جمعه, ۷ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 26 April, 2024
مجله ویستا


روی‌ گنج‌ نشسته‌ایم، امنیت‌ سرمایه‌گذاری‌ را تامین‌ کنید


روی‌ گنج‌ نشسته‌ایم، امنیت‌ سرمایه‌گذاری‌ را تامین‌ کنید
در سال‌ ۲۰۰۱ كشورهای‌ حوزه‌ خلیج‌فارس‌ مانند بحرین، ایران، عراق، كویت، قطر، عربستان‌ سعودی‌ و امارات‌ متحده‌ عربی‌ جمعاً‌ ۲۸ درصد نفت‌ خام‌ دنیا را تولید كرده‌اند. این‌ در حالی‌ است‌ كه‌ در حدود ۶۵ درصد ذخایر نفتی‌ دنیا در این‌ مكان‌ قرار دارد.‌
‌‌خلیج‌فارس‌ با ۶۰۰ مایل‌ طول‌ ساحلی‌ خود كه‌ در طرف‌ شمال‌ آن‌ ایران‌ و در طرف‌ جنوب‌ آن‌ كشورهای‌ عربی‌ قرار دارد از نظر استراتژیكی‌ یكی‌ از مهم‌ترین‌ نقاط‌ جهان‌ به‌ شمار می‌رود. تنگه‌ هرمز كه‌ عرض‌ آن‌ ۳۴ مایل‌ بیشتر نیست‌ اهمیت‌ استراتژیكی‌ بسیار زیادی‌ پیدا كرده‌ است.‌
‌‌علاوه‌ بر اختلافات‌ مرزی‌ كه‌ بین‌ كویت‌ و عراق‌ وجود داشته‌ است‌ منطقه‌ای‌ دیگر به‌ نام‌ ابوموسی، تنب‌ كوچك‌ و بزرگ‌ كه‌ متعلق‌ به‌ كشور ایران‌ است‌ و دولت‌ امارات‌ متحده‌ بر روی‌ آن‌ نظر دارد از دیگر مناقشات‌ منطقه‌ به‌ حساب‌ می‌آید. ‌
‌‌در سال‌ ۱۹۹۲ ایران‌ كنترل‌ كامل‌ و یكجانبه‌ خود را در مورد این‌ سه‌ جزیره‌ استراتژیكی‌ اعلام‌ كرد و توجه‌ای‌ به‌ خواسته‌های‌ واهی‌ شش‌ كشور حاشیه‌ جنوبی‌ خلیج‌فارس‌GCC در مورد محول‌ كردن‌ آن‌ به‌ دادگاه‌ هاگ‌ نكرد. ‌
‌‌تصمیمات‌ دولت‌ ایران‌ در مورد آباد كردن‌ جزیره‌ ابوموسی‌ و فكر ساختن‌ فرودگاه‌ و بندر در این‌ جزیره‌ و آباد كردن‌ آن‌ ارزش‌ و مقام‌ استراتژیكی‌ زیادی‌ به‌ این‌ بخش‌ از كشورمان‌ داده‌ است. امید است‌ كه‌ مسئولین‌ هرچه‌ زودتر با از پیش‌ برداشتن‌ مشكلات‌ مالی‌ و اداری‌ و مدیریت‌ در آباد كردن‌ این‌ جزایر حداكثر تلاش‌ خود را به‌ عمل‌ آورند و از هیچ‌ كمكی‌ دریغ‌ نكنند.‌
‌‌گفته‌ می‌شود كه‌ كشورهای‌ حوضه‌ خلیج‌فارس‌ در مجموع‌ حدود ۶۷۹ میلیارد بشكه‌ ذخایر نفتی‌ دارند و این‌ رقم‌ ۳۵ درصد كل‌ گاز جهان‌ است.‌
‌‌در سال‌ ۲۰۰۲ صدور نفت‌ از این‌ منطقه‌ به‌ دنیا حدود ۷/۲۲ میلیون‌ بشكه‌ در روز بوده‌ است. عربستان‌ سعودی‌ در سال‌ ۲۰۰۱ با تولید روزانه‌ بالغ‌ بر ۴/۳ میلیون‌ بشكه‌ در صدر جدول‌ و ایران‌ با ۶/۲ میلیون‌ بشكه‌ در مكان‌ بعدی‌ و امارات‌ متحده‌ عربی‌ با ۱/۲ میلیون‌ بشكه، عراق‌ با ۲ میلیون‌ بشكه‌ قطر با ۸/۰ میلیون‌ و بحرین‌ با ۰۲/۰ میلیون‌ بشكه‌ در مكان‌های‌ بعدی‌ قرار دارند. طبق‌ نتایج‌ كمیته‌ بین‌المللی‌ انرژی‌ قرار است‌ كه‌ صادرات‌ این‌ كشورها تا سال‌ ۲۰۱۰ به‌ مرز ۴/۳ میلیون‌ بشكه‌ در روز و تا سال‌ ۲۰۲۰ به‌ ۵/۴۴ میلیون‌ بشكه‌ در روز برسد.‌
