جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

سازندگی و نوسازی ، منازعات سیاسی


سازندگی و نوسازی ، منازعات سیاسی
این سال نیز همانند چندسال پیشین، سال قانونگذاری و اجرا و سازندگی بود. در آغاز این سال، قانون حق الثبت و مالیات وسایل نقلیه به تصویب مجلس هفتم رسید. همچنین قوانین مالیاتی مربوط به شركت ها و تجارت و اصناف و دلال ها و حق العمل كارها و وكلای عدلیه و پزشكان در ۱۶ماده به تصویب رسید. قانون سلب اجازه چاپ و انتشار اسكناس از بانك شاهی به تصویب مجلس رسید. به موجب این قانون، دولت در عوض خرید این امتیاز، دویست هزار لیره پول نقد در لندن به بانك شاهی داد و بانك شاهی موظف شد كه در مدت یك سال بهای اسكناس های منتشره خود را به دولت ایران پرداخت كند. همچنین در این سال، قانون اعتبار اسناد تنظیم شده در خارج از كشور به تصویب مجلس شورای ملی رسید و نیز قانون متقابله در روابط تجارتی با كشورهایی كه عهدنامه تجارتی با ایران ندارند، تصویب شد. قانون اجازه تأسیس بانك فلاحتی - بانك كشاورزی - به سرمایه وزارت مالیه هم در مجلس تصویب شد.
همچنین به منظور عریض كردن خیابان های تهران، تصویب شد كه مبلغ ۱۲۵ هزار تومان در اختیار بلدیه شهرداری تهران قرار گیرد. از محل ذخایر نقره كشور نیز مبلغ ۲۰۰هزار تومان برای نقل و انتقال و كوچاندن و اسكان طایفه های لر در اختیار دولت قرار گرفت. قانون حفظ آثار ملی به تصویب رسید و بعدها سازمانی به همین نام بنیان نهاده شد. تغییر واحد پول از نقره به طلا نیز از دیگر مصوبات مجلس در این سال بود.
در این سال محاكمه نصرت الدوله فیروز وزیر مالیه پیشین به تقاضای وزیر عدلیه و با موافقت مجلس شورای ملی، در دیوان عالی تمیز آغاز شد. این محاكمه كه بیشتر رنگ و بوی سیاسی داشت پس از چهار روز رسیدگی، نصرت الدوله را به محرومیت از خدمات اجتماعی، چهارماه حبس تادیبی و پرداخت ۵۸۰۸ تومان جریمه محكوم كرد. نصر ت الدوله كه پسر فرمانفرما یكی از بزرگترین فئودال ها و زمینداران ایران بود در دفاع از خود گفت: «من در سیاست ممكن است خبط و خطا كرده باشم، ولی مرا دزد نكنید، آن هم آفتابه دزد!» حدود یك ماه بعد مستوفی الممالك كه سخت مورد احترام رضاشاه بود تقاضا كرد به مناسبت عاشورای حسینی و بیماری نصرت الدوله، وی از زندان مرخص شود. داور نیز به موجب ماده ۵۵ قانون مجازات عمومی تقاضای یك درجه تخفیف برای او كرد كه مورد موافقت شاه قرار گرفت و نصرت الدوله پس از آزادی از زندان، در منزل تحت نظر قرار گرفت.
كشمكش و درگیری رضاشاه پهلوی با فرمانفرما و خاندان وی، ماجراهایی پدید آورد كه در آینده ای نه چندان دور شاهد و ناظر آن خواهیم بود. گفته اند و نوشته اند كه این درگیری به آن خاطر بود كه نصرت الدوله یكی از عاقدین قرارداد ننگین ۱۹۱۹ وثوق الدوله با انگلستان بود و یا به این خاطر كه فرمانفرما و پسرش نصرت الدوله كه تحت الحمایه انگلستان و دارای نشان سلطنتی از انگلیس بودند، مورد نفرت رضاخان قرار داشتند؛ اما گویا بیشتر این روایت استاد سخن، سعدی شیرازی صادق باشد كه: «هفت درویش در گلیمی خسبند و دوپادشاه در اقلیمی نگنجند!» میان شاه تازه به دوران رسیده و نیمچه شاه قدیمی و كهنه، جنگ بر سر قدرت و زمین و پول بود!
