پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا

دیابت و چشم


دیابت و چشم
دیابت یا بیماری قند شایعترین بیماری عمومی است كه در دراز مدت چشم را مبتلا می كند. البته با رژیم غذایی مناسب ، ورزش ، كنترل دقیق قند و فشار خون، ترک سیگار، پرهیزاز استرس و معاینات منظم چشم تحت نظارت چشم پزشك می توان دیابت را كنترل كرد تا به چشم آسیب کمتری برساند.
● چه قسمتهایی از چشم در دیابت گرفتار می شود؟
▪ قسمتهای مختلف چشم ممکن است در جریان دیابت گرفتار شونداز جمله قرنیه ، عنبیه ،زجاجیه، عدسی، شبکیه، پلکها و عضلات خارج چشمی،دیابت می تواند باعث فلج این عضلات شود که بادردناگهانی،افتادگی پلک،دوبینی وانحراف مردمک چشم به طرف خارج تظاهر می یابد.این علائم نشانه درگیری عصب زوج سه مغزی است ،البته ظرف سه تاچهارماه برگشت می کندودرمان خاصی لازم نیست. درگیری شبکیه در جریان دیابت را ،رتینوپاتی دیابتی می گویند. دیابت می تواند منجر به آب مروارید شود ، همچنین با تغییرات قند خون قدرت انكساری چشم تغییر می كند و ممكن است شماره عینك فرد متغیر باشد .
افراد دیابتی همچنین مستعد افزایش فشار داخل چشمی نیز هستند كه در صورت عدم درمان ممكن است منجر به آب سیاه و از بین رفتن دید چشم گردد . تغییرات عروقی ناشی ازدیابت باعث اختلال خونرسانی وانفارکتوس عصب بینایی می شود که منجربه مشکلات دائمی بینایی می شود.
● گرفتاری چشم در جریان دیابت چه مراحلی دارد؟
▪ دیابت باعث تخریب عروق مغذی کلیه، مغز، قلب وشبكیه می شود، این عروق متسع شده و مایع از آنها نشت می كند ، این فرم اولیه رتینوپاتی دیابتی است كه به آن رتینوپاتی زمینه ای یا غیر پرولیفراتیو گفته می شود . در این مرحله بیمار ممكن است متوجه تغییراتی در بینایی خود شود .
گاهی این عارضه به سمت اشكال جدی تر پیشرفت می كند .در صورتیكه مایع در نقطه زرد (مركز بینائی ) جمع شود ، مطالعه و سایر كارهای نزدیك مشكل خواهد شد ، این مرحله را تورم نقطهٔ زرد (ادم ماكولا ) می گویند .
در جریان رتینوپاتی پرولیفراتیو عروق خونی جدید و شكننده در سطح شبكیه رشد می كنند كه منجر به مشكلات جدی بینائی می شود . زیرا عروق جدید ممكن است پاره شده و داخل زجاجیه (ماده شفاف و ژله ای كه قسمت مركزی چشم را پر می كند ) خونریزی كنند . در صورتیكه زجاجیه با خون كدر شود ، جلوی عبور نور گرفته می شود ومنجر به تیره وتار شدن دید می شود . عروق خونی و بافت فیبری همراه آنها ممكن است به داخل زجاجیه رشد نمایند و با كشش روی شبكیه باعث جدا شدن شبكیه شوند . كندگی شبكیه در صورت عدم درمان به موقع منجر به كوری می شود.
● علائم بیماران چیست؟
▪ در بیماران دچار آب مروارید و بیمارانی كه قدرت انكساری عدسی آنها تغییر می كند ، دید چشم تار می شود كه در حالت دوم با طبیعی شدن قند خون ، بعد از مدتی تاری دید برطرف خواهد شد . در مراحل اولیه درگیری شبكیه هیچ نشانه ای وجود ندارد و بینائی فرد تا مراحل پیشرفته ممکن است تغییری نداشته باشد ، لذا خود فرد متوجه ابتلاء شبكیه در مراحل اولیه نخواهد شد،در مراحل پیشرفتهءگرفتاری شبکیه،بیمار متوجه نقاط سیاه جلوی دید خود یا کاهش شدید بینایی می شود.
● چه كسانی در معرض خطر رتینوپاتی دیابتیک هستند؟
▪ هر فرد دیابتی در معرض خطر است ، اما افرادی كه مدت طولانی دیابت دارند،بیشتر دچار رتینوپاتی می شوند. سن بالاتر ، كنترل نامنظم قند خون ، وجود بیماریهای همراه مثل فشار خون ، چربی خون ، مشكلات كلیه، حاملگی ومصرف سیگار فاكتورهای خطر -سازی هستند كه احتمال عوارض دیابت در چشم را تشدید می كنند .