‌‌از حوضه‌های‌ نفتی‌ مهم‌ در خلیج‌فارس‌ می‌توان‌ ازKHAFJI وHOUT نام‌ برد كه‌ به‌ سفانیه‌ عربستان‌ سعودی‌ متصل‌ است‌ و ذخایر نفتی‌ ۱۹ میلیارد بشكه‌ دارد. از حوضه‌های‌ نفتی‌ دیگر عربستان‌ می‌توان‌ ازZuluf نام‌ برد با ۵۰۰ هزار بشكه‌ در رمز مرجان‌ ۲۷۰ هزار بشكه‌ و در این‌ طرف‌ آب‌ می‌توان‌ از حوزه‌های‌ نفتی‌ درود ۱ و ۲ و سلمان، ابوذر و فروزان‌ و سیری‌ نام‌ برد كه‌ ارزش‌ و مقام‌ زیادی‌ به‌ صادرات‌ نفت‌ ایران‌ می‌دهد. اقدامات‌ ایران‌ بر آن‌ است‌ كه‌ در این‌ منطقه‌ با اكتشافات‌ بیشتر سهمیه‌ای‌ ۱۰۱ میلیون‌ بشكه‌ در روز را از آن‌ خود كند. این‌ در حالی‌ است‌ كه‌ استخراج‌ كنونی‌ روزانه‌ نفت‌ در این‌ مناطق‌ بالغ‌ بر ۶۰۰ هزار بشكه‌ در روز است.‌
‌‌شركت‌ ملی‌ نفت‌ ایران‌ (NOIC) علاقه‌ خود را برای‌ استخراج‌ نفت‌ از ۵ حوزه‌ نفتی‌ اعلام‌ كرده‌ است‌ كه‌ این‌ ۵ حوضه‌ در منطقه‌ هرمز به‌ نام‌(HE-HD-HB-HA-A) ذخایری‌ حدود ۴۰۰ میلیون‌ بشكه‌ نفت‌ و گاز دارد و قابلیت‌ استخراج‌ آن‌ ۸۰ هزار بشكه‌ در روز است.‌‌‌بیشترین‌ ذخایر گاز طبیعی‌ خلیج‌فارس‌ متعلق‌ به‌ ایران‌ و قطر است.‌
‌‌دولت‌ قطر اهمیت‌ زیادی‌ به‌ توسعه‌ این‌ حوضه‌های‌ گازی‌ دارد و معتقد است‌ كه‌ اقتصاد این‌ كشور وابستگی‌ زیادی‌ به‌ توسعه‌ این‌ حوضه‌ها دارد.‌
‌‌كشور قطر دوLNG صادراتی‌ دارد كه‌ اولی‌ به‌ نام‌COMPANY QATAR LANG و دومی‌ به‌ نام‌ راس‌ گاز و(RAS.LAFFAN.LNG.company) نام‌ دارد. پروژه‌ دولفین‌ را می‌توان‌ از بزرگترین‌ پروژه‌های‌ تاریخ‌ كنونی‌ در صنعت‌ نفت‌ و گاز كشور قطر تلقی‌ كرد كه‌ گاز طبیعی‌ را از قطر به‌ امارات‌ متحده‌ عربی‌ و عمان‌ و پاكستان‌ می‌رساند.‌
‌‌از پروژه‌های‌ بزرگ‌ دیگر بایستی‌ از حوضه‌ پارس‌ نام‌ برد كه‌ از ذخایر گاز طبیعی‌ حدود۰۸۲ TCF برخوردار است‌ این‌ پروژه‌ تا به‌ حال‌ سرمایه‌ای‌ حدود ۲۰ میلیارد دلار را به‌ خود جذب‌ كرده‌ است.‌
‌‌یك‌ كمپانی‌ صاحب‌ نام‌ بزرگ‌ از روسیه‌ در این‌ منطقه‌ با دولت‌ ایران‌ همكاری‌ دارد.‌
