پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا


همه تخم‎مرغ‎ها را در یک سبد نگذاریم


همه تخم‎مرغ‎ها را در یک سبد نگذاریم
خانوارهای متوسط و كم درآمد ایرانی و به خصوص كارمندان، دانشجویان و جوانانی كه به دنبال سرمایه‎گذاری و سودآوری پول و پس‏انداز ماهانه و سالانه خود هستند، در سال‎های اخیر با سرمایه‎گذاری در بانك و گرفتن وام مسكن یا خرید خودرو، طلا و لوازم خانگی و نیز خرید سهام از طریق بورس اوراق بهادار تلاش كرده‎اند قدرت خرید پول و پس‎انداز خود را در شرایط تورمی حفظ كنند و اندوخته و سرمایه‎گذاری نسبتاً مناسبی برای آینده‏شان فراهم آورند. آنها خواسته‎اند به اصطلاح همه تخم‎مرغ‎ها را در یك سبد نگذارند و بخشی از سرمایه خود را در شركت‎های معتبر و صنعتی بزرگ سرمایه‎گذاری كنند و از این رو سهام خودروسازی‎ها بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
كارشناسان و اقتصاددانان، سرمایه‎گذاری در كارهای مولد و مفید برای جامعه را توصیه می‎كنند تا ضمن تأمین منافع جامعه و اقتصاد ملی، اندوخته‎های گروه متوسط درآمدی جذب تولید و بازار سرمایه شود. البته سود نهفته در فعالیت‎های دلالی و واسطه‎ای باعث انحراف سرمایه‎ها شده است و عده‎ای از خانوارها و افراد پول خود را به سمت خرید و فروش كالاهای مصرفی و كارهای واسطه‎ای و دلالی سوق داده‎اند و در این میان سرمایه بخشی از جامعه به دلیل ندانم كاری‎ها برباد رفته است.
عده‎ای از ترس كاهش ارزش پول خود در شرایط تورمی، به افرادی در بازار كه سودهای غیرمتعارف بالای ۳۰ و ۴۰ درصد را وعده می‎دهند، اعتماد می‎كنند. البته ناگفته نماند كه بخش قابل توجهی از این سرمایه‎ها از دست می‎رود و لطمه مالی بزرگی به خانواده‎ها و افراد وارد می‎شود. در این میان جای خالی افراد آگاه و مؤسسات تخصصی و كارشناسانی كه وكالت مالی مردم را برای سرمایه‎گذاری بپذیرند، خالی است.
در دنیای امروز با گسترش روابط اقتصادی و رشد بازارهای سرمایه، انواع سرمایه‎گذاری‎ها به صورت خرید سهام یك یا چند شركت و یا خرید سبد سهام (تركیبی از سهام شركت‎های مختلف) شكل گرفته است و مردم یا خود به طور مستقیم وارد بازار سرمایه می‎شوند و سهام دلخواه را می‎خرند و یا با مراجعه به مؤسسات دست اندركار و وكالت مالی و سرمایه‎گذاری، سهام شركت‎های سرمایه‎گذاری یا سهام‎های خاص تركیبی را انتخاب می‎كنند.
به عنوان مثال، برخی از افراد در ایران سهام شركت‎های خودروسازی، پتروشیمی، سیمانی، قطعه‎سازان خودرو، معدنی، صنایع غذایی و صنایع شوینده و ... و یا سهام شركت‎های سرمایه‎گذاری و سبدهای سهام را می‎خرند. این شركت‎های سرمایه‎گذاری نیز با انتخاب سبدهای سهام تركیبی از سهام چند شركت تولیدی، هم ریسك و خطر نوسانات شدید و كاهش و ركود بورس و سهام را كاهش می‎دهند و هم درآمد نسبتاً مطمئن را برای خریداران و مشتریان خود فراهم می‎كنند.
در شرایطی كه شفافیت اطلاعات شركت‎ها و بورس در حد مورد انتظار نیست و اقتصاد ممكن است تحت تأثیر نوسانات اقتصاد كلان و بازار و سیاست و ... قرار داشته باشد و شوك‎های فصلی و دوره‎ای را به بورس منتقل كند، به نظر می‎رسد بهترین و عاقلانه‎ترین راه سرمایه‎گذاری، خرید تركیبی از سهام شركت‎های مختلف است كه هم شركت‎های كوچك و بزرگ را شامل شود و هم صنایع مختلف را در برگیرد كه اگر یك شركت یا یك صنعت دچار مشكل شد، سایر صنایع و شركت‎ها بتوانند سودآوری سرمایه‎گذاری خانوارها و افراد را تضمین كنند و از زیان شدید جلوگیری شود.
