ژاپنی‌ها فرصت زیادی ندارند مانع پیش روی اینپکس برای توسعه میدان آزادگان چیسـت؟

كشف میدان نفتی آزادگان كه از آن به عنوان بزرگ‌ترین كشف یك میدان نفتی در سه دهه اخیر نام برده می‌شود، در حالی در اواخر دولت اول خاتمی صورت گرفت كه پس از آن موقعیت ایران از نظر حجم ذخایر نفتی به رده دوم كشورهای دارنده نفت صعود كرد و با اتكا به چنین ذخیره‌ای موفق به دریافت وام ۳ میلیارد دلاری از دولت ژاپن تنها به شرط اولویت دادن شركت‌های ژاپنی در مناقصه توسعه این میدان شد.
میدان نفتی آزادگان در ۸۰ كیلومتری غرب اهواز با ذخیره نفت درجای حداقل ۲۶ میلیارد بشكه و میزان قابل برداشت ۶ میلیارد بشكه در سال ۱۳۷۸ كشف شد. این میدان نفتی كه میزان هیدروكربور درجای آن بالغ بر ۳۱ میلیارد بشكه است، ظرفیت تولید حداقل ۳۰۰ هزار بشكه در روز را دارد. با وجود این موقعیت ویژه برای شركت‌های ژاپنی، مذاكرات دو كشور برای توسعه آزادگان - كه وجه تسمیه نامگذاری آن رشادت‌های رزمندگان در دوران جنگ تحمیلی و اسارت بسیاری از آنان در این منطقه مرزی است - تحت تاثیر فشارهای آمریكا حدود سه سال طول كشید و سرانجام در فوریه سال ۲۰۰۴ (بهمن‌ماه ۱۳۸۲) قرارداد ۲ میلیارد دلاری توسعه آن به امضای مقامات ارشد شركت ملی نفت ایران و شركت اینپكس ژاپن رسید و بر این اساس اینپكس ژاپن كه ۳۶ درصد از سهام آن متعلق به دولت این كشور است، ۷۵ درصد از سرمایه‌گذاری و حق توسعه میدان آزادگان را در اختیار گرفت و باقی سهام نیز به شركت نفتیران اینترترید( نیكو) برای توسعه میدان نفتی آزادگان رسید.
پس از آن قرار بود ظرف حداكثر یك سال یعنی تا اواخر سال ۱۳۸۳ این میدان از سوی طرف ایرانی به عمق پنج متر مین‌روبی شده و برای ادامه عملیات در اختیار طرف ژاپنی قرار گیرد، اما محافظه‌كاری و تعلل ژاپنی‌ها برای انجام مین روبی تا عمق ۱۶ متری و همچنین افزایش نرخ جهانی فولاد و سایر خدمات مورد نیاز پروژه به دلیل رشد صعودی قیمت نفت، كه بیشتر به بهانه‌گیری شبیه است تا ادعای فنی و مالی باعث شده در حالی كه ۲۶ ماه از امضای این قرارداد گذشته هنوز مراحل اصلی اجرای آن آغاز نشود. از سوی دیگر موضوع پرونده هسته‌ای ایران و فشارهای آمریكا به ژاپن برای در حاشیه نگه داشتن ایران به مانعی مضاعف در روند اجرای پروژه تبدیل شده است. هرچند این خواست و عقیده آمریكایی‌ها مبنی بر اینكه ایران از فرصت‌های سرمایه‌گذاری خود اهداف دو منظوره سیاسی ـ اقتصادی دارد، مورد تایید ژاپنی‌ها قرار نگرفت و آنها با این نظر مخالفت كرده و اعلام كردند كه توسعه میدان نفتی و مساله منع اشاعه هسته‌ای دو موضوع با اهمیت اما جداگانه در مورد ایران است. به هر حال از آنجا كه ژاپن بزرگترین وارد كننده نفت در آسیا است، نیاز استراتژیك به نفت برای تضمین امنیت انرژی دلیل اصلی امضای این قرارداد عنوان می‌شود.