‌‌دو راه‌ برای‌ صدور گاز ایران‌ در نظر گرفته‌ شده‌ است‌ یا از طریق‌ خط‌ لوله‌ و یا به‌ صورت‌ گاز مایع‌ طبیعی‌ (LNG) با تانكرهای‌ بزرگ‌ مخصوص. از چند كمپانی‌ صاحب‌ نام‌ بزرگ‌ خارجی‌ می‌توان‌ از توتال‌ فیناالف، گازپرون‌ روسیه‌ و پتروناس‌ مالزی‌ نام‌ برد. شركت‌ ایتالیائی‌ انی‌ هم‌ قراردادی‌ را برای‌ توسعه‌ منطقه‌ گاز پارس‌ جنوبی‌ به‌ امضا رساند كه‌ بزرگترین‌ قرارداد موجود است‌ و گفته‌ می‌شود مقدار این‌ قرارداد در جولای‌ سال‌ ۲۰۰۰ بالغ‌ بر ۸/۳ میلیارد دلار برآورد شده‌ است. ایران‌ هم‌چنین‌ در حال‌ توسعه‌۶/۴TCF از گاز خود در منطقه‌ خوف‌(KHUFF) از دالان‌ (DALAN) می‌باشد. حوضه‌ نفتی‌ مسلمان‌ كه‌ بین‌ ایران‌ و ابوظبی‌ می‌باشد ابوكوش‌(ABU.KOOSH) هم‌ نامیده‌ می‌شود. ایران‌ تلاش‌ دارد كه‌ حوضه‌KHUFF را توسعه‌ داده‌ و تولید آن‌ را به‌ ۵۰۰mmCF/d برساند. در حال‌ حاضر روزانه‌ ۱۲۰ هزار بشكه‌ نفت‌ خام‌ از این‌ منطقه‌ استخراج‌ می‌شود. تولید۷۴ TCF گاز از فارس‌ شمالی‌ در طویل‌ المدت‌ می‌تواند كمك‌ بزرگی‌ در اقتصاد ایران‌ فردا داشته‌ باشد. ‌
‌‌۸۰ درصد از نفت‌ تولید شده‌ در خلیج‌فارس‌ توسط‌ تانكرهای‌ نفتی‌ از تنگه‌ هرمز صادر می‌شود. بزرگترین‌ نگرانی‌ كشورهای‌ جنوبی‌ این‌ منطقه‌ از بسته‌ شدن‌ موقت‌ تنگه‌ هرمز است. لذا برنامه‌ریزی‌ها به‌ پیدا كردن‌ راه‌حل‌های‌ دیگری‌ مثل‌ كشیدن‌ لوله‌های‌ نفتی‌ فكر می‌كنند.‌
‌‌آنها از خط‌ لوله‌ شرق‌ به‌ غرب‌ در امتداد عربستان‌ به‌ بندر Yanbu (یانبو) و از آنجا به‌ دریای‌ سرخ‌ صحبت‌ می‌كنند. حدوداً‌ روزانه‌ ۱۳ میلیون‌ بشكه‌ نفت‌ از تنگه‌ هرمز به‌ همه‌ جای‌ دنیا، مثل‌ شرق‌ آسیا (چین، ژاپن، هند) و به‌ طرف‌ غربی‌ (كانال‌ سوئز) و آفریقای‌ جنوبی‌ و به‌ غرب‌ اروپا و آمریكا در حركت‌ است.‌
‌‌یكی‌ از راه‌های‌ دیگر صادرات‌ نفت‌ عربستان‌ از طریق‌ كشور یمن‌ به‌ خلیج‌ عدن‌(Adan) است.‌
‌●‌‌باب‌المندب‌
‌‌نفتی‌ كه‌ به‌ سمت‌ غربی‌ یعنی‌ از طریق‌ تنگه‌ هرمز به‌ كانال‌ سوئز می‌رود بایستی‌ از طریقی‌ بگذرد كه‌ بین‌ باب‌المندب‌Djibauti وERITREA در آفریقا و یمن‌ است‌ در واقع‌ باب‌ المندب‌ نقطه‌ اتصال‌ بین‌ دریای‌ سرخ‌ به‌ خلیج‌ عدن‌ است. بسته‌ شدن‌ باب‌ المندب‌ مانع‌ رفتن‌ این‌ نفت‌ به‌ كانال‌ سوئز و خط‌ لوله‌های‌ آنجا می‌شود.‌
‌‌در دسامبر ۱۹۹۵ كشور یمن‌ با كشور اریتره‌ بر سر جزیره‌ بزرگ‌ هانیش‌(GREATER.HANISH) كه‌ در شمال‌ باب‌ المندب‌ قراردارد، جنگ‌ كرد.‌