مؤسسات مالی و شركت‎های سرمایه‎گذاری كه وكالت مالی و سرمایه‎گذاری از طرف مردم را برعهده دارند، انواع سهام و سبدهای سهام را ایجاد و معرفی می‎كنند و اطلاعات لازم را به خانواده‎ها ارائه می‎دهند.
ویژگی این نوع سرمایه‎گذاری، هدایت نقدینگی و پس‎انداز جامعه به سوی فعالیت‎های مولد و تولیدی و یا خدمات مفید و سودآور است.
علاوه بر این، دغدغه و نگرانی خانواده‎ها كاهش می‎یابد و آنها افراد یا مؤسسات مطلع و آگاه را برای فعالیت‎های سرمایه‎گذاری انتخاب می‎كنند و یا كاهش ریسك و خطر سرمایه‎گذاری، كارمزد لازم را به وكیل و نماینده خود خواهند پرداخت.
با گسترش این فعالیت‎ها و توسعه سهام بورس در كشورهای مختلف، بیشتر افراد و خانواده‎ها در شركت‎ها و بازارهای سرمایه به سرمایه‎گذاری اقدام كرده‎اند. در این زمینه رسانه‎ها، شركت‎ها و بورس اطلاع رسانی شفاف را به عهده دارند و مؤسسات واسطه‎ای و مدنی به نمایندگی از سوی سرمایه‎گذاران، بر روند فعالیت‎ها و معاملات سهام نظارت می‎كنند و با ارائه سبدهای مختلف سهام از ریسك و خطر ناشی از كاهش قیمت سهام و ورشكستگی شركت‎ها و فعالیت‎های اقتصادی می‎كاهند. به این ترتیب خانوارها با اطمینان و آرامش بیشتر به سرمایه‎گذاری اقدام می‎كنند.
در ایران طی سال‎های اخیر خرید و فروش سهام و سرمایه‎گذاری در بورس مورد توجه قرار گرفته و اگرچه برخی مشكلات خاص خود را داشته است اما در صورت اطلاع رسانی شفاف و ایجاد مؤسساتی كه به نمایندگی از سوی مردم و خانوارها كار خرید و فروش سهام را انجام می‏دهند، می‎توان به آینده آن خوشبین بود و به جای انتقال پس‎انداز خانواده به سوی بازارهای نامطمئن، به سرمایه‏‎گذاری در بورس فكر كرد. همیشه تصور می‎شود بورس بازاری است كه در آن تنها معاملات سنگین و بزرگ انجام می‎شود و صحبت از خرید و فروش میلیونی و میلیاردی است و تنها كسانی وارد چنین بازاری می‎شوند كه سرمایه‎های كلانی داشته باشند؛ غافل از این كه می‎توان با هر مقدار سرمایه‎ای وارد این بازار شد و محدودیت خاصی برای ورود وجود ندارد.
در چند سال گذشته همواره شاهد بوده‎ایم كه هزاران خانوار برای كسب درآمد بیشتر، سرمایه‎ها و دار و ندار خود را به بهانه فعالیت‎های تولیدی در اختیار عده‎ای خاص برای خرید و فروش در بازار مسكن، طلا، ارز، وسایل خانگی، پوشاك، خودرو و ... قرار داده‎اند و پس از مدتی نه تنها سرمایه‎شان افزایش نیافته بلكه همان سرمایه اندك نیز به تاراج رفته است.
طبقه متوسط و تحصیلكرده جامعه به اخبار بورس و نوسان قیمت سهام و سرمایه‎گذاری در بازار سهام توجه می‎كنند. با تحولات اقتصادی در سال‎های آینده قطعاً تعداد سهامداران و خانوارهایی كه در بورس سرمایه‎‎گذاری می‎كنند، بیشتر خواهد شد و می‎توان در انتظار روزی بود كه بیشتر مردم حداقل بخشی از پس‎انداز خود را در بورس و بازار سهام و شركت‎های تولیدی سرمایه‎گذاری كنند.
هر روز تعداد زیادی از مردم و جوانان و قشر تحصیلكرده با آگاهان اقتصاد و بازار سرمایه تماس می‎گیرند و از خبرهای بورس و شركت‎‎های دارای ظرفیت بالقوه برای سودآوری كسب اطلاع كنند. در این میان شركت‎های خودروسازی، پتروشیمی و برخی دیگر از صنایع از جذابیت خاصی برخوردارند. تعداد خریداران و معاملات روزانه و هفتگی بورس نشان می‎دهد كه خودروسازان اغلب در بین ۱۰ شركت اصلی و برتر بورس قرار دارند.
