تمرکززدایی عاملی برای توسعه

یكی از معضلات امروزی برخی از كشورهای جهان تمركز بیش از حد واحدهای مختلف در یك منطقه خاص است كه با توجه به وسعت و پیشرفت زندگی شهری - صنعتی این تمركز بیش از حد و همه جانبه واحدها (اعم از واحدهای صنعتی؛ خدماتی؛ اداری؛ تجاری؛ فرهنگی و...) در یك بخش؛ استان و حتی تعداد معدودی شهر خاص می تواند عاملی در ایجاد مشكلات و ازبین بردن توازن و نظم لازم در زندگی صنعتی شود.
تمـــام معضلات فوق نشأت گرفته از برنامه ریزیهای غلط ایــــــــــام گذشته؛ خط مشی های نادرست مدیران در ابتدای راه صنعتی شدن و ایجاد و توسعه زندگی شهرنشینی و همچنین كم توجهی و یا بی اطلاعی از اثرات سوء این تمركز در عصر صنعتی شدن است.
با نگاهی اجمالی به كشورهای توسعه یافته و پیشرفته جهان به راحتی می توان این موضوع را تشخیص داد كه در اكثر این كشورها مراكز مختلفی جهت واحدهای خدماتی؛ اداری؛ صنعتی و... وجود دارد و در اكثر این كشورها شهری به عنوان پایتخت و مركز دولتی و شهرهای متعدد دیگری به منظور مراكز اداری؛ خدماتی؛ تجاری؛ توریستی و... درنظر گرفته شده است و از تمركز بیش از حد و همه جانبه هریك از این واحدها نیز باتوجه به امكانات موجود و عوامل موثر درجایابی در یك شهر خاص جلوگیری كرده اند چه رسد به اینكه تمام و یا اینكه بیشتر واحدهای نام برده را در یك شهر تمركز دهند. (به غیر از موارد خاص و نادر كه یك منطقه دارای خصوصیات؛ فاكتورهای موثر؛ امكانات ویژه و شرایط مناسب جهت سرمایه گذاریهای چندگانه و امكان بهره برداری مناسب چندمنظوره را داراست).
درواقع به نوعی سعی كرده اند كه هر شهری به فراخــور استعداد و امكانات موجود به وسیله استقرار و تخصیص بخشهای مختلف دارای اهمیت و جایگاه خاص خود باشد.
شاید معضلی كه امروزه به عنوان یكی از بزرگترین مشكلات جامعه جهانی مطرح است شهرنشینی در كلان شهرها به همراه مشكلات خاص آن؛ بخصوص مهاجرت از روستاها و حتی شهرها به شهرهای بزرگتر و حتی در برخی موارد مهاجرت از تمام قسمتهای یك كشور به سوی یك شهر واحد است.
به راستی برای این امر می توان دلیلی واضح تر از متمركز شدن واحدهای مختلف با تمام امكانات در دسترس هر واحد در یك شهر و یا تعداد محدودی شهر خاص بیان كرد؟
تمام مشكلات ناشی از تجمع نیروی انسانی بیكار و غیرفعال و یا فعال در كارهای غیراقتصادی؛ عدم توسعه و بهبود همه جانبه شهرهای مختلف؛ ركود دربخشهای مختلف اقتصادی؛ صنعتی؛ دامداری؛ كشاورزی و...؛ افزایش بیش از حد تعداد حمل ونقلهای بین شهری در مسیرهای طولانی و حتی حمل ونقل داخل شهری در كلان شهــــرها؛ اتلاف سرمایه های ملی؛ گسترش قاچاق انواع كالا؛ ایجاد مشاغل غیراقتصادی و یا واسطه ای و هزاران عامل و معضل دیگر از اثرات این تمركز است.
باتوجه به مشكلات نام برده شده به راحتی می توان اهمیت عدم تجمع ودرنهایت تمركززدایی واحدهای مختلف در یك شهر واحد را احساس كرد.
درواقع یكی از راهكارهای توسعه تمركززدایی واحدهای مختلف بخصوص واحدهای صنعتی است. بــــا اجرای این امر به راحتی می توان مشكلات اجتماعی شهرهای بزرگ؛ معضلات اقتصادی - صنعتی؛ افزایش روزافزون نیروی انسانی غیرفعال و یا فعال غیراقتصادی و همچنین ركود در بخشهای دامداری و كشاورزی را در مدت كوتاهی تا حد رضایت بخشی بهبود داد. با توسعه و بهبود امكانات صنعتی و خدماتی در اكثر استانها و شهرهای مختلف در كنار مشخص شدن مراكز مختلف و متعدد به منظور پایتخت؛ مركز اداری و خدماتی؛ مراكز دامداری و كشاورزی؛ مراكز صنعتی؛ مراكز تجاری و بازرگانی؛ مراكز توریستــی؛ مراكز فرهنگی و... می توان از تجمع گرایی و تمركز همه و یا حتی تعداد بیشتر مراكز نام برده شده در یك شهر خاص و تبدیل شدن یك یا چند شهر به كلان شهر با مشكلات متعدد و غیرقابل حل و درعوض خالی ماندن روستاها و شهرهای كوچكتر به همراه تاثیرات فراوان آن مانند عدم توسعه یا بهبود ساختار زندگی اجتماعی - فرهنگی شهرهای كوچك؛ تغییرات نابسامان و نامطلوب در وضعیت اجتماعی - فرهنگی - صنعتی كلان شهرها و درنهایت ركود و عدم توسعه در كشاورزی و دامداری (به عنوان زیربنا و پایه های مستحكم یك اقتصاد مدرن و صنعتی) جلوگیری كرد.

منبع : ماهنامه تدبیر