پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا


خواستگاری رسم مخصوص مردان؟


خواستگاری رسم مخصوص مردان؟
«خواستگاری» رسمی دیرینه و مقدمه ای پراهمیت بر پیمان زناشویی است كه برای انتخاب همسر و تشكیل خانواده از سوی مرد صورت می گیرد، این رسم، رسمی دیرینه و دامنه دار است كه مطابق فطرت و منش انسانی در تمام جوامع بشری همواره جریان دارد؛ از این رو خواستگاری را به پیشنهاد ازدواج از طرف مرد تعریف كرده اند و در تبیین ماهیت حقوقی این رسم نیز گفته شده كه خواستگاری در واقع ایجابی است از سوی خواستگار(مرد) كه با پذیرش آن از سوی خواستگاری شده (زن) وعده نكاح صورت می گیرد و نامزدی محقق می شود.
خواستگاری زمینه ای مناسب و مقدمه ای لازم برای شروع زندگی زناشویی به شمار می رود كه حتی برخی فقها انجام آن را از جهت شرعی مستحب دانسته اند.
محمد مهدی مقدادی، كارشناس ارشد حقوق خصوصی و مدرس دانشگاه در مقاله ای با بیان این كه در خواست ازدواج و خواستگاری به طور غالب از ناحیه مرد صورت می گیرد، بیان می كند: برخی افراد این امر را همیشگی و مطابق فطرت و طبیعت انسانی دانسته و معتقدند كه دین اسلام آیین فطرت است و به ترتیب به این رویه مهر تأیید زده اند و بر این مبنا در قرآن و سنت مردان در امر ازدواج مخاطب واقع گشته اند و مستقیماً به آنها دستور ازدواج و همسرگزینی داده شده است.
وی در ادامه با طرح این سؤال كه آیا زنان نیز همانند مردان می توانند اقدام به خواستگاری كنند؟ بیان می كند: اگر چه این مسأله كمتر مورد توجه فقها و نویسندگان قرار گرفته، اما شارع مقدس در خصوص خواستگاری زن از مرد هیچ منعی وارد نكرده است، بدین جهت مطابق اصل اباحه در اعمال، باید قائل به جواز چنین عملی شد و حتی می توان خواستگاری را به اظهار تمایل یك طرف برای ازدواج به طرف دیگر تعریف كرد.
به گفته وی ممكن است این شبهه به ذهن خطور كند كه این امر بر خلاف رسم متعارف و عادت جامعه است، زیرا زن به لحاظ حجب و حیا باید مطلوب و محبوب واقع شود و مرد خواهان و طالبش گردد و چنانچه زنی در خواستگاری پیشقدم شود موجب وهن شخصیت و افت منزلت وی خواهد شد.
كارشناس ارشد حقوق خصوصی با اشاره به خواستگاری حضرت خدیجه از پیامبر اكرم(ص) و برخی روایات پیرامون خواستگاری زن از مرد ادامه می دهد: نمی توان خواستگاری و تقاضای ازدواج را از سوی زن آن هم با رفتاری حیاآمیز و ضمن رعایت موازین شرعی، ناروا انگاشت؛ گر چه به نظر می رسد كه مراتب حجب و وقار زنانه مانع از اقدام آشكار زنان در این زمینه می شود.
مقدادی مشروعیت دیدن و نظر افكندن مرد خواستگار به زن مورد خواستگاری را از مهمترین احكام خواستگاری می خواند و می افزاید: نظر افكندن مرد به زنی كه قصد ازدواج با او را دارد در صورتی كه امكان تحقق ازدواج بالفعل فراهم باشد، مرد قصد ازدواج با آن زن را داشته باشد، احتمال پذیرش درخواست مرد از سوی زن برای وقوع ازدواج باشد و لذت جویی، چشم چرانی و نیز خوف وقوع در معصیت و حرام نباشد امری ضروری است.
وی نگاه زن به مرد خواستگار را نیز امری جایز می داند و می گوید: اگر مرد بدون دیدن محاسن زن اقدام به ازدواج كند راحت تر می تواند از چنین همسری كه فاقد اوصاف دلپسند اوست جدا شود، اما زن از جهت روحی و عاطفی و از شرع و مقررات برای جدا شدن از شوهری كه مورد پسند وی نیست، با موانع بسیاری رو به رو می شود، بنابراین باید اعتراف كرد كه زن در بهره مندی از این حق ضرورت و اولویت بیشتری دارد.
این استاد دانشگاه با اشاره به ممنوعیت یا محدودیت برای خواستگاری از برخی زنان در شرع مقدس اسلام خاطرنشان می كند: در قرآن نیز خواستگاری از زنانی كه در عده به سر می برند و بانوانی كه همسر شرعی و قانونی دارند و خواستگاری از زن شوهردار، زن صاحب عده طلاق رجعی، زن صاحب عده سوم طلاق، زن صاحب عده نهم طلاق، زن صاحب عده طلاق بائن و خواستگاری از نامزد فرد دیگر نیز ممنوع است.
مقدادی با اشاره به بحث خواستگاری ضررآمیز تصریح می كند: در بسیاری از موارد زنی به رغم برخورداری از سن مناسب و صفات نیكو به سبب موقعیت و شرایط خاصی كه در آن به سر می برد، مانند شرایط خاص شغل یا تحصیل و یا قصد ازدواج نداشتن به خاطر سرپرستی فرزندان یتیم خود قصد ازدواج ندارد و از تقاضای خواستگار دلگیر و آزرده می شود. این استاد دانشگاه ادامه می دهد: همچنین زنانی كه به هیچ وجه مردانی كه دارای خصوصیاتی از قبیل سن بالا، لاابالیگری و ... هستند را نمی پذیرند و حتی پیشنهاد ازدواج آنها را نوعی توهین به خود می دانند، حال اگر مرد از این وضعیت اطلاع داشته باشد اما در خواستگاری اصرار كند به جهت اخلاقی مستحق سرزنش است و به لحاظ وارد كردن ضرر معنوی و آسیب روحی به زن از دیدگاه شرع نیز سزاوار منع و نهی است.
به گفته وی اگر چنین منعی پذیرفته نشود و بر قباحت این اقدام ناپسند مهر تأیید نزنند باید به تعرض حریم خصوصی، ایذاء و مزاحمت و سلب آسایش افراد تن داده كه به طور قطع بر خلاف دیدگاه شریعت اسلام است.
منبع : پایگاه اطلاع رسانی پزشکی ایران سلامت


همچنین مشاهده کنید