تجمع سهامداران در تالار بورس كه اغلب نگاهشان به نقطه‎ای خاص دوخته شده، اولین چیزی است كه در بدو ورود توجه هر بیننده‎ای را به خود جلب می‎كند.
البته بورس تهران با آنچه در برخی از فیلم‎های خارجی به عنوان بازار سرمایه به نمایش گذاشته می‎شود، تفاوت‎های بسیار دارد و افراد، ساكت و آرام در گوشه‎ای ایستاده و به تابلوهای بورس خیره شده‎اند. حضور زنان و مردان و پیرمردها و جوانان در تالار بورس تهران جالب توجه است. در این میان می‎توان افرادی را یافت كه به منظور افزایش و حفظ ارزش سرمایه اندك خود وارد بورس شده‎اند.
تفاوت این گروه با گروهی كه سرمایه خود را ناآگاهانه به دست كسانی می‎سپارند كه نمی‎دانند چه فعالیتی را انجام می‎دهند، در این است كه گروه اول در مورد نوع فعالیت شركت و یا كارخانه‎ای كه سرمایه‎شان را به آن سپرده و به اصطلاح سهامش را خریداری كرده‎اند، آگاهی و اشراف كافی یا نسبی دارند. آنها بر این كار به طور نامحسوس نظارت می‎كنند و هر زمان كه بخواهند و یا تصور كنند عملكرد شركت یا كارخانه مورد نظرشان مطلوب نیست، می‎توانند سرمایه خود را از آن خارج كنند؛ در حالی كه گروه دوم از چنین آگاهی و نظارتی برخوردار نیستند و با نگرانی بیشتری به سرمایه خویش می‎نگرند.
بورس بازاری است كه در آن كالای مالی یا اوراق بهادار معامله می‎شود و برای ورود به این بازار هیچ گونه محدودیتی از نظر حداقل رقم وجود ندارد و افراد می‎توانند حتی با سرمایه‎های اندك ۵ تا ۱۰ هزار تومان نیز وارد بازار شوند و سهم خریداری كنند.
البته بهتر است افراد مبلغ قابل توجهی وارد این بازار كنند تا پیگیری سرمایه‎گذاری و تغییرات و تحولات سهم و گرفتن سود و مسائل مربوط به شركت توجیه داشته باشد.
ورود به هر بازاری نیاز به آگاهی و اطلاعات كافی دارد. اگر قرار باشد افراد سرمایه خود را بدون آگاهی و تنها برای به دست آوردن سود ماهانه و یا سالانه وارد بازار كنند، به سرنوشت كسانی دچار می‎شوند كه پول خود را با وسوسه سود زیاد به فعالیت‎های دلالی می‎سپارند اما سرمایه‎شان به باد می‎رود.
این تصمیم‎گیری‎ها و سرمایه‎گذاری‎ها نه تنها باعث از دست رفتن سرمایه افراد می‎شود بلكه در كل چرخه اقتصادی كشور نیز می‎تواند تأثیرات منفی داشته باشد. بنابراین برای ورود به هر بازاری حتی بورس، بهتر است از چگونگی نحوه معامله و شرایط بازار برای كسب سود و افزایش بیشتر سرمایه آگاهی كافی داشت.
افرادی كه قصد خرید سهام در بازار بورس را دارند باید به شرایط اجتماعی ـ فرهنگی جامعه، موقعیت اقتصادی ـ سیاسی روز كشور و مسائل بین‎المللی، وضعیت شركت‎ها، میزان سوددهی، تجهیزات كارخانه‎ها و دفعات و تعداد معاملاتی كه در بورس صورت می‎گیرد، توجه داشته باشند. آگاهی از این موارد می‎تواند در افزایش سود و سرمایه افراد مؤثر باشد و آنها را به سمت و سوی درست هدایت كند.
آمار و اطلاعات مربوط به شرایط انجام معاملات و آخرین معاملات صورت گرفته در بورس در پایان وقت اداری كه حدود ۳۰/۱۲ هر روز (به غیر از روزهای تعطیل) است، از طریق نشریات و روزنامه‎ها و سایر رسانه‎ها مانند صدا و سیما به اطلاع مردم می‎رسد تا در جریان تغییرات روزانه نرخ‎های سهام قرار گیرند.
سرمایه‎گذاران با تكمیل فرم‎هایی كه از طریق كارگزاران در اختیارشان قرار می‎گیرد، به خرید یا فروش سهام اقدام می‎كنند كه عمدتاً اوراق مشاركت و سهام شركت‎هاست. البته در آینده اوراق متری مسكن و سبد سهام (متشكل از سهام مختلف با میزان ریسك پایین مانند خودروسازی‎ها) نیز وارد بازار خواهد شد.