● رتینوپاتی دیابتیک چگونه تشخیص داده می شود؟
▪ طی معاینات چشمی توسط چشم پزشك و با گشاد كردن مردمك توسط قطره های بازکننده مردمک دید کافی برای معاینه شبكیه تامین می شود و با وسیله ای به نام افتالموسكوپ این معاینه صورت می گیرد در صورتیكه رتینوپاتی محرز گردد ، چشم پزشك ممكن است از روش دیگری به نام آنژیوگرافی با فلورسین یا عکسبرداری از عروق ته چشم برای معاینه دقیق تر و تعیین كم خونی یا نشت عروقی بهره گیرد . در هر معاینه چشم پزشكی ، علاوه بر دید چشم و شماره عینك معمولاً چشم پزشك فشار چشم را اندازه می گیرد و قرنیه ، عنبیه ، عدسی و شبكیه را هم معاینه میکند.
● آیا گرفتاری شبكیه توسط بیماری قند قابل پیشگیری است؟
▪ با كنترل دقیق قند خون ، رعایت رژیم غذایی ، فعالیت بدنی منظم و معاینه منظم چشم توسط چشم پزشك می توان از پیدایش رتینوپاتی دیابتی پیشگیری كرد یا در صورت پیدایش آن درمراحل اولیه درمان موثرتری برای آن انجام داد . لذا فرد دیابتی حتی زمانی كه علائم رتینوپاتی نامشهود است باید حداقل سالی یك بار جهت معاینه به چشم پزشك مراجعه كند و پس از تشخیص دفعات مراجعه خود را بنا بر توصیه پزشک یا ایجاد مشکل چشمی ادامه دهد.
● آیا رتینوپاتی دیابتیک قابل درمان است؟
▪ در چشمی كه رتینوپاتی دیابتی در آن ایجاد شد ، بسته به مرحلهٔ درگیری شبكیه ممكن است چشم پزشك اقدامات خاص درمانی از جمله لیزر یا عمل جراحی را انتخاب نماید . در درمان لیزری با اشعه قوی محل نشت عروق با حرارت سوزانده می شود و خونریزی متوقف می گردد . درمان لیزر در مراحل اولیه رتینوپاتی دیابتی می تواند از پیشرفت آسیب چشمی جلوگیری كند و حتی احتمال نابینائی فرد را تا حد قابل ملاحظه ای كاهش دهد .موفقیت درمان به تشخیص زود هنگام و مراجعه منظم به چشم پزشك و دقت و مراقبت بیمار در كنترل قند خون ، فشار خون و چربی خون بستگی دارد .
● آیا مراقبت خاص چشمی در خانمهای دیابتیک طی بارداری لازم است؟
▪ طی بارداری ، احتمال ایجاد ویا تشدید رتینوپاتی دیابتیک وجود دارد، لذا هر خانم دیابتی كه می خواهد باردار شود باید قبل از حاملگی یا درسه ماهه اول حاملگی توسط چشم پزشك معاینه شود و سپس هر سه ماه یكبار تا زمان زایمان جهت معاینه چشم مراجعه كند .
● آیا با درمان لیزر یا عمل جراحی بیمار دیابتی از مراجعه به چشم پزشك بی نیاز می گردد؟
▪ خیر، با توجه به اینكه فرد همچنان دچار بیماری دیابت می باشد ، ممكن است علی رغم درمانهای فوق ،در نیمی از بیماران بیماری دیابت در چشم پیشرفت نماید و مجدداً نیاز به انجام درمان لیزر و یا سایر اقدامات باشد یا لیزر موثر واقع نشده وبیمار نابینا شود.لذا فرد دیابتی باید مادام العمر از نظر وضعیت شبكیه تحت نظرچشم پزشك باشد و چنانچه دچار کندگی شبکیه شوند تحت جراحی وسیع زجاجیه وشبکیه قرار گیرند.پس از لیزریاجراحی بیمار باید هرسه یا چهارماه برای کنترل به پزشک خودمراجعه کند.
● بیمار دیابتی از چه زمانی باید به چشم پزشك مراجعه نماید ؟
▪ در دیابت تیپ І (یا دیابت جوانان كه وابسته به مصرف انسولین می باشند) توصیه می شود سه سال پس از تشخیص دیابت جهت معاینه چشم به چشم پزشك مراجعه كنند و سپس سالانه معاینه شوند . اما بیمارانی كه دیابت تیپ II یا غیر وابسته به انسولین دارند كه معمولاً بالای چهل سال شروع می شود ، به محض تشخیص دیابت باید به چشم پزشك مراجعه كنند و پس از آن حداقل سالانه مورد معاینه چشم قرار گیرند .
منبع : بیمارستان تخصصی چشم خاتم الانبیا (مشهد)
منبع : شبکه اپتومتری ایران


همچنین مشاهده کنید