جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

تره تیزک


تره تیزک
در مازندران « تره تیزك » و در سایر مناطق ایران تره تیزك و « شاهی » گفته می شود در كتب طب سنتی اب نامهای « جرجیربستانی » و « رشاد » نام برده شده است. و تخم ان را « حب الرشاد » ، « حرف ابیض » و « حرف » گویند . به فرنسوی Nasitor و Cresson des jurdins .و Cresspm a;empos و Passerage و به انگلیسی garedn cress گفته میشود. گیاهی است از خانواده Cruciferae نام علمی ان Lepidium sativum L. باشد.
● مشخصات
تره تیزك مزروع گیاهیاست علفی یكساله برگهای ان سبز شاداب ، لطیف ، كمی تند ، ارتفاع بوته كم در حدود یك وجب گاهی كمی بیشتر ، گلهای ان به رنگ سفید یا قرمز ارغوانی ، كوچك كه به طور گروهی در انتهای شاخه گل دهنده ظاهر می شود. تخم ان ریز و قرمز و كمی دراز است.
تكثیر تره تیزك از طریق كاشت بذر ان به محض برطرف شدن سرمای زمستان اغاز و در تمام طول فصل بهار در هوای ازاد می توان به فواصل زماین برداشتهای متناوب كاشت.
● تركیبات شیمیایی
از نظر تركیبات شیمیای بررسیهای متعددی در مدارك فنی مختلف منتشر شده كه از نظر اهمیتی كه این گیاه در طب سنتی دارد انواع بررسی ها در ایننجاذكر می شود .
در یك بررسی وجود اسانس روغنی فرار درگیاه تاییدشده است و به علاوه گزارش شده است كه گیاه حاوی گلوكوزید گلوكوتروپئولین است . در بررسی دیگری گلوكوزیدی به اسم تروپئولوزید را دكر كرده است ، ااز نظر ویتامینها نیز گیاه غنی از ویتامینهایA,B می باشد. در هر یك صد گرم از گیاه ( قسمت قابل خوردن ) خام و تازه تره تیزك مواد زیر وجود دارد:
اب ۴/۸۹ درصد ، پروتئین ۶/۲ درصد ، چربی ۷/۰ درصد، هیدراتهای كربن ۵/۵ درصد ، كلسیم ۸۱ میلی گرم ، فسفر ۷۶ میلی گرم ، اهن ۳/۱ میلیگرم ،اهن ۳/۱ میلی گرم ، سدیم ۱۴ میلی گرم ، پتاسیم ۶۰۶ میلی گرم ، ویتامین A۹۳۳۰۰ میلی گرم و تیامین ۰۸/۰ میلی گرم .در گزارش علمی دیگری تركیبات شیمیایی گیاه را به شرح زیر اعلام كرده است. :
اسانس روغنی فرار درحدود ۱۱۵/۰ درصد . فراورده های فرار حاصل از برگ تر تیزك دارای خاصیت و فعالیت ضد باكتری در مقابل میكروب باسیلوس سبتی لیس و مایكرو كوكوس پیوژنس واریته ارئوس است. تخم تره تیزك دارای یك الكالوئید (۱۹/۰ درصد ) ، سینا پیك اسید، كولین اتر و یك اسانس روغنی است. اسانس روغنی تره تیزك خاصیت فعالیت اوئستروژن ( تحریك جنسی درزنان ) دارد . تخم تره تیزك در حدود ۵/۲۵ درصد روغن نیم خشك دارد . لعاب تخم تره تیزك ازنظر خواص جانشین صمغ عربی وكتیرا است.
● خواص – كاربرد
از گیاه تره تیزك در موارد اسم و سرفه و بواسیر های خونی استفاده می شود و بسیار افع است. ضد كم بود ویتامین C است وبرای بیماری های كمی ویتامین C در بدن اثر شفا بخش دارد. یعنی انتی سكوربوتیك است. از ریشه تره تیزك برای مرحله دوم سیفیلیس استفاده میشود. تخم تره تیزك ترشح شیر را زیاد میكند و به اصطلاح گالاكتاگوگ است. جوشانیده تخم تره تیزك در شیر برای سقط جنین به كار میرود.
یه صورت ضماد برای ضماد تسكین درد ضربه به كار میرود. برگهای ان نیرو بخش محرك ، مدر و ضد كمی ویتامین C می باشد.
تره تیزك از نظر طبیعت طبق نظر حكمای طب سنتی گرم ونسبتا خشك است. باز كننده گرفتگی ها و انسداد مجاری كبدو طحالو صاف كننده و مدر بول و خرد كننده سنگ مثانه است. مقوی باه ومحرك جماع و مولد اسپرم است و موجب تحریك جنسی در زنان میشود. در تسریع هضم غذا وتحلیل باد و گازو نفخ مفیداست.
اگر ساقه و برگ و تخم ان را در هاون بكوبند و در بشقابی پهن كنند تا خشك شود بعد مجددا در هاون انداخته و بكوبند و سپس كمی شیر تازه داخل ان كرده و مجددا قدری تخم تره تیزك داخل ان كرده و بكوبند واین كار را بهدفعات تكرار نمایند تا مانند خمیر شودو از ان حب درست كنند از نظر جمیع خواص فوق خوردن حب ان بسیار مفیداست. و اگر اب ان را گرفته و با نخود خشك كوبیده شده پرورده نمایند و بیاشامند و افزایش تولید اسپرم بسیار موثر است.
گونه وحشی تره تیزك كه دارای تخم ریز تر است در خواص فوق الذكر از نوع پرورشی و مزروع ان قوی تر است.
● تهیه عصاره تره تیزك
ساقه و برگ تره تیزك تازه را در هاون می كوبندو یابا وسیله دیگری با فشار عصارهان را میگیرند و صاف میكنند و با این روش كه باید بدون دخالت اتش صورت گیرد عصاره بسیار موثر و نافع ی تهیه می شود. كه مصرف ان در شربت تره تیزك و سایر تركیبات خواص ان را در حد اعلا منعكس می كند.
● شربت تره تیزك
عصاره تره تیزك ۱۶ واحد ، قند ۳۰ واحد ، در حمام ماری با حرارت كافی حل كنند و شربت تهیه شده را برای مصرف اماده سازند.
منبع : موسسه اطلاع‌رسانی طعام اسرار


همچنین مشاهده کنید