در حال حاضر مراحل مقدماتی پذیرش این گونه ابزارهای جدید معاملاتی طی شده است و در آینده وارد بازار می‎شوند.
سازمان بورس نیز از طریق توسعه قلمروی جغرافیایی بورس و ایجاد تالارهای منطقه‎ای در شهرها و استان‎های مختلف، به سرمایه‎گذاران بالقوه نزدیك‎تر شده و همچنین نوع سفارش‎ها به شیوه الكترونیك با استفاده از رایانه رو به گسترش است.
برای استفاده از پس‎اندازهای مردم، قانون جامع بازار سرمایه تدوین شده است. در این قانون بازارهای اولیه و ثانویه در كنار هم چیده شده‎اند تا تشكیل سرمایه ملی آسانتر اتفاق بیفتد.
گسترش بورس در سراسر كشور، تدوین قانون جامع بازار سرمایه و گسترش ابزارهای جدید معاملاتی سبب دسترسی آسانتر به بورس، جذب سرمایه‎ها برای هدایت نقدینگی و فعالیت‎های تولیدی و پروژه‎های كلان خواهد شد. سرمایه‎گذاری بلندمدت در این بازار، سوددهی مناسبتری خواهد داشت. بنابراین سرمایه‎گذاران بهتر است سرمایه‎هایی را وارد این بازار كنند كه در كوتاه مدت به آن نیازی ندارند. در واقع سرمایه‎هایی كه مازاد بر نیازهای خانوار است وارد بازار شود زیرا تنها با سرمایه‎های مازاد می‎توان در شرایط مختلف بازار كه رو به صعود یا نزول است، به درستی عمل كرد تا سرمایه‎گذار ضرر نكند.
شرایط بازار متناسب با عرضه و تقاضا و موقعیت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی تغییر می‎كند و در مجموعه روند قیمت‎ها را به سمت بالا یا پایین سوق می‎دهد. البته در این میان حضور ابزارهای جدید معاملاتی مانند سبد بورس می‎تواند از میزان ریسك سرمایه‎های كوچك و متوسط بكاهد. كارشناسان و مؤسسات تخصصی باید با ایجاد این سبدها، درصدی قابل توجه از سهام شركت‎های مطمئن مانند خودروسازی‎ها، پتروشیمی، سیمانی‎ها و ... را در آنها قرار دهند و به این ترتیب به مردم یاری رسانند.
با توجه به این كه سازمان بورس تمایل دارد با حضور اوراق بهادار در بازار مخاطرات سرمایه‎گذاری كاهش یابد، با طرح موضوع حضور سبد سهام در بورس، چارچوبی برای اداره كنندگان این سبد تعیین كرده است.در واقع سبد سهام برای كسانی كه با موضوع سهام آشنایی كافی ندارند، تشكیل شده و از ریسك سرمایه‎گذاری كمتری برخوردار است. البته شركت‎های سرمایه‎گذاری كه سهامشان در بورس معامله می‎شود نیز در یك سبد از سهام سرمایه‎گذاری می‎كنند.
اطلاعات مربوط به سهام و شركت‎هایی كه در آن سرمایه‎گذاری كرده‎اند، در بازار وجود دارد و به هر حال انتخاب نهایی با سرمایه‎گذاران است و آنها هستند كه تصمیم می‎گیرند در چه سبد یا شركتی سرمایه‎گذاری كنند. اگر برخی از سرمایه‎گذاران فرصت پیگیری اخبار شركت‎ها و بورس و اطلاع یابی و تحلیل سهام مختلف در بازار را ندارند، كافی است از بین شركت‎های سرمایه‎گذاری یا مؤسساتی كه وكالت مالی انجام می‎دهند، یكی را انتخاب كنند تا به نمایندگی از آنها این كار را انجام دهد.
این گونه شركت‎ها نیز ریسك كمتری دارند و سهامشان بین شركت‎های مختلف پخش شده است. سبدهای سهامی كه در آینده در بازار وارد می‎شود نیز خصوصیاتی این گونه دارند.
با توجه به حضور طیف گسترده‎ای از صنایع در بورس، سرمایه‎گذاران در این زمینه مطالعه می‎كنند و در عین حال از نظرات كارگزاران و فعالان بورس بهره‎مند می‎شوند.
در این میان آنچه قابل تأمل است، حضور پررنگ شركت‎های بزرگ، سازمان‎ها و بانك‎های دولتی در بورس و به همان نسبت حضور كمرنگ و درصد پایین میزان مشاركت سرمایه‎های كوچك و متوسط در این بازار است.