در این سال تشكیلات نظمیه مملكتی نیز دارای لباس فرم پلیس شد. كت و شلوار آبی كم رنگ و كلاه لگنی لبه دار لباس رسمی نظمیه شد.
همچنین با پایان یافتن دوره هفتم، فرمان انتخابات هشتمین دوره مجلس شورای ملی در این سال صادر شد. انتخابات انجمن بلدیه تهران نهادی معادل شورای شهر نیز توسط بلدیه تهران به آگاهی عموم رسید.در تابستان این سال، امیر لشگر حبیب الله خان شیبانی پس از فرونشاندن شورش ایلات فارس، برای سركوب عشایر ناآرام بویراحمد و ممسنی به آن سو روان شد. بویراحمدی ها به فرماندهی لهراسب خان به اردوی دولتیان شبیخون زدند كه تعداد زیادی از هر دو سو كشته و زخمی به جا ماند. آنگاه نیروهای زیر فرمان امیرلشگر شیبانی، به دستور وی در تعقیب بویراحمدی ها وارد تنگه تامرادی شدند كه از ارتفاعات مشرف بر آن، عشایر بویراحمدی ستون های نظامی دولتی را زیر آتش گرفتند. در این آتشبازی تلفات سنگینی به نیروهای دولتی وارد آمد و چندین صاحب منصب و ده ها درجه دار و صدها سرباز كشته شدند. برای جلوگیری از پیشروی شورشیان، سردار اسعد بختیاری وزیر جنگ كه خود نیز بعدها به غضب رضاشاه گرفتار آمد همراه با چهارصد سوار بختیاری عازم منطقه جنگی شد. سرانجام با پادرمیانی و كدخدامنشی صولت الدوله رئیس ایل قشقایی و سردار اسعد بختیاری رئیس ایل بختیاری سران عشایر بویراحمدی دست از جنگ كشیدند و پس از گرفتن تامین به مناطق خود بازگشتند. شگفتا كه هم صولت الدوله قشقایی و هم سردار اسعد بختیاری پس از چندی به دستور رضاشاه به خاك هلاكت افتادند! امیر لشگر حبیب الله خان شیبانی هم كه فرمانده نیروهای نظامی جنوب بود به تهران احضار و به علت تصمیم گیری نادرست و خبط تاكتیكی نظامی كه منجر به كشته شدن عده زیادی از سپاهیان شده بود، در دادگاه نظامی محاكمه و به سه سال زندان محكوم شد. در سیستان و بلوچستان نیز ناآرامی و شورشی درگرفت كه در نبردی خونین میان نیروهای دولتی به فرماندهی امیرلشگر امان الله میرزا سپهبد جهانبانی بعدی و عشایر سیستان و بلوچستان، سرهنگ داورپناه یكی از فرماندهان نیروهای دولتی كشته شد. سرانجام این شورشیان نیز پس از برجای نهادن بیش از یك هزار كشته، خلع سلاح شدند و ناآرامی فرو نشست. در آذرماه این سال، هشتمین دوره مجلس شورای ملی آغاز به كار و قانون انحصار تجارت خارجی برای موازنه واردات و صادرات را تصویب كرد.
به دستور همین مجلس، ارباب كیخسرو شاهرخ نماینده زرتشتیان در مجلس، كه مدرس با طنزی تلخ گفته بود اگر ما در مجلس یك نماینده مسلمان درستكار داشته باشیم، او كسی جز ارباب كیخسرو شاهرخ نیست! برای خرید تداركاتی راه آهن به اروپا رفت تا دستگاه ها و لوازم مورد نیاز راه آهن دولتی را از دولت سوئد خریداری نماید.به دنبال شورش در زندان قصر و فرار سیدفرهاد زندانی مشهور این زندان و چند زندانی دیگر، سرتیپ فضل الله زاهدی نخست وزیر كودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ رئیس نظمیه كل مملكتی از كار بركنار و دوباره خلع درجه شد و به زندان افتاد. بار نخست كه در جریان شورش عشایر فارس خلع درجه شد، به میانجی گری مادرش كه با كاخ شاهی روابط خوبی داشت، مورد عفو شاه قرار گرفته بود.
منبع : روزنامه شرق


همچنین مشاهده کنید