۴۴ درصد كمتر است.
فشار خون: فشار خون بالا می تواند فرایند تصلب شرائین را تسریع نماید. خطر پرفشاری خون در كسانی كه روزانه ۵۹۹-۱۲۰ میلی لیتر چای می نوشند در مقایسه با افرادی كه به هیچ عنوان چای نمی نوشند ۴۶ درصد كم تر است.
●كاهش چربی های خون: آنتی اكسیدان های چای می تواند با كاهش تغییرات اكسیداسیون LDL یا كلسترول با چگالی پایین، روند تصلب شرائین را كند نماید. در واقع بیشتر از آن كه اثرات سودمند چای بر عملكرد قلبی عروقی به اثرات آن بر كاهش اكسیداسیون LDL بازگردد به تاثیر چای بر عملكرد دیواره عروق مربوط می شود.
●پیشگیری از سرطان ها: اثرات ضدسرطان چای، هم به نوع چای و هم به نوع سرطان بستگی دارد كه این اثر مثبت در میان مردم آسیا كه بیشتر از چای سبز استفاده می كنند در مقایسه با چای سیاه مورد استفاده اروپائیان بیشتر است كه به محتوی بالاتر كاتكین ها (نوعی آنتی اكسیدان) در چای سبز در مقایسه با چای سیاه بازمی گردد. مصرف چای سبز احتمال ابتلا به سرطان های معده، پروستات، سینه، كولوركتال و كیسه صفرا را كاهش دهد.
سلامت دهان و دندان: نوشیدن چای به دلیل وجود فلوراید طبیعی موجود در آن با كاهش پوسیدگی دندان همراه است. به علاوه عصاره چای سبز، باكتری های دهانی مانند اشرشیاكلی، استرپتوكوكوس و... را كاهش می دهد.پلی فنول های چای اوولانگ از حمله باكتری ها به سطح دندان ها با كاهش آب لوتی استرپتوكوك ها و كاهش تولید اسید از پوسیدگی دندان ها جلوگیری می كند.جوشانده های چای كه از انواعی از چای سبز و چای سیاه تهیه می شود، فعالیت آمیلاز بزاق را در انسان ۷۰ درصد كاهش داده و به طور موثر از ایجاد فساد و پوسیدگی دندان ها توسط غذاهای حاوی نشاسته ممانعت می كند.چای به خاطر منبع فلوراید موجود در خود می تواند پیشرفت فرایند پوكی استخوان را مانع شود و باعث افزایش تراكم استخوان و مانع از شكستن آنها شود.
●جذب آهن: مصرف همزمان چای سیاه با منابع آهن غیرهم ۹۴-۷۹ درصد دسترسی زیستی آهن را مهار می كند. برای پیشگیری از اثرات منفی نباید چای را بلافاصله بعد از وعده های غذایی استفاده كرد، همچنین مصرف لیمو به همراه چای می تواند مفید باشد.

علیرضا بی پروا

منبع : روزنامه همشهری