به اعتقاد برخی كارشناسان، حضور این گونه سازمان‎ها در بورس، شبهه دولتی شدن آن را به وجود می‎آورد و در عین حال نگرانی‎هایی را برای سرمایه‎گذاران متوسط و كوچك ایجاد می‎كند. سرمایه‎گذاران با اهداف مختلف زمانی (از نظر مدت سرمایه‎گذاری) به خرید و فروش سهام اقدام می‎كنند. برخی سرمایه‎گذاری را كوتاه مدت و برخی بلندمدت می‎بینند بنابراین حضور سایر مؤسسات و سرمایه‎گذاران حرفه‎ای، مانند شركت‎های سرمایه‎گذاری، صندوق بازنشستگی، سازمان تأمین اجتماعی و ... در این بازار لازم است. در تمام كشورهای جهان نیز سرمایه‎گذاران حرفه‎ای با گرایش‎های متفاوت در بورس حضور دارند.
همچنین سرمایه‎گذاری در بازارهای مختلف به روحیات سرمایه‎گذاران بستگی دارد. كسانی كه در بانك و خرید اوراق مشاركت سرمایه‎گذاری می‎كنند، روحیات خاصی دارند و به بازار مطمئن و سود ثابت و مشخص می‎اندیشند. اما كسانی كه وارد بورس اوراق بهادار می‎شوند، از درجه ریسك بالاتر و امكان دستیابی به سود بیشتری برخوردارند. میزان ریسك در صنایع و شركت‎های مختلف با توجه به شرایط فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی و وضع كارخانه‎ها و تجهیزات و استقرار تكنولوژی و ... متفاوت است و همواره با كنترل روزانه قیمت‎ها، بازارهای مطمئن برای خریداران و فروشندگان اوراق بهادار ایجاد شود.
فرهنگ‏سازی و اطلاع‏رسانی و ایجاد زمینه‎های مناسبتر برای مشاركت مردم و جذب سرمایه‎های كوچك و متوسط در این بخش، ضعیف است و سازمان بورس نیز در كارنامه خود نقاط ضعفی دارد اما در عین حال جذب سرمایه‎های اندك و متوسط از رشد برخوردار بوده است. این موضوع با نگاهی به تعداد محدود سهامداران از سال ۶۸ تاكنون به خوبی روشن می‎شود.
در حال حاضر حدود ۳ میلیون نفر درگیر خرید و فروش در بورس هستند. سرمایه‎گذاری در بورس بازده بالایی دارد؛ به طوری كه در سال‎های ۶۸ و ۶۹ شاخص بورس ۱۰۰ بوده اما در حال حاضر از ۱۰ هزار واحد گذشته است. با وجود این تنها ۱۰ تا ۱۵ درصد سرمایه بورس را سرمایه‎های اندك و متوسط تشكیل می‎دهند و صاحبان این سرمایه‎ها سرمایه‎گذارند و كمتر در مسائل مدیریتی شركت‎ها دخالت می‎كنند.
رشد سرمایه‎گذاری‎های مردم در بورس و هدایت منابع متوسط و كوچك به سمت تولید و صنایعی مثل خودروسازی، به ارائه خدمات و مكانیزم‎ها و سبدهای مختلف سهام بستگی دارد تا انگیزه مردم و آگاهی آنها را برای حمایت و سرمایه‎گذاری در كارهای مولد و تولیدی و صنعتی افزایش دهد.
نوبد مشاوران سرمایه‎گذاری در بازار و كسانی كه بتوانند بازار را متعادل كنند، از جمله مشكلاتی است كه حضور در این بخش از سرمایه‎گذاری را با كندی مواجه می‎كند و خانوارهای ایرانی با درآمد كم و متوسط حضور ناچیزی در بورس دارند.
سرمایه‎گذاری در بورس نسبت به سرمایه‎گذاری‎های دیگر از مزایای بیشتری برخوردار است كه می‎توان به سوددهی در مهلت‎های قانونی مقرر شده اشاره كرد كه از طریق شركت‎ها به سرمایه‎گذاران تعلق می‎گیرد. همچنین اگر سرمایه‎گذاران خرید و فروش سهام خود را به سرعت به نحو صحیح انجام دهند، می‎توانند از اختلاف بین نرخ‎های خرید و فروش و مابه‎التفاوت آن سود مناسبی را به دست آورند.
این گونه خرید و فروش در بازار و كسب موفقیت در آن، به آگاهی از شرایط بورس، تعداد معاملات صورت گرفته، وضعیت سیاسی واقتصادی منطقه و شرایط كشور بستگی دارد.