●مشخصات میدان و شرایط قرارداد
توسعه میدان آزادگان توسط شركت اینپكس ژاپن و نیكو ایران در دو فاز برای رسیدن به تولید ۱۵۰هزار بشكه نفت خام و ۱۳۵میلیون فوت مكعب گاز در روز در فاز اول و ۲۶۰ هزار بشكه نفت خام و۲۳۵میلیون فوت مكعب گاز در روز در فاز دوم برنامه‌ریزی شده است. تولید نهایی مرحله اول بر اساس برنامه ریزی در ۵۲ ماه و در مرحله دوم در مدت ۸ سال حاصل خواهد شد، همچنین برنامه ریزی شده است كه تولید اولیه از میدان در سطح روزانه ۵۰ هزار بشكه در مدت ۴۰ ماه اول به دست آید. صرف نظر از میدان آزادگان، ایران هم‌اكنون پس از عربستان و امارات سومین صادركننده نفت به ژاپن است. ژاپن كه پس از آمریكا و چین، سومین مصرف كننده بزرگ نفت جهان به شمار می رود؛ در سال گذشته میلادی ۸/۱۳ درصد از واردات نفتش را از میادین ایران تامین كرد كه در صورت قطع صادرات نفت ایران، مصرف‌كنندگان ژاپنی با مشكل مواجه خواهند شد.
براساس این قرارداد، تمامی نفت حاصل از توسعه میدان آزادگان به ژاپن صادر خواهد شد. آمارها نشان می‌دهد كه حجم مبادلات تجاری ایران و ژاپن طی سال ۲۰۰۴ میلادی به حدود ۰۱/۱ تریلیون ین رسیده است كه این رقم نسبت به سال قبل از آن ۳/۲ درصد رشد داشته است. ژاپن در سال ۲۰۰۴ میلادی روزانه بالغ بر ۵/۵ میلیون بشكه نفت خام وارد كرده است و میدان نفتی آزادگان در صورت توسعه كامل می‌تواند ۶ درصد واردات سالانه ژاپن را تامین كند. بر اساس این گزارش، شركت اینپكس اواخر سال ۲۰۰۶ را به عنوان زمان آغاز توسعه این میدان و سال ۲۰۰۸ را سال بهره‌برداری از این میدان تعیین كرده است. هزینه این پروژه نیز ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیارد ین تخمین زده شده است. وظایف اصلی پیمانكار در این قرارداد توصیف میدان، طراحی و مهندسی، حفاری ۳۶ حلقه چاه تولیدی در فاز اول و ۳۹ حلقه چاه تولیدی در فاز دوم، همچنین ساخت و نصب تاسیسات فرآورش نفت و گاز، احداث خطوط لوله صادراتی نفت و گاز به طول ۲۰۰ كیلومتر و انجام مطالعات بازیافت ثانویه و بررسی احتمال تزریق آب و گاز به میدان است.
در این قرارداد كه به صورت بیع متقابل اجرا می شود، تاكید شده كه چنانچه در هریك از مراحل و پس از سه نوبت آزمایش تولید، سطح تولید واقعی كمتر از ۷/۹۶ درصد تولید باشد، پیمانكار جریمه خواهد شد. هزینه‌های سرمایه‌ای اجرای این طرح نیز كه تا قبل از تحویل به شركت ملی نفت ایران به عهده پیمانكار است، در فاز اول یك هزار و ۲۶ میلیون دلار و در فاز دوم ۹۰۰ تا ۹۶۰ میلیون دلار تعیین شده است. بر اساس این قرارداد زمان بازپرداخت برای فاز اول پس از دستیابی به تولید كامل ( روزانه ۱۵۰ هزار بشكه) آغاز و در یك دوره ۵/۶ ساله به صورت اقساط سه ماهه انجام می‌شود. در فاز دوم نیز پس از دستیابی به تولید نهایی (روزانه ۲۶۰ هزار بشكه) بازپرداخت در یك دوره شش ساله آغاز خواهد شد. همچنین در این قرارداد تصریح شده كه پیمانكار موظف است حداقل ۵۱ درصد هزینه‌های سرمایه ای طرح را به توان داخلی (كالا و خدمات ایرانی) اختصاص دهد كه در این صورت با تزریق حدود یك میلیارد دلار به صنایع كشور تحول چشمگیری ایجاد خواهد كرد. یك درصد ارزش قرارداد نیز به امر آموزش كاركنان و انتقال فناوری اختصاص یافته و پیمانكار موظف شده است با هماهنگی شركت ملی نفت ایران برنامه ای برای انتقال فناوری تهیه و اجرا كند.
