پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا

بادنجان


بادنجان
در كتب طب سنتی با نامهای « بادنجان » ، « مغد » ، « وغد » و كتب فارسی قدیم « پاتنگان » امده است . به فرانسوی Melongine و Aubergine و Melongene و به انگلیسی Eggplant نامیده می شود . گیاهی است از خانواده Solanaceae نام علمی ان Solanum melongena L. و مترادف ان : Solanum melongena ver esculentum Nees است .
مشخصات بادنجان گیاهی است یكساله ساقه آن استوانه ای ، پوشیده از كرك و پرشاخه ، برگهای آن بیضی ، نوك باریك ، با كركهای پنبه ای . گلهای آن بنفش ، میوه ان اغلب داراز با رنگ بنفش تیره و سیاه بعضی از ارقام آن زرد یا سفید است . واریته سیاه آن خودرنی است و سایر واریته ها زینتی هستندد . تكثیر آن از طریق كاشت بذر آن در خزانه در زیر شاسی در اسفند انجام میگیرد . یك ماه بعد نهالهای كوچك را در خزانه دیگری در زیر شاسی با فواصل بیشتری می كارند و آن را در اواخر اردیبهشت به مزرعه منتقل می كنند . با دنجان بومی هند است و ازآن دیار برخاسته و به سایر مناطق رفته است و در حال حاضر در اغلب كشودرها كاشته می شود..
‌● تركیبات شیمیایی
از نظر تركیبات شیمیای در برگ و شاخه ها و گل بادنجان الكالوئید سولانین وجود دارد و همچنین در میوه نارس آن نیز مشخص شده است .ولی در میوه رسیده آن مقدارش خیلی كم است و فقط میوه رسیده بادنجان خوراكی است و با توجه به این كه در معده های ضعیف حتی وجود مقدار كم الكالوئید سولانین نیز ممكن است اختلالات مسمومینت ضعیفی ایجاد نماید ، لذا در مصرف و خوردن بادنجان باید رعایت احتیاط به عمل اید . برای این كار بادنجان را قبل از طبخ باید به برشهایی با پوست یا بی پوست تقسیم و داخل و خارج آن را نمك پاشید ۳ – ۲ ساعت بگذارند كه زرد آب و آب سیاهی كه محتوی الكالوئید است از آن خارج شد و در خلال این ۳- ۲ ساعت چند بار آب آن را عوض كنند و آب تازه بریزند تا بكلی سیاه آب از آن خارج شود و پس از آن پخته و مصرف كنند . گزارش دیگری نشان می دهد كه در میوه بادنجان وجود تری گونلین و كولین و پروتئین و كلسیم و فسفر و آهن و ویتامینهای A و B و C تایید شده است . از نظر مواد معدنی و ویتامینها در هر یك صد گرم بادنجان رسیده مواد زیر موجود است.
بادنجان خام : آب ۹۲ گرم، پروتئین ۲/۱ گرم ، چربی ۲/۰ گرم ، هیدراتهای كربن ۷/۴ گرم ، كلسیم ۱۲ میلی گرم ، فسفسر ۲۶ میلی گرم ، اهن ۷/۰ میلی گرم ، سدیم ۲ میلی گرم ، پتاسیم ۲۱۴ میلی گرم ، ویتامین A۱۰ واحد بین المللی ، تیامین ۰۵/۰ میلی گرم ، رایبو فلاوین ۰۵/۰ میلی گرم ، نیاسین ۶/۰ میلی گرم ، ویتامین C ۵ میلی گرم .
بادنجان پخته : آب ۹۴ گرم ، پروتئین ۱ گرم ، چربی ۲/۰ گرم ، هیدراتهای كربن ۲/۳ گرم ، كلسیم ۱۱ میلی گرم ، فسسفر ۲۱ میلی گرم ، اهن ۶/۰ میلی گرم ، سدیم ۱ میلی گرم ، پتاسیم ۱۵۰ میلی گرم ، ویتامین A ۱۰ واحد بین المللی ، تیامین ۰۵/۰ میلی گرم ، رایبو فلاوین ۰۴/۰ میلی گرم ، نیاسین ۵/۰ میلی گرم ، ویتامین C۳ میلی گرم .
● خواص – كاربرد