همچنین علاوه بر مزایای مادی و مالی این گونه سرمایه‎گذاری‎ها، به هر حال بورس بازاری تحت نظارت است كه در آن، قیمت‎ها با توجه به تعداد دفعات معامله شكل می‎گیرند و تصویر واقعی‎تری از نرخ را به سرمایه‎گذاران می‎دهد.
می‎توان گفت شرایط این بازار به گونه‎ای است كه خریدار و فروشنده كمتر دچار ضرر و زیان می‎شوند زیرا بیشتر شركت‎هایی كه سهامشان در بورس پذیرفته شده است، فعالیت‎های اقتصادی و شفافی دارند و در تولید ناخالص داخلی ایفای نقش می‎كنند بنابراین اگر سرمایه‎گذاران ـ با هر مبلغ سرمایه ـ در این بازار حضور پیدا كنند، می‎توانند باعث هدایت نقدینگی به سمت فعالیت‎های مولد و اثرگذار شوند و زمینه توسعه اقتصادی كشور را فراهم كنند.
بازار بورس ضمن این كه به سرمایه‎گذاران امكان می‎دهد بر سرمایه خود به طور مستقیم نظارت كنند، در مجموعه به مسؤولان كشور كمك می‎كنند تا از این پس‎اندازها در جهت اهداف اقتصادی و حمایت از صنایعی مانند خودروسازی كه اشتغالزاست و ارزش افزوده دارد، بهره‎برداری مناسب كنند. خانوارهای كم درآمد و متوسط خرید سهام خودروسازی را به این دلیل انتخاب كرده‎اند تا سهام و سرمایه‎گذاری تضمین شده، پایدار و باثباتی داشته باشند و آینده خود، فرزندان و جامعه را با تنوع و انتخاب سرمایه‎گذاری مناسب تضمین كنند.
●مدیریت تقسیم سود
مدیریت قوی و مناسب پرداخت سود، مدیریتی است كه در عین تأمین رضایت سهامداران، باعث تضمین قیمت سهام نیز شود.
می‎توان گفت تقسیم سود، به وضعیت و دورنمای مالی شركت وابسته است. از طرفی نیز باید انتظارات سهامداران و تعهدات و قراردادهایی كه شركت باید آنها را عملی كند، مورد توجه قرار گیرد.
اغلب شركت‎هایی كه از فرصت‎هایی نظیر وام، نقدینگی یا پیش‎فروش كالا به طور محدودی برخوردارند، ترجیح می‎دهند سود خود را تقسیم نكنند. برخی شركت‎های خودروسازی در ۱۰ سال اخیر همواره به سمت تعادل عرضه و تقاضا حركت كرده‎اند و در نتیجه پیش فروش آنها كاهش یافته است و با كمبود منابع و نقدینگی رو به رو شده‎اند و در حال حاضر نیز به دنبال آنند كه تا ۸۰ درصد محصولات خود را از طریق لیزینگ (اجاره به شرط تملیك) به فروش برسانند؛ بنابراین در بعضی از سال‎ها سود را بین سهامداران تقسیم نكرده و یا به ندرت تقسیم كرده‎اند و یا افزایش سرمایه را در دستور كار مجمع عمومی قرار داده‎اند تا سرمایه و سود مجدداً در شركت سرمایه‎گذاری شود و به طرح‎های جدید كمك كند.
سهامداران معمولاً به تغییرات مقدار سود تقسیمی حساسترند و علاقه دارند سود امسال بیش از سال قبل باشد اما مدیران مایلند به جای افزایش موقتی درآمد شركت، سود ثابتی را اعلام كنند تا در بلندمدت فرصت بیشتری برای افزایش سود شركت داشته باشند. مدیران شركت‎ها اغلب محتاط و محافظه كارند و هیچ وقت عددی را به عنوان سود تقسیمی اعلام نمی‎كنند كه بعد مجبور شوند آن را تغییر بدهند؛ از این رو همیشه عدد سود نقدی را محتاطانه اعلام می‎كنند.
اغلب شركت‎هایی كه نقطه اتكا و تمركز آنها نرخ پرداخت سود نقدی است، دوستدار تغییرات افزایش سود تقسیمی‎اند ولی مدیران معمولاً خواستار روند افزایش و مستمر در سود تقسیمی هستند بنابراین حتی اگر در شرایطی مقدار نقدینگی بسیار بالایی نصیب شركت شود، باز هم آنها درصد كمی از آن را تقسیم می‎كنند.
