زیره سبز

كه در كتب طب سنتی و به عربی «كمون»و «سنوت»نام برده می شود.به فرانسویcummin و به انگلیسیcumin seed گفته می شود،تخم گیاهی است از خانواده Umbelliferae،جنسCumminum كه نام علمی ان Cuminum cy min umمی باشد.
● مشخصات
زیره سبز گیاهی است یكساله علفی كه ارتفاع آن تا ۶۰ سانتی متر می رسد.برگهای آن مانند زیره سیاه بریده شده به شكل نوارهای باریك نخی شكل و سبز می باشد.گلهای آن كوچك سفید و صورتی و به طور چتر مركب در انتهای ساقه گل دهنده در در ماهها یاردیبهشت و خرداد ظاهر می شود.میوه آن به طول ۵ میلی متر و باریك در دو انتها و بسیار معطر و نافذ با طعمی گرم كه در آلمان مرسوم است با نان و در هلند با پنیر مخلوط می نمایند و رنگ آن سبز و خاكستری ودر بعضی واریته ها حتی سفید وزرد است.ریشه آن دراز عمودی است.این گیاه ابتدا در سواحل نیل می روییده ولی حالا به طور وحشی در نواحی وسیعی با آب و هوای مدیترانه ای می روید.در ایران در تبریز و سایر نقاط كاشته میشود.
● تركیبات شیمیایی
میوه زیره سبز علاوه بر زرین و ناتت و روغن ثابت ،درارای ۴-۲ درصد اسانس است اسانس آن كه از تقطیر میوه له شده با بخار آب گرفته می شود،مایعی است ابتدا بی درنگ و بعدا زرد رنگ و سر انجام قهوهای رنگ می شود.ماده اصلی اسانس زیره سبز یك آلدئید است به نام كومینول و بوی اسانس مربوط به این آلدئید است.به علاوه در اسانس زیراه سبز تعدادی ترپن هست از جمله پی سیمن،دی پنتنو آلدئیدهایی نظیر كومین آلدئید و كومینیل الكل در آن مشخص شده است.
تكثیر زیره سبز از طریق كاشت بذر آن است كه در اسفند و یا اوایل بهار در زمین اصلی كاشته می شود،پس از جند ماه یعنی در اواخر تابستان برداشت می شود.برداشت زیره سبز چون میوه های در یك زمان نمی رسند كمی مشكل است و باید دقت انجام گیرد تا هدر نرود.
● خواص و كاربرد
طبق نظر حكمای طب سنتی كمون از نظر طبیعت تقریبا مانند زیره سیاه است . خیلی گرم و خشك می باشد و خواص نشیر زریه سیاه دارد.گرم كننده و محلل و خشك كننده و قابض است.خیسانده آن در سركه و استشمام آن و یا ریختن آن در بینی برای جلوگیر ی از خونریزی بینی مفید است.از قطره های آن بتنهایی و یا باروغن زیتون برای خون ریزی چشم و زخم چشم وناخنك چشم استفاده می شود كه مانع چسبیدن چشم می گرددومضمضه دم كرده آن برای تسكین درد دندان مفید است.
آشامیدن آن با سركه مخلوط با آب برای سختی تنفس و خفقان سرد از نظر تقویت معده و امعا و كبد و تحریك اشتها و تحلیل باد و نفخ و رفع سكسكه رطوبی و ترشی غذا در معده مانند زیره سیاه مفید استهٔخصوصا اگر زیره سیاه تفت داده شود و سرخ شود و خورده شود .در ازدیاد ادرار و رفع قطره قطره ادرا كردن موثر است و اگر با نمك جویده شودو بلع شود برای رفع رطوبتهای معده مفید است و اگر خیس كرده و پرورده ان درسركه مرتبا خورده شود قاطع شهوت واگر سرخ شده آن با سركه خیسانده شده و خورده شود قابض قوی است و در فع رطوبتهای معده بسیار موثر .اگر دم كرده آن تنقیه شود برای تحلیل بادها و نفخ رودهها و معده و كلیه مفید است و اگر با روغن زیتون شیاف آن استعمال شود قاطع حیض می باشد و ترشح قاعده را بند می آورد.زیره سبز مضر ریه است وبریا رفع عوارض آن خوردن كتیرا (۸ گرم)توصیه می شود.
تدبیر كمون: برای آنكه كمون تاثیرش زیاده شود ان را تدبیر می كنند.روش تدبیر كمون آنست كه زیره كرمانی تازه یا زیره سبز تازه را گرفته خوب تمیز نموده در ظرف چینی یا سفال لعابدار مثل ظروف آبی همدانی یا قمی می ریزند و بعد سركه انگوری كهنه روی آن می ریزند و بعد سركه انگوری كهنه روی آن می ریزندآن قدر كه ۴ انگشت روی آن را بگیرد و آن را ۲۴ ساعت می گذارند و مرتبا زیرو رو می نمایند كه خوب خیس بخورند و سپس ان را روی پارچه كرباسی پهن می كنند كه نم آن گرفته شود وخشك شود و بعد ان را بریان می كنند یا به اصطلاح تفت می دهند به این ترتیب زیره تدبیر شده به دست می آید كه آماده مصرف است.
در شبه جزیره مالایا از زیره سبط در اغلب موارد شبیه گشنیز استفاده می شود.اهالی مالایا از این دارو در استعمال خارجی و داخلی و یا هردو باهم برای معالجه ناراحتی های بدن استفاده می كنند[بركیل]
دانه های له شده زیره سبز را درآب برنج خام خیس كرده و از مایع به دست آمده یك لوسیون قطره قطره روی زخم چشم می ریزند و این كار بسیار مفید است[گیملت و بركیل].
استاد میر حیدر

منبع : موسسه اطلاع‌رسانی طعام اسرار