●فرصت‌های آخر و مشكلات پیش‌روی اینپكس
همانطور كه گفته شد ژاپنی‌ها برای آغاز عملیات توسعه میدان آزادگان دو سال فرصت داشته‌اند و شش ماه نیز برای راه حل نهایی از طرف كارفرما به آنها فرصت داده شده بود كه در حال حاضر با وجود گذشت ۲۷ماه از زمان مقرر هیچ اقدامی از سوی این شركت در این خصوص انجام نشده است و با توجه به متن قرارداد چنانچه تا شهریور امسال پیشرفت مهمی انجام نشود، قرارداد مذكور به طور خود به خود باطل خواهد شد.
البته بیان این نكته نیز لازم است از آنجا كه اینپكس تجربه كافی حفاری در میدان آزادگان را نداشت، در پی جلب كارشناسان حفاری برای همكاری در این پروژه، از سه شركت جاپكس، تیكوكو و ای.او.سی هولدینگ نیز دعوت به همكاری كرد. از سوی دیگر، ژاپنی‌ها درصنایع بالادستی از تجربه و مهارت بالایی برخودار نیستند و به همین دلیل باید با یك شریك با تجربه همكاری كنند. به همین دلیل، شركت‌های نفتی استات اویل نروژ، توتال فرانسه و شركت انگلیسی - هلندی شل علاقه‌مندی خود را برای مشاركت با ژاپن در توسعه میدان نفتی آزادگان اعلام كردند. همكاری اینپكس با یك شركت اروپایی از همان زمان امضای قرارداد مطرح بود و به همین دلیل ابتدا با شركت شل وارد مذاكره شدند؛ ولی ژاپنی‌ها نتوانستند با شل به توافق برسند و به سراغ یك شركت استرالیایی به نام BHP رفتند كه با آن هم به توافق نرسیدند. هم اكنون نیز به سراغ شركت توتال فرانسه رفته‌اند كه هنوز به مرحله قطعیت و قرارداد نرسیده‌اند. همان‌طور كه گفته شد طرح توسعه میدان نفتی آزادگان از سوی شركت ژاپنی اینپكس با تاخیر توسعه مواجه شده و طبق قرارداد، این شركت تا شهریورماه امسال فرصت دارد به تعهدات خود عمل كند. طبق گفته‌های مسوولان امكان تمدید مهلت قرارداد در این طرح وجود ندارد.
●وضعیت مین‌روبی میدان
یكی از دلایل ژاپنی‌ها برای تاخیر در توسعه این میدان، ادعای آنها مبنی بر عدم مین‌روبی میدان از سوی طرف ایرانی است. این در حالی است كه طبق گفته بازارگان - مجری طرح توسعه این میدان - مین‌روبی این میدان تحت نظارت بین‌المللی انجام می‌شود و این كار در اردیبهشت سال ۸۴ به اتمام رسیده بود. البته بازارگان به این نكته اشاره نكرده كه عمق مین‌روبی انجام شده چند متر است و این كه آیا در قرارداد میزان عمق مین‌روبی نیز آورده شده است؟ در این باره صحبت‌هایی از اختلاف نظر دو طرف در عمق مین‌روبی شنیده می‌شود؛ به این صورت كه در حال حاضر این كار در عمق ۵ متری انجام شده، در حالی كه نظر طرف ژاپنی مین‌روبی تا عمق ۱۶ متری است.
مدیرعامل شركت مهندسی و توسعه نفت ایران در این باره می‌گوید: براساس قرارداد، خنثی كردن مین‌های منطقه وظیفه شركت ملی نفت ایران است، اما من فكر نمی‌كنم مشكل اصلی خنثی كردن مین‌های منطقه باشد، چرا كه در حال حاضر عملیات حفاری در منطقه اصلی میدان در حال انجام است.
طبق اظهارات وی، ۹۶ درصد از میدان آزادگان تاكنون پاكسازی شده است، اما ژاپنی‌ها تلاش می‌كنند با فشار آوردن در مورد میزان كپكس (ارزش قرارداد) اعلام كنند كه مین‌روبی میدان پایان نیافته است.
این در حالی است كه مقدم - معاون وزیر نفت در امور برنامه ریزی – نیز با تاکید بر این که ژاپنی‌ها موظف هستند قرارداد توسعه میدان آزادگان را به اجرا دربیاورند ، تصریح می‌کند: انجام ندادن همه فعالیت های مین روبی از سوی ایران ، تنها بهانه‌ای است که طرف ژاپنی برای افزایش هزینه‌های اجرای طرح به آن پرداخته است.●دلایل تاخیر ژاپنی‌ها در توسعه آزادگان
هرچند كه ژاپنی‌ها از انجام نشدن عملیات مین‌روبی توسط ایران به عنوان یكی از مهم‌ترین دلایل تاخیر در توسعه این میدان یاد می‌كنند، ولی طبق گفته‌های مجری طرح به نظر می‌رسد مسئله‌ اصلی نگرانی اینپكس از حجم سرمایه‌گذاری لازم برای پروژه است.