‌‌نفت‌ بعد از عبور كردن‌ از باب‌المندب‌ بایستی‌ از طریق‌ كانال‌ سوئز به‌ دریای‌ مدیترانه‌ و اروپا و آمریكا برود. هرگونه‌ بسته‌ شدن‌ كانال‌ سوئز مشكلی‌ بزرگ‌ و جبران‌ناپذیر برای‌ شركت‌های‌ نفتی‌ خواهد داشت. در سال‌ ۲۰۰۱ تقریباً‌ روزانه‌ ۴/۳ میلیون‌ بشكه‌ نفت‌ یعنی‌ در حدود ۲۰ درصد نفت‌ صادراتی‌ این‌ منطقه‌ از راه‌های‌ دیگری‌ مثل‌ خط‌ لوله‌ از طریق‌ عربستان‌ و خط‌ لوله‌ غرب‌ به‌ شرق‌ در حركت‌ است.‌
‌‌خط‌ لوله‌ شرقی‌ غربی‌ به‌ بندر و یانبو دریای‌ سرخ‌ منتقل‌ شده‌ است‌ و یا از طریق‌ خط‌ لوله‌ كركوك‌ در عراق‌ به‌ بندر كیهان‌(CEYHAN) در تركیه‌ و از طریق‌ خط‌ لوله‌ به‌ سوریه‌ انتقال‌ یافته‌ است. هم‌چنین‌ انتقال‌ نفت‌ از طریق‌های‌ دیگر مثل‌ كامیون‌ و قایق‌های‌ كوچك‌ به‌ مناطق‌ دیگری‌ مثل‌ كردستان‌ عراق، اردن، هند، ایران‌ و پاكستان‌ انجام‌ پذیرفته‌ است.‌
‌‌بیشترین‌ نفت‌ وارداتی‌ كشور آمریكا از خلیج‌فارس‌ حدوداً‌ ۶۳ درصد از عربستان‌ ۲۵ درصد از عراق‌ و ۱۱ درصد از كویت‌ و مقداری‌ هم‌ از قطر و امارات‌ متحده‌ عربی‌ در سال‌ ۲۰۰۱ بوده‌ است‌ با وجودی‌ كه‌ گفته‌ می‌شود از مجموع‌ نفتی‌ كه‌ آمریكا استفاده‌ می‌كند فقط‌ ۲۵ درصد نیاز خالص‌ خود را از خلیج‌فارس‌ تهیه‌ و بقیه‌ را از دیگر كشورهای‌ آمریكای‌ لاتین‌ و غیره‌ تهیه‌ می‌كند لذا این‌ كشور نگرانی‌ خود را در مورد تغییر و تحول‌ این‌ منطقه‌ پنهان‌ نمی‌كند.‌
‌‌كشورهای‌ اروپای‌ غربی‌ كه‌ به‌ نام‌OECD نیز معروف‌ هستند نیاز نفت‌ خالص‌ خود را از منطقه‌ خلیج‌فارس‌ تامین‌ می‌كنند و آن‌ها به‌ طور میانگین‌ روزانه‌ ۸/۲ میلیون‌ بشكه‌ نفت‌ خالص‌ خود را از خلیج‌فارس‌ در ۹ ماهه‌ اول‌ سال‌ ۲۰۰۱ تهیه‌ كرده‌اند. بیشترین‌ نفت‌ وارداتی‌OECD از خلیج‌فارس‌ ۷۴ درصد از عربستان‌ ۲۷ درصد از ایران، ۱۵ درصد از عراق‌ و ۸ درصد از كویت‌ بوده‌ است.‌
‌‌تهیه‌ نفت‌ ژاپن‌ از خلیج‌فارس‌ در ۹ ماهه‌ اول‌ سال‌ ۲۰۰۱ بدین‌طریق‌ بوده:‌
‌‌۳۱ درصد از عربستان‌ ۳۰ درصد از امارات‌ متحده‌ عربی‌ ۱۴ درصد از ایران‌ ۱۳ درصد از كویت‌ ۱۲ درصد از قطر و ۱ درصد از بحرین.‌
‌‌هم‌ اكنون‌ شرایط‌ سرمایه‌گذاری‌ در امارات‌ به‌ حدی‌ راحت‌ است‌ كه‌ دادن‌ اقامت‌ به‌ سرمایه‌داران‌ ایرانی‌ و امكانات‌ آسایشی‌ و آزادی‌ به‌ آنها باعث‌ فرار سرمایه‌ها از كشورها شده‌ است. به‌ مقامات‌ توصیه‌ می‌شود كه‌ آزادی‌ و امكانات‌ را در اختیار سرمایه‌گذاران‌ خود بگذارند و به‌ آنها از نظر امنیت‌ سرمایه‌گذاری‌ اطمینان‌ خاطر بدهند. فكر حفظ‌ حاكمیت‌ مالی‌ وظیفه‌ یكایك‌ ما ایران‌ دوستان‌ است.‌
منبع : مجله صنعت حمل و نقل


همچنین مشاهده کنید