خرفه

به فارسی « تورك » و « خرفه » و در كتب طب سنتی با نامهای « بقلهٔ الحمقاء » و « بقلهٔ اللینه » و « بقله مباركه » و « بقله فاطمه » و « بقلهٔ الزهرا » نامیدده میشود. به فرانسوی ان را Pourpier و Pourpier commun و به انگلیسی Common purslane , purlsane گفته میشود.
گیاهی است از خانواده Portulacaceae نام علمی ان Portulaca oleracea L می باشد.
● مشخصات گیاه
گیاهی است یكساله كه وحشی ان خزنده با ساقه های خوابیده كمی قرمز و با برگهای دایره ای گوشتی كه دور گلهای كوچكزرد رنگ ان ظاهر میشوند. نوع پرورشی ان با ساقه های ضخیم گوشتی سرخ رنگ قایم كه بلندی ان ۴۰ -۱۰ ساتی متر است برگهای ان گوشتی كلفت با كركهای كوتاه تخم ان سیاه كوچك . وحشی ان معمولا در مناطق معتذله دنیا همه جا و در نواحی سایه دار مرطوب در مزارع و موستانها و حاشیه دریچه ها میروید ودر ایران معمولا كشاته میشود ولی بهطور وحشی نیز در ماطقشمالیایران در اطراف رشت ، لاهیجان ، اطراف تهران ، تفرش ، اراك وسایر نواحی میروید تكثیر ان از طریق كاشت بذر ان صورت می گیرد و بذر ان را مستقیما در مزرعه اصلی در ماههای اردیبهشت تاتیرماه می كارند. خاك مزرعه بایدغنی باشد و چون احتیاج به اب زاید دارد ابیاری ان باید مرتبا صورت گیرد
● تركیبات شیمیایی
از نظر تركیبات شیمیایی در برگهای گوشتی خرفه كه ضخیم و كلفت است علاوه بر مقدارزیادی اب( حدود ۹۰ درصد ) مواد لعابی لزج و pectin و كمی مواد چرب وجود دارد. درگیاه تازه در حدود یك درصد و درگیاه خشك در حدود ۷۰ دردصدK۲O می باشد كه اثر مدر بودن را به گیاه خشك می بخشد. در گزارش تجزیه دیگری امده است كه درخرفه تانن و املح فسفات ومقدار قابل ملاحظه ای منیزیم ، اهن ، الومینیوم ، منگنز ، كلسیم ، پتاسیم ، و سدیم ویوریا یافت میشود.
در هر یك صدگرم شاخه و برگ خرفه موادزیر وجود دارد. اب ۹۲ گرم ، پروتئین ۷/۱ گرم ، چربی ۴/۰ گرم ، هیدراتهای كربن ۵/۲ گرم ، كلسیم ۱۰۳ میلی گرم ، فسفر ۳۹ میلیگرم ، ویتامین A ۲۵۰۰ IU. تیامین ۰۳/۰ میلی گرم ، رایبوفلاوین ۱/۰ میلی گرم ، نیاسین ۵/۰ ویتامین C۲۵ میلی گرم .
● خواص –كاربرد
خرفه از نظر طبیعت طبق نظر حكمای طب سنتی خیلی سرد وتر و دارای نیروی قابضه است و مدر می باشد ومعتقدند كهبرگو ساقه ان مسكن صفرا است و ان را قمع میكند و حرارت خونو كبد و معده را تسكین میدهد و برای تسكین حدت تبهای گرم و صفراوی و تسكین عطش و كنترل ترشح ادرار در مورد بیماری دیابت و رفع سردردهای گرم مفید استو خون روی از سینه و به طور كلی خونریزی از هر عضوی را قطع می كندو همچنین در مواردی كه چرك از سینه اید قطع میكند و برای خرد كردن سنگ مثانه وازدیاد ترشح بول مفید است. ، یعنی مدر استو برای سرفه و سوزش مجرایادرار ومثانهوو روده ها و بواسیرو نواسیر و همچنین تسكین حرارت رحم و سوزش و درد ان مفیداست. حیض را قطع میكندو برای باد سرخ نافع است. تخمان ضد كرم كدو می باشد و عصره ساقه و برگ ان برای بیمری های كبدو بیماری های كمی ویتامین C بسیار مفید است البته كمتر از شاهی زیرا در خرفه تا حدود ۲۵ میلی گرم و در ۱۰۰ گرم برگ ویتامین C وجود داردو به عنوان رژیم غذایی اشخاص مبتلا به اسكوروی تجویز میشود مقدار خوراك از اب برگ و ساقه ان۴۰ گرم كه با ۸ گرم نباتیا شكر مخلوط كردهو خورده می شود.اگر ان را پخته و با كمی پیاز و روغن سرخ نموده و بخورند برای قطع اسهال صفراوی و تقویت روده ا و تبهای گرم بسیار نافع است بخصوص در فصلهای گرم سال و برای اشخاص گرم مزاج . اگر برگ وساقه سبز ان را مانند سالاد و با سركه بخورند برای درد كلیه بسیار نافع است.