در این باره مدیرعامل سازمان اقتصاد انرژی ژاپن پیشتر گفته بود: نرخ عملكرد پروژه آزادگان ممكن است كمتر از ۱۵ درصد باشد كه این مساله مانع از مشاركت شركت‌های خارجی است.
شركت شل كه مشاور اینپكس در آزادگان بود، در ماه فوریه (اسفند سال ۸۲) به بهانه عدم سودآوری كافی از پروژه كنار كشید. تومن - شریك ژاپنی این پروژه - نیز تحت فشارهای آمریكا از كنسرسیوم كنار رفت و جاپكس – دیگر شركت ژاپنی - هم در فكر كناره گیری از این پروژه است.
مقدم در این باره خاطرنشان می‌كند: طرف خارجی در میدان نفتی آزادگان ادعا می‌کند که به دلیل تغییری که در قیمت نفت ایجاد شده که بر هزینه‌های اجرای طرح نیز تاثیر گذاشته است، درصدی را به هزینه‌های پیش بینی شده اولیه خود بیفزاید.
مدیرعامل سابق شركت متن نیز با اشاره به دلایل تأخیر ژاپنی‌ها خاطرنشان می‌كند: ژاپنی‌ها معتقدند با قیمت‌های توافق شده نمی‌توانند كار كنند و انتظار دارند كه ما در قیمت‌ها تجدیدنظر كنیم.
خاموشی می‌افزاید: ژاپنی‌ها اصرار دارند كه سودآوری پروژه باید برایشان قطعی شود. از سوی دیگر باتوجه به ماهیت قراردادهای بیع متقابل كه با ریسك پیمانكار همراه است، نمی خواهند این ریسك را بپذیرند.
بازارگان نیز در این باره می‌گوید: در این زمینه تاكنون هیچ قولی را به ژاپنی‌ها نداده‌ایم و از لحاظ قراردادی نیز چنین امكانی وجود ندارد.
به هرحال مهلت ذكر شده در قرارداد در سپتامبر سال جاری پایان می‌یابد. از همین رو اخطار اخیر وزیری هامانه - وزیر نفت - به شركت اینپكس در چارچوب مجموعه وظایف و اختیارات وی از حالت یك تذكر معمول فراتر رفته و لحن جدی‌تری به خود گرفته است؛ چرا كه توسعه بزرگ‌ترین میدان نفتی كشف شده در سه دهه گذشته، برای حفظ موقعیت نفتی ایران و برای كسب منافع ملی در آینده ضروری است. اكنون نیز منافع ملی است كه تعیین می‌كند با دو گزینه مهم و توامان توسعه یك میدان مشترك و حفظ روابط سیاسی با یك قطب اقتصادی دنیا چه باید كرد. موارد فوق در حالی مرور می‌شود كه ایران باب گفت‌وگو با ژاپنی‌ها را باز گذاشته و همچنان روی هزینه‌های پروژه كه این روزها و پس از افزایش قیمت جهانی نفت تبدیل به معضل پروژه‌های نفتی شده است، مذاكره دارند.
بازارگان در این باره تاكید می‌كند كه نامه‌ها و مذاكرات ژاپنی‌ها آمادگی آنها را برای توسعه میدان آزادگان نشان می‌دهد. آنها بارها از لحاظ سیاسی در برابر فشارهای آمریكا اعلام كرده‌اند كه حضور در میادین نفت و گاز ایران از جمله آزادگان برای آنها بسیار با اهمیت است. ژاپنی‌ها تاكید دارند كه طولانی شدن مذاكرات در مورد هزینه‌ها نباید به عنوان انصراف یا بهانه‌جویی آنها تلقی شود، اما باید به این نكته نیز توجه داشت كه شرکت نفت برای پرداخت مبلغی بیش از مبلغ قید شده در قرارداد با شرکت اینپکس به توافق نرسیده است.
●ایده سپردن پروژه به پیمانكاران داخلی و موانع تامین مالی
در حالی كه ژاپن با مخالفت آمریكا در توسعه این میدان روبرو شده است، ساینوپك چین در انتظار است كه در صورت وجود هر گونه مشكل احتمالی توسعه این میدان را برعهده گیرد.