هرگاه شركت سال مالی بسیار خوبی داشته باشد، معمولاً سود تقسیمی خود را افزایش می‎دهد اما درصد افزایش آن در مقایسه با درآمد بسیار اندك خواهد بود. مدیران باتجربه و كارآزموده، بیشتر مایلند وانمود كنند كه درآمد شركت رو به افزایش است و علاقه‎مندند روند پرداخت افزایش سود نقدی، پیوسته باشد.اگر مدیران نمی‎خواهند تغییرات فاحشی در مقدار سود تقسیمی خود بدهند، به دلیل درآمد پایین شركت نیست بلكه آنها به فكر آینده و افكار عمومی‎اند چون همه می‎دانیم اگر شركت سود نقدی بسیار بالایی را بپردازد، حتماً سال مالی خیلی خوب و درآمد بالایی داشته است ولی اگر سود نقدی بسیار پایینی را پرداخت كند، به طور حتم درآمد آن مناسب نبوده است.
بسیاری از شركت‎ها علاقه‎مندند سود تقسیم شده‎شان با توجه به تغییرات درآمد تعدیل شود. البته شركت‎ها معمولاً سود نقدی خود را افزایش خواهند داد؛ به ویژه وقتی كه مدیریت شركت بر این اعتقاد باشد كه درآمد آتی شركت آنقدر زیاد خواهد بود كه بتواند این افزایش سود نقدی را جبران كند.
كاهش سود نقدی كمتر به چشم می‎خورد؛ مگر آن كه درآمد آتی شركت به حدی كم باشد كه به هیچ عنوان از عهده تعدیل سود نقدی برنیاید. شركت‎ها و سهامداران از كاهش و سقوط مقدار عددی سود نقدی سخت متنفرند و حتی شركت‎هایی كه در آستانه ورشكستگی بوده‎اند، گاه تا نیمی از سود ابلاغ شده خود را به عنوان سود نقدی پرداخت كرده‎اند. البته نسبت پرداخت یا درصد سود تقسیمی در كشورهای مختلف، متفاوت است؛ به طوری كه بیشترین درصد سود تقسیمی در سال ۱۹۹۲ از آن انگلیس به میزان ۷۴ درصد و كمترین درصد از آن آلمان به میزان ۳۵ درصد بوده است. در امریكا و ژاپن نیز درصد پرداخت به ترتیب ۵۶ درصد و ۴۰ درصد بوده است.
●بهترین زمان برای خرید و فروش سهام
سرمایه‎‏گذاران همیشه خود را در شرایط ترس از زیان یا تأسف و پشیمانی می‎بینند و در پی آنند تا بهترین زمان خرید و فروش سهام را برای كاهش زیان و كسب درآمد بیشتر بیابند.
اما اقتصاددانان توصیه می‎كنند كه به جای ترس و نگرانی و تأسف و پشیمانی، سعی كنید رفتار خود را با انضباط خرید و فروش سهام سازگار و چگونگی شرایط سهام و شركت را جست و جو كنید.
برخی از افراد و مدیران شركت‎ها از استراتژی ارزش سرمایه‏گذاری پیروی می‎كنند و سهام را ارزان می‎خرند و وقتی دو برابر شد، آن را می‎فروشند. عده‎ای دیگر نیز سهام را در دوره رونق می‎خرند و زمانی كه سقوط و ركود شروع می‎شود، بلافاصله می‎فروشند و از بازار خارج می‎شوند اما میانه‎روها و تازه واردها نمی‎‎توانند با اتخاذ این روش‎ها موفق شوند. آنها باید صبر كنند تا دوره سرمایه‎گذاری شركت‎ها و بازگشت سرمایه و استقرار تكنولوژی و ماشین‎آلات و مصرف مواد اولیه خریداری شده و انبار شده تكمیل شود و پول از طریق فروش كالا به داخل شركت برگردد و سودآوری خود را نشان دهد.
برای تطبیق وضعیت خود و تشخیص زمان مناسب خرید یا فروش سهام به موارد زیر توجه كنید:
شركت دستخوش تغییر و تحولات مدیریت است بنابراین باید تحولات را بررسی و اثر آن را بر سهام ارزیابی كنید.
شركت به شركت دیگر یا به صنعت دسترسی دارد و یا در شركت دیگری ادغام می‎شود.
ممكن است رقیبی جدی وارد بازار شود و شركت مورد نظر را با تهدید مواجه كند.
مدیران اجرایی شركت و یا حرفه‎ای‎های بازار به فروش سهام اقدام می‎كنند چون از وضعیت سهام اطلاع كامل دارند و مقادیر فراوانی از سهام را می‎خرند یا می‎فروشند؛ در این وضعیت باید رفتار آنها را در نظر بگیرند.
