امریکا در صحرای طبس‌

چهارم اردیبهشت ۱۳۵۹ نیروهای امریكایی در عملیاتی موسوم به «دلتا» و با هدف آزاد كردن گروگانهای این كشور كه در لانه جاسوسی امریكا در تهران تحت مراقبت بودند، در صحرای طبس پیاده شدند.
قرار بود این نیروها كه در میان آنان افسران حكومت پهلوی و افراد وابسته به ساواك نیز حضور داشتند، از طبس با چرخبال به سوی تهران حركت كرده و در ورزشگاه امجدیه (شهید شیرودی‌) فرود آیند وسپس با لباس مبدل‌، به سفارت امریكا در تهران حمله كرده و جاسوسان خود را آزاد كنند. طبق این نقشه‌، آنان پس از پایان فعالیتشان، از همین راه به طبس رفته و از آنجا با هواپیما از ایران خارج می‌شدند.
نیروهای امریكایی برای انجام این عملیات در «فورت برگ‌» امریكا آموزش نظامی دیده و در فرودگاه كارولینای شمالی انجام آن را تمرین كرده بودند. پیش از شروع عملیات نیز به پایگاه‌هایی در مصر و عمان منتقل شده بودند.
فرودگاه‌های نظامی مصر، عمان و عرشه ناو هواپیمابر امریكا دردریای عمان از مراكز عمده برخاستن هواپیماها و چرخبال‌های مهاجم امریكا برای فرود در منطقه طبس بود. ناو هواپیمابر نیمیتس‌نیز ۴ ماه پیش از این حمله ـ دی ۱۳۵۸ ـ در چهارچوب نیروهای موسوم به «واكنش سریع‌» وارد خلیج فارس شده بودند. حمله نظامی امریكا به طبس‌، دوهفته پس از آن صورت گرفت كه دولت این كشور در اقدامی یكجانبه، روابط كشورش را با جمهوری اسلامی ایران قطع كرد.
نیروهای امریكایی ـ ۱۳۲ نظامی‌، ۸ چرخبال و سه هواپیمای باربری هركولس ۱۳۰ C-ـ پس از استقرار در طبس و قبل از حركت به تهران دچار حوادث مختلفی شدند و از ادامه مأموریت بازماندند. دستگاه هیدرولیك یكی از چرخبال‌ها از كار افتاد، چرخبال دیگر بر اثر طوفان شن و عدم دید كافی به هنگام جابجایی، با یكی از هواپیماهای هركولس برخورد كرده و هر دو وسیله نقلیه آتش گرفت و در نتیجه آن ۸ تن از نظامیان در شعله‌های آتش سوختند.
منابع سیاسی امریكا مدعی‌اند كه كاخ سفید برای توقف عملیات‌، از سوی كرملین نیز تحت فشار بوده‌اند‌. ادعایی كه به نظر می‌رسد با هدف كتمان شكست عملیات مطرح شده است. در تمام مراحل عملیات دلتا تنها ۴ نفر در امریكا از انجام آن باخبر بودند: كارتر رئیس جمهور، هارولد براون وزیر دفاع، هامیلتون جوردن مشاوركاخ سفید و برژینسكی مشاور امنیت ملی‌. در ایران نیز عوامل ناشناخته‌ای در جریان این عملیات بوده و با آن همكاری داشته‌اند.
به هرحال، درپی حادثه صحرای طبس و فرار باقی مانده هواپیماها و چرخبال‌های امریكایی به سوی ناو «نیمیتس‌» جیمی كارتر رئیس جمهور امریكا شكست این عملیات مداخله جویانه را اعلام كرد. پس از این مداخله، كتابهای بسیاری در خارج از كشور انتشار یافت و اهداف پشت پرده امریكا در این حمله ماجراجویانه و ناموفق وهمچنین ابعاد رسوایی كاخ سفید را بر ملا ساخت.
علاوه بر این، گزارشهای مستند و مصور منابع خبری امریكا به ویژه روزنامه نیویورك تایمز و مجلات تایم و نیوزویك، همچنین مصاحبه هایی كه از قول فرماندهان نظامی امریكا درباره عملیات طبس در این منابع منعكس شد، ابعاد مداخله جویانه تروریسم دولتی و نگاه متعرضانه كاخ سفید علیه جمهوری اسلامی ایران را نشان می‌داد. