نوسازی با زور و پرشتاب

در آغاز این سال، گروهی از سران بختیاری و ایل قشقایی و بویراحمدی و ممسنی كه سال پیش در جریان دستگیری سردار اسعدبختیاری دستگیر و در دادگاه نظامی محاكمه شده بودند، در زندان قصر تهران اعدام شدند. هر چند كه آنان متهم به توطئه علیه رضاشاه بودند، اما حقیقت ماجرا این است كه رضاشاه هیچ صاحب نفوذ و سرجنبانی را در ایران تاب نمی آورد و می خواست كه خود به تنهایی یكه تاز كانون قدرت این سرزمین كهنسال باشد. این هم از ویژگی های خودكامگان تاریخ ایران است كه به غیر از خود، نمی توانند هیچ صاحب نام و مقتدر دیگری را تحمل كنند. همین كشتن صاحب نفوذان و معتبران محلی به دست رضاشاه بود كه در شهریور ،۱۳۲۰ سرزمین ایران را در برابر نیروهای بیگانه و بی هیچ مقاومتی، تسلیم كرد و شاه با آن زورمندی را مجبور به فرار بی درنگ از كشور نمود! سردار اسعد بختیاری نیز با تزریق آمپول هوا به وسیله پزشك احمدی در زندان قصر از پای درآمد. وی به هنگام مرگ ۵۵ سال داشت و از دوستان و یاران رضاشاه به شمار می آمد. در صدر مشروطیت نیز هم خود وی و هم پدرش، منشاء خدمات برجسته ای بودند. به همت او و یپرم خان همه حملات نظامی دشمنان مشروطه دفع شد و او بود كه جلو پیشروی سپاهیان مزدور محمدعلی شاه مخلوع را گرفت.
در اردیبهشت ماه، علی اكبر داور كه از وزارت عدلیه به وزارت مالیه رفته بود، كلیه قراردادهای گمركات ایران را كه تا آن روز در كنترات بلژیكیان بود، فسخ كرد و دكتر محمد سجادی نخستین ایرانی مدیركل گمركات را به جای ایشان نشاند. در خردادماه نیز قانون اجازه تاسیس دانشگاه تهران به تصویب مجلس رسید. دكتر عیسی صدیق ماموریت یافت كه پس از مطالعات فراوان در دانشگاه های غربی، اساس دانشگاه تهران را پی ریزی نماید. در همین ماه، پهلوی اول برای دیدار و گفت وگو با ژنرال مصطفی كمال - آتاتورك- به تركیه رفت. گروه بزرگی از مقامات كشوری و لشگری و نیز برخی روزنامه نگاران در این سفر یك ماهه، همراه شاه بودند.
در این سال نیز نوسازی و گسترش طرح های عمرانی كشور با تلاش و پشتكار شگفت انگیزی ادامه یافت. بیمارستان رازی با گنجایش صدتختخواب بیمارستانی در تهران افتتاح شد.
مدیریت این بیمارستان را دكتر عباس لقمان ادهم -عدل الملك- كه از پزشكان پرآوازه ایرانی بود، برعهده داشت. همكاران دیگر وی نیز از پزشكان تحصیلكرده برگزیده شده بودند. ساختمان جدید اداره پست مركزی هم در خیابان سپه گشایش یافت. این بنای سه طبقه مدرن، شش سال در دست ساخت بود و ۵ میلیون ریال هزینه برداشت. در تابستان این سال نیز آژانس خبرگزاری پارس كه با آژانس های مشهور جهانی تبادل اخبار می كرد، مورد بهره برداری قرار گرفت. نام شهر ترشیز هم به كاشمر تبدیل شد. تغییر نام برخی از شهرها، در دوران پهلوی اول اتفاق افتاد و آنچنان این تغییر نام ها ریشه گرفت كه امروز كمتر ایرانی ای می تواند نام پیشین آن شهرها را به خاطر داشته باشد. دانشكده فنی در آغاز مهرماه، گشایش یافت و شادروان دكتر حسابی -كفیل دانشكده - كه در واقع طراح و معمار اصلی این دانشكده بود، گزارش مفصلی به فروغی - رئیس الوزرا-، علی اصغر حكمت -وزیر معارف یا وزیر فرنگ بعدی- و مقامات كشوری ارائه كرد. و نیز در همین ماه كنگره بین المللی فردوسی به مناسبت جشن هزارمین سال تولد این شاعر حماسه سرای ایرانی با حضور ۴۰ تن از مستشرقین و اندیشمندان پرآوازه جهانی برگزار شد. پروفسور كریستنسن از دانمارك، پروفسور زادر از آلمان و پروفسور هانری ماسه از فرانسه برخی از چهره های سرشناس كنگره بودند. در پایان كنگره نیز میهمانان با حضور شاه، در توس به آرامگاه تازه بنیاد حكیم فردوسی رفتند و ادای احترام به آن شاعر ملی نمودند. به همین مناسبت، خیابان علاءالدوله - كه یكی از بهترین خیابان های تهران در آن دوران بود - خیابان فردوسی نامگذاری شد. در آبان ماه نیز نمایشگاه دائمی كالاهای تجارتی ایران به نام «نمایشگاه دائمی امتعه ایران» در تهران گشایش یافت. در بهمن ماه این سال، نخستین سنگ بنای دانشگاه تهران در زمینی به مساحت دویست هزار متر - در محل فعلی این دانشگاه - به دست رضاشاه در دل زمین جای گرفت. این زمین كه اراضی جلالیه نامیده می شد، متعلق به حاج رحیم اتحادیه تبریزی بود كه از قرار متری ۵ ریال و به مبلغ كل یكصدهزار تومان به دانشگاه فروخته شد. بیمارستان گوهرشاد نیز كه بر حسب وصیت گوهرشاد خانم، توسط فرزندانش دكتر محمد و دكتر محمود حسابی خریداری و به صحیه كل مملكتی - وزارت بهداشت- واگذار شده و دارای گنجایش ۵۰ تختخواب بود، از سوی وزارت داخله - كشور - به طور رسمی گشایش یافت. مراسم افتتاح بیمارستان فیروزآبادی نیز با حضور دولتمردان و برخی سرشناسان كشوری و لشگری در ماه پایانی این سال، برگزار شد. دانشگاه تهران نیز در اسفندماه به طور رسمی گشایش یافت و كلاس های درس آن آغاز به كار كردند. حاج سیدنصرالله تقوی به ریاست دانشكده معقول و منقول؛ علی اكبر دهخدا به ریاست دانشكده حقوق، دكتر محمدحسین لقمان ادهم به ریاست دانشكده پزشكی دكتر محمود حسابی به ریاست دانشكده فنی و دكتر عیسی صدیق به ریاست دانشكده ادبیات و علوم و دانشسرای عالی برگزیده شدند.
در روزهای پایانی این سال، تغییرات گسترده ای در كادر استانداران و فرمانداران كل كشور پدید آمد و تقریباً همه مسئولان كادر وزارت داخله- كشور - تغییر یافتند.

حسن مرسل وند

منبع : روزنامه شرق