ریشه بادنجان و شاخخه های خشك شده و برگهای آن و گرد دم میوه آن همه قابض و بند آورنده خون است و برای معالجه احتلام در شب و خون ریزیهای روده ای سایر انواع خونریزیها مفید است . میوه بادنجان در موارد مسمومیتهای حاصل از خوردن قارچ سمی پار زهر خوبی است و آن را خنثی می كند . گیاه بادنجان باز كنند انسداد و گرفتگی های مجاری عروق است . در هند وچین از بادنجان به عنوان یك داروی ملین استفاده می شود و قابض است. برگها و پوست سیاه میوه ضد اسهال خونی است در فیلیپین جوشانده ریشه بادنجان به عنوان محرك و ضد آسم خورده می شود . از نظر طبیعت بادنجان طبق نظر حكمای طب سنتی گرم و خیلی خشك است و از نظر خواص معتقدندكه مقوی معده و بازكننده انسداد و گرفتگی های مجاری عروق است. البته نه آن دسته گرفتگی ها كه خود بادنجان عامل ایجاد آن است. زیرا خود بادنجان در بیماری كبد وطحال ایجاد انسداد می كند. اگر با روغن سرخ شود كمی لینت دارد و با سركه قابض و مدر است و مسكن دردهای گرم می باشد.
بدبویی زیر بغل و كنج ران را رفع مینماید . خوردن بادنجان به تنهایی ممكن است درد پهلو ، زهار ، بواسیر و درد چشم سوداوی ایجاد كند به همین علت معمولا آن را با گوشت و روغنو گاهی با سركه طبخ و می خورند. آب سیاهی كه قبل از طبخ در موقع خیسانید ن از بادنجان بریده شده ، خارج می شود برای رفع و خشك كردن عرق دست وپا مفید است و اگر دست و پا را چند بار با آن آب بشویند عرق بلكی زایل می شود.
اگر بادنجان را بسوزانند و خاكستر آن را با سركه خمیر نمایند و به زگیل بمالند زگیل كنده می شود. و اگر بادنجان را زیر آتش بگذارند تا نیم پخته شود و سپس آن را بیرون آورده و با فشار آب بگیرند و ۷۵ – ۵۰ گرم از آب آن را با ۳۰ – ۲۵ گرم شكر قهوه ای مخلوط كرده بیا شامند برای تسكین درد استخوان شكسته و ضرب خورده مفید و جانشین مومیایی است . از بادنجان در برخی مناطق افریقا به عنان ضد تشنج استفاده می شود . موشهای ازمایگاهی كه تحت رژیم دارو های تشننج زا قرار داده شده در مواردی كه در عین حال در رژیم غذایی آنها عصاره بادنجان نیز وارد شده است خیلی كمتر تشنج داشته اند . در بادنجان تركیبات شیمیایی به نام Scopoletin و scoparone وجود دارد كه ظاهرا تشنج را متوقف می كند به این دلیل بیماری صرع و سایر ناراحتی هایی كه تشنجزا هستند بادنجان تجویز میشود.
● بادنجان بری
گونه دیگری نیزدر بلوچستان می روید كه بادنجان بری نامیده می شود. نام علمی ان Solanum incanum L. و Solanum melongena است .
● مشخصات گیاه
این گیاه در جنوب شرقی در بلوچستا بخش هودیان درده زیق و در جنوب كشوردر لار ، بندرعباس ، جزیره قشم ، جزیره خارك ، مكران و چاه بهار می روید . تخم این گیاه اثر انعقاد شیر دارد . و از غرغره جوشانده گیاه به عنان دارو برای تسكین درد دندان و التیام زخمهای حلق و برای رفع ناراحتی سینه استفاده می شود. در استعمال خارجی جوشانده میوه آن برای رفع ناراحتی های جلدی خارش و كورك مفید است . میوه های نارس این گیاه سمی است. گیاهی است چند ساله پوشیده از تار و خارهای سفت زرد رنگ شفاف . برگها تخم مرغی پوشیده از تار ، گلها ارغوانی روشن میوه تخم مرغی ، زردرنگ كه در آن دانه های كوچكی به قطر ۲ میلی متر قرار دارد.
استادمیرحیدر
منبع : موسسه اطلاع‌رسانی طعام اسرار


همچنین مشاهده کنید