از اهداف درازمدت سرمایه‎گذاری پیروی كنید. بازگشت كامل سرمایه در صنایعی مانند خودروسازی یا پتروشیمی یكی دو ماهه نخواهد بود و گاهی تا سه سال باید صبر كنید تا سرمایه‎گذاری شركت پاسخ بدهد و بازگشت سرمایه را شاهد باشید.
احتمال معافیت كوتاه مدت مالیاتی، منع واردات، كاهش تعرفه، حذف تعرفه، ارائه اعتبارات مالی و وام ارزان قیمت وجود دارد. در این شرایط هزینه‎ها كاهش می‎یابد و شما باید سهام خریداری كنید تا از مزایای فضای محیطی اقتصاد و كاهش هزینه‎ها بهره ببرید.
پیش‎بینی افزایش سرمایه یا درآمد هر سهم تغییر می‎كند و كاهش یا افزایش می‎یابد؛ در این شرایط باید برای كاهش یا افزایش سهام خود تصمیم بگیرید.
موارد گفته شده را نباید به تنهایی و مجزا از دیگر شرایط در نظر بگیرید؛ باید همه را یكجا بنگرید و منافع شركت را منافع خود بدانید و برنامه‎ها و تحولات را تا حد امكان پیگیری كنید و یا یك مدیر مالی موفق، یك شركت سرمایه‎گذاری یا فردی آشنا با بازار سرمایه را وكیل خود قرار دهید و خود را با اطلاعات و رفتار او هماهنگ كنید.
تمام پول خود را خرید نكنید. زیرا ممكن است همین فردا سهمی را مناسب تشخیص دهید ولی پول نداشته باشید؛ در آن صورت مجبورید سهام سایر شركت‎ها را بفروشید و چند روز منتظر بمانید تا پول به دست شما برسد بنابراین حداقل ۲۰ درصد نقدینگی را به صورت شناور در حساب بانكی نگه دارید تا به محض تشخیص درست، به خرید سهام اقدام كنید.
همیشه بازار، خود را با انتظارات شما مطابقت نمی‎دهد. گاهی تصور می‎كنید كه سهم یك شركت كه ۱۰۰۰ تومان خریده‎اید باید به ۲۰۰۰ تومان برسد اما شرایط عمومی و محیطی اقتصاد باعث می‎شود كه به ۸۰۰، ۷۰۰ یا ۶۰۰ تومان كاهش یابد و شما منتظر قیمت ۲۰۰۰ تومان بوده‎اید. بهتر است زیان كمتر را ترجیح بدهید و مجبور نباشید سهم ۱۰۰۰ تومانی خریداری شده را ۶۰۰ تومان و ۵۰۰ تومان بفروشید. البته نگران نباشید؛ با بررسی شرایط و وضعیت بازار و شركت می‎توانید بهتر تصمیم بگیرید.
●كمبود اطلاعات
متأسفانه اطلاعات موجود در خصوص وضعیت سهام و نوسانات احتمالی نرخ آن بسیار كم است. اگر گردش اطلاعات در این حوزه سریع و شفاف باشد، به یقین هیچ یك از سهامداران شركت تحت تأثیر جو روانی و فضای روانی تصمیم‎گیری نمی‎كنند.
به عقیده كارشناسان، رانت اطلاعاتی در معاملات سهام شركت‎ها همواره موضوعی جذاب و قابل پیگیری بوده وهست. صاحبان اطلاعات بیشتر درباره فعالیت‎های یك شركت كه سهام آن در تالارهای بورس قابل داد و ستد است، نسبت به سایر افراد توانایی كسب سود بیشتری را دارند.
شفافیت و در دسترس بودن اطلاعات مربوط به شركت‎ها باید سرلوحه كار بازار سهام باشد.
در ایران، به دلایل گوناگون، شفافیت اطلاعات و سهولت دسترسی برای همه میزان رعایت نمی‎شود.این وضعیت برای گروه اندكی از صاحبان سهام، رانت اطلاعاتی ایجاد كرده است. ضروری است معاملات سهام افرادی كه به اطلاعات مؤثر شركت‎ها دسترسی دارند، از سوی بورس اوراق بهادار بررسی شود و در صورت انجام معاملات غیرمتعارف، با خاطی برخورد قانونی صورت گیرد. همچنین تداوم روند شفاف سازی اخبار و اطلاعات و ایجاد فضای رقابت در شرایط مساوی برای فعالان بازار سهام باید پیگیری شود.
فاطمه امینی پور
منبع : اندیشه گستر سایپا


همچنین مشاهده کنید