جویدن برگ ان به مقدار كم كندی دندان را رفع میكند ( كه مثلا از خوردن میوه ترش ویا علت دیگری ایجادشده باشد. ) و زیاد جویدن ان كندی دندان ایجاد مینماید از عصاره ان برای التهابهای گرم چشم با مالیدن در محل ملتهب استفاده میشود. ضماد برگ و ساقهان با روغن گل سرخ برای تسكین سر دردهای گرم و سوختگی اتش و ورمهای گرم نافع است. با ارد جو برای جرب وحكه و ورم بیضه ها و تخم كنافع است.
ضماد بر گ و ساقه ان بتنهایی برای نسكین حرارت انها مفید است. اگر با حنا تهیه شود وبر كفدست و پا گذارده شود برای حرارت و پیسی های دستو پا درصورت تكرار مفیداخواهد بود. شماد ریشه ان برای زگیل قوی تر از ضماد گیاه است. برگ و ساقه ان مقوی باه محرورین و اشخاص گرم مزاج است و در عین حال درمورد اشخاص سرد مزاج قوه باه را كم می كند واشتها را كاهش میدهد و اسراف در خوردنان نور چشم را نقصان میدهد ، این قبیل افراد سرد مزاج اگر بخوهند بخورد باید با نعناع و كرفس ومصطكی باشد. مقدار خوراك از اب ا تا ۱۰۰ گرم است و خاصیت تخم خرفه مانند اب خرفه استو گرد برگ و ساقه خشك ان برای زخمهای دهان اطفال وزخمهای نظایر ان نافع استو گرد ان برای طحالو معده اشخاص سرد مزاج ممممضر است.. اگر ۲۰ گرم برگ خشك ان را نرم كوبید ه و با شكر و جلپ بخورند برای تبهاو سرفه های گرم بسیبار نافع است. ، مقدار خوراكگرد ان تا ۲۰ گرم است. مشابه ان در اكثر موارد فوق اسفرزه است. در مورد خواص خرفه در مدارك فنی منتشره در مغرب زمین چنین امده است. :خرفه در چین و هندوچین مصارف دارویی وسیعی دارد از خرفه به عنوان خنك كننده ، نرم كننده ، جبران كننده كمی ویتامین C و نیرو بخش، الیتام دهنده زخم و محلل ورم استفاده می شود.
۱ ) د رمورد اشخاص سالم و اشخاصی كه كلیه نرمال دارند ، اثر مدر دارد.
۲) در مورد اشخاص با كلیه های ناراحت نیز مواردی تا حدرودی مدر است از جمله در مورد نفری تیس یا( ورم كلیه ) و پی ی لی تیس ( ورم كالیس كلیه ) تا حدودی مدر است.
درده مدرك از مدارك طب سنتی معتبر امده است كه مصرف خرفه برای معالجه اسهال خونی نافع است.
چی یو معتقد است كه خرفه برای سه نوع اسهال خونی كه در اثر باكتری ایجاد شده مفیداست ولی در مورد اسهال خونی امیبی ای اموییك دیسانتری بی اثر است.
{ لیو } معتقد است كه مصرف جوشانده خرفه كه كاملا خوب پخته شده و اب ان گرفته شده باشد برای معالجه اسهال خونی باسیلی یا باسیلری دیسانتری بدون هیچ عوارض جانبی مفید است.
خواص دیگر استعمال داخلی خرفه : برای اسهال مفید است و برای سوزاك و ترشحات سفید مهبل نافع می باشد . به عنوان ضد كرم برای معالجه اوكسیو ریس یا كرمهای سفید مفید می باشد. مسهل ملایم است و برای بچه ها مسهل است. تصفیه كننده خون است تب بر است. و ضد سم می باشد.
در استعمال خارجی شیره گیاه یا له شده گیاه برای تحلیل ورم وتومور و التیام زخمهای شدیدسوختگی ، بواسیر ، بیماری های پوستی ( نظیر خارش ـ جرب ) تحلیل ابسه ،گزیدگی نیش حشرات ، عقرب گزیدگی و مارگزیدگی مفید است. در موارد نیش حشرات و جانوران مصرف داخلی ان هم موثر است ولی البته در مورد زنان حامله نباید مصرف شود. { چونك یائوچی و اوكابه } در شبه جزیره مالایا ازعصاره گیاه به عنوان مایعی بری شست و شو ی چشم استفاده می شود. { هولمز و ریدلی } در اندونزی از گیاه برای ناراحتی سینه استفاده می شود. { بارلت } در فیلی پین از برگها وسر شاخه های ان بهعنوان ضد خونریزی و برای قطع خون ریزی استفاده میشود . { گررو و كوی زمبینگ } گیاه خرفه نوعی حشره كش نیز می باشد.
تحقیقات جدید دانشمندان نشان داده است كه در خرفه ماده شیمیایی بسیار جالب بنام اسید چرب اومگا – ۳ وجود دارد. این همان چربی معروف است كه در روغن ماهی یافت می شود و عامل موثری برای كاهش كلسترول و فشار خون استو از این نظر كه این گیاه را در ردیف گیاهان ارزشمند ضد سرطان و ضد فشار خون قزاز میدهد وبعلاوه دارای مقدار قابل ملاحظه ای ویتامین C می باشد كه انهم از ضد اكسید كننده هاست و ضد عوامل سرطانزا می باشد..

منبع : موسسه اطلاع‌رسانی طعام اسرار