نوروز و هویت تاریخی ما

میان نوروز و هویت تاریخی ما پیوندیست کهن ،که درازنای تاریخ را از دور ها تا امروز می آید.نوروز گواه نامه و بیان گر گذشته یی بسیار دور ماست که وجودش را در توالی تاریخ کهن مرز و بوم از هزاران سال تا امروز آمده.
شگفت انگیز این است که نوروز از انگشت شمار اسطوره هایست که بعد گذشت سده ها ، هنوز هم برگ کهن اش را ملیون ها انسان ، پهلوی هم ورق می زنند.
در تقویم نژاد آریایی نوروز تجلیل آفرینش و زندگی است. با نوروز است که فصل کرختی را بسوی بهار و به پیشواز حیات و تازگی عبور می کنند.
تاریخ نوروز بیشتر بر گمانه برپا شده تا حقیقت تحقیقی.عمر نوروز را به درازای بودن اقوام آریایی رقم کرده اند. به روایتی از کتاب اوستا ( که وجودش را به دو هزار سال پیش از میلاد تخمین می زنند) نوروز در زمان جمشید یا "یاما" در بلخ باستان تجلیل می شده.
به باور مردمان آن دوران خدا کاینات را در شش مرحله آفریده :
۱) آسمان
۲ ) آب
۳ ) زمین
۴) گیاهان
۵ ) جانوران
۶ ) خلقت انسان که برابر است با نوروز
اینست که در بلخ چار هزار سال قبل ، نوروز را آغاز زندگی و آفرینش حساب کرده با آن به پیشواز و استقبال زندگی می رفته اند. بهار را زندگی زا و فصل بودن و هستی می شمرده اند.
نوروز همینگونه در درازای زمان پا به پای آریایی ها تا امروز آمد و ارث فرهنگی مردم این نژاد شد.
به روایتی دیگر آریایان قدیم ، پنج روز آخر سال را برای آمادگی نوروز می گذشتاندند.
در این پنج روز که " پنجهء دزدیده" یاد شده ، مردم خانه تکانی می کردند و لباس های نو می پوشیدند. دانه های رستنی سبز می کردند و خود را برای رسیدن نوروز آماده می کردند. باور داشتند که ارواح نیاکان شان از جهان مینوی برای دیدار مانده گان شان می آیند و آن ها هرچه مانده گان خود را آراسته تر و پاکتر می یافتند، با شادی و دلخوشی بیشتری به جهان مینوی باز می گشتند.
به همین گونه نوروز در طول سده ها و هزاره ها با جلوه های از رواج ها و عنعنه های مردم ِ این قسمت زمین خود را آراسته .
امروز با وجود گذشت هزاران سال ، باز هو بخش عظیمی از مردم نوروز را در افغانستان، ایران آسیایی میانه ، هند ، پاکستان و ترکیه ... جشن می گیرند.
برای ملت افغانستان نوروز سالهاست که هنگامه وجودش غیبت یک هویت را به نمایش گذاشته و بس !
امیددارم که نوروز امسال پیام آور صلح و همزیستی انسانی در رنجکده ما افغانسان باشد.
□□□
برگزاری جشنها از ویژگیهای زندگی جمعی است و از كهن ترین زمانها تا به امروز مردم از هر تیره و نژاد ، روز یا روزهایی را به شادی میگذرانیده اند ، گردهم آمدنها، نیایش ها و ستایشهای فردی و گروهی ،سور دادن و مهمانی برگزار كردن ، خوان آراستن ، دركنار طبیعت زیستن از ویژگیهای این جشنها بوده.
جشنها و آیین های وطن ما را به مانند هر جامعه دیگر میتوان در چند گروه رده بندی كرد كه از آن جمله میتوان اشاره كرد به : جشنهای باستانی و اسطوره ای ، دینی، ملی و میهنی ، خانوادگی و ... .
یكی از بزرگترین و زیباترین جشنها جشن نوروز بوده كه بر خلاف دیگر جشنها از یادها نرفته و تنها با كمی تغییرات روبرو شده كه به آن اشاره خواهیم كرد .
شاهنامه پیدایش نوروز را به جمشید پیشدادی نسبت میدهد ، بنا به افسانه های كهن جمشید در هفت هزار سال پیش دستور به برگزاری نوروز میدهد كه در چهارگوشه ی امپراطوری او به شادی میپرداختند .
در شاهنامه نیز میخوانیم :
به جمشید بر گوهر افشاندند - مران روز را روز نو خواندند
سر سال نو هرمز فرودین - بر آسوده از رنج روی زمین
بزرگان به شادی بیاراستند - می و جام و رامشگران خواستند
چنین جشن فرخ از آن روزگار - بما ماند از آن خسروان یادگار
چیزی كه نوروز را از دیگر جشنهای جدا میسازد فلسفه ی وجودی نوروز است كه پیوند انسان با طبیعت است و این به روشنی پیداست چرا كه فلسفه ی نوروز با نو شدن و تازه شدن طبیعت همگن است و با پایان یافتن زمستان و رفتن سرما و جایگزین شدن بهار انسان نیز زنگار های كهنه را از فكر و اندیشه بر میكند و دلها را از كینه پاك میكند و با حركت نمادین " خانه تكانی " با طبیعت همگام میشود .
محور اصلی نوروز بر شادمانی و سرور و پایكوبی بنا شده و به روح انسان تازگی و جنبشی نو میدهد.
در گذر پر فراز و نشیب تاریخ کشور ما ،نوروز چندین بار تا مرز فراموشی رفته ولی باز پر رنگ شده و جایگاه خویش را بدست آورده است ، هنگامی كه اسكندر مقدونی به وطن ما یورش میاورد ، نوروز نیز رو به كمرنگی میرود .
در مدت چیرگی تازیان بر سرزمین ما ضرر های جبرای نشدنی وارد شد ،در این میان نوروز نیز از این یورش وحشیانه در امان نماند و دچار تغییراتی شد .
باری دیگر با تسلط گروهی فرهنگ ستیز طالبان بر کشور جشن نوروز و اجرای مراسم نوروزی بصورت قطع ممنوع گردید.
بیایید آیینهای خویش را بیشتر بدانیم ، نوروز را بشناسیم ، نوروز تنها گرفتن شادباش (عیدی) نیست ، فرای اینهاست بیایید بدانیم كه بوده ایم و چه داشته ایم . نخستین گام را از همین امروز برداریم .

منبع : زندگی