در این رابطه مجری طرح اظهار می‌كند: ایران استراتژی مشخصی برای خروج ژاپن از این میدان ندارد، اما چین می تواند گزینه‌ احتمالی برای توسعه میدان آزادگان بعد از ژاپن باشد.
از سوی دیگر در این شرایط این ایده كه پروژه به پیمانكاران داخلی سپرده شود، به شدت مورد استقبال قرار گرفته كه البته بزرگ‌ترین مانع موجود بر سر این راه نحوه تامین مالی طرح است. به نظر می‌رسد با توجه به تاكید رییس جمهور دولت نهم و وزیر نفت كابینه‌اش در خصوص سپردن پروژه‌های داخلی صنعت نفت و گاز و پتروشیمی به پیمانكاران داخلی، ژاپنی‌ها فرصت زیادی برای فكر كردن نداشته باشند. در حال حاضر نیز با مطالعات صورت گرفته در این میدان محل اولین چاه مشخص شده است تا در صورتی كه ژاپنی‌ها انصراف خود را اعلام كردند توسعه میدان بدون معطلی آغاز شود. این موضوع چندی پیش در اظهارات وزیر نفت نیز به صراحت عنوان شده است كه اگر طرف ژاپنی نخواهد كار را انجام دهد، به ناچار خودمان این پروژه را اجرا خواهیم كرد؛ برای این كار نیز مناقصه برگزار نخواهیم كرد و كار از طریق تقسیم شدن بین شركت‌های داخلی و استفاده از توانمندی‌های صنعت نفت انجام خواهد شد.
در عین حال نیز طبق گفته قائم مقام سابق شركت مهندسی و توسعه نفت (متن) در هنگام امضای قرارداد، ماده‌ای در متن قرارداد گنجانده و مورد تاكید قرار گرفته است كه بر مبنای آن شركت ملی نفت ایران(NIOC) هر زمان به این نتیجه برسد كه باید خود برای توسعه میدان اقدام كند، می‌تواند به طور همزمان كار خود را شروع كند. همچنین در ماده‌ای دیگر در این قرارداد آمده است چنانچه پیمانكار بدون دلیل كار را رها كند، قرارداد فسخ می‌شود و از سوی دیگر برای هر گونه نقض مفاد قرارداد جریمه خاصی درنظر گرفته شده و اگر توسعه میدان بدون دلیل عقب بیافتد، قرارداد منقضی خواهد شد.
بازارگان در این باره می‌گوید: در حال حاضر پیمانكاران داخلی توانایی كافی برای توسعه هر یك از میدان‌ها را دارا هستند؛ اما به دلیل آن كه ژاپنی‌ها سرمایه‌گذاری بیع متقابل در میدان آزادگان را پذیرفته‌اند، مذاكرات با این شركت صورت گرفته است.
مقدم نیز درخصوص مشكلات مالی پیمانكاران ایرانی می‌گوید: برای اجرای طرح توسعه میدان آزادگان با کمبود مالی مواجه نیستیم و در صورتی که با شرکت ژاپنی برای اجرای سریع طرح توسعه میدان نفتی آزادگان به توافق نرسیم؛ خصوصا با حمایت های دولت و مجلس شورای اسلامی این امر امکانپذیر است و وزارت نفت این طرح را با استفاده از منابع داخلی اجرا خواهد كرد.
او با اشاره به اهمیت تولید نفت خام از میدان آزادگان به دلیل تامین نیاز پالایشگاه آبادان، می‌افزاید: این پالایشگاه قرار است در آبادان ساخته شود که نفت سنگین میدان های آزادگان جنوبی، یادآوران و آزادگان شمالی به عنوان خوراک این پالایشگاه مورد مصرف قرار می‌گیرد و با توجه به نیازی که کشور به فرآورده های نفتی پالایشگاه آبادان دارد ، نمی توانیم توسعه سه میدان نفت سنگین آزادگان جنوبی، یادآوران و آزادگان شمالی را به تاخیر بیندازیم.
●تلاش‌های آمریكا در مخالفت با اجرای پروژه و استراتژی ایران در این زمینه
با تداوم فشار غرب بر ایران در جریان تلاش كشورمان برای دستیابی به چرخه‌ سوخت هسته‌ای، ژاپن خود را در یك دو راهی یافته است و باید نحوه رویكرد در مقابل برنامه هسته‌ای ایران را با توجه به تمایل به توسعه میدان نفتی آزادگان كه از كلیدی‌ترین استراتژی‌های آینده ژاپن در بخش انرژی بوده است، توازن بخشد. طبق گزارش ژاپن تایمز، یكی از مقامات ارشد وزارت اقتصاد، بازرگانی و صنعت ژاپن در این رابطه گفته است: ژاپن از منافع حیاتی در میدان آزادگان برخوردار است، ولی از آنجا كه سیاست‌های خاصی در زمینه هسته‌ای دارد، جدا نگه داشتن آزادگان از تحت تاثیر قرار گرفتن توسط مناقشات هسته‌ای و تحریم‌های احتمالی، برای ما سخت خواهد بود.
هرچند كه مقامات ژاپن اعلام كرده‌اند كه باوجود مخالفت‌های آمریكا، برنامه‌های این كشور برای توسعه میدان نفتی ایران، امری ضروری برای استراتژی انرژی این كشور به شمار می‌رود، ولی نمی‌توان منكر تاثیر فشارهای آمریكا در مخالفت با این طرح همكاری را بر رویكرد ژاپنی‌ها شد.
جان بولتون - نماینده آمریکا در سازمان ملل متحد - اعلام کرده که آمریکا به ژاپن در مورد روابط این کشور با ایران هشدار می‌دهد.
وی مدعی شده‌ كه ایران از موقعیت خود به‌ عنوان کشور صادر کننده نفت برای دستیابی به اهداف خود در روابط با ژاپن استفاده می‌کند و تمایل ژاپن برای توسعه روابط اقتصادی با ایران نباید موجب لطمه وارد شدن بر رژیم منع گسترش سلاح‌های کشتار جمعی شود.
نماینده آمریكا همچنین مدعی شده كه ایران از منابع انرژی‌اش مانند سلاح استفاده می‌کند و آنها را کاملا به‌جا در روابط با کشورهای دیگر مورد استفاده قرار می‌دهد.
ادعاهای این نماینده آمریكا در سازمان ملل مبنی بر استفاده ایران از نفت به عنوان سلاحی در روابط خارجی در حالی مطرح می‌شود كه پیش از این وزیر نفت و سایر مقامات نفتی عالی‌رتبه ایران بارها تاكید كرده‌اند كه ایران قصد ندارد از نفت به عنوان سلاح استفاده‌ كند و از درآمیختن مساله سیاست با نفت پرهیز می‌كند.
دكتر منوچهر متکی - وزیر امور خارجه ایران - در جریان سفر اخیر خود به ژاپن دخالت آمریکا در پروژه بهره‌برداری از میدان نفتی آزادگان در جنوب ایران را غیر قابل قبول اعلام کرد و این پروژه را سمبل روابط دو جانبه (ژاپن-ایران) نامید.
وی اعلام كرد كه ایران با وجود رای ژاپن در شورای حكام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، از توافقنامه دو میلیارد دلاری با ژاپن برای توسعه میدان نفتی آزادگان پا پس نخواهد كشید.
او با بیان این كه دولت ژاپن و سرمایه‌گذاران این كشور از دوستان ایران هستند، ابراز امیدواری كرد كه تكمیل پروژه توسعه میدان نفتی آزادگان به عنوان "نماد روابط خوب دو كشور" مورد توجه قرار گیرد.
●فرصت‌های طلایی
به هر حال توسعه میدان نفتی آزادگان در مقیاس فوق عظیم MEGA FILD پیش از آن كه موقعیتی برای حضور شركت‌های خارجی در ایران باشد، فرصتی است كه از ما هر روز بیشتر ضایع می‌شود. این نكته از آن رو قابل تامل است كه برداشت روزانه ۱۵۰ هزار بشكه نفت‌خام در روز در فاز اول و افزایش آن تا ۲۶۰ هزار بشكه در روز در فاز دوم این طرح با احتساب ضریب بازیافت پنج درصدی، برای حفظ و افزایش تولید روزانه نفت‌خام ایران بسیار قابل توجه است ، چرا كه با توجه به برنامه افزایش ظرفیت تولید نفت به میزان یك میلیون بشكه در برنامه چهارم ، بهره‌برداری از این میدان می‌تواند دست‌كم ۲۵ درصد از برنامه را تحقق بخشد و ظرفیت تولید نفت كشور را كه در واقع نمایانگر قدرت و استحكام موضع جمهوری اسلامی ایران در اوپك و در ابعاد وسیع‌تر در جهان انرژی است را ارتقا دهد.

حسین غلامی

منبع : مجله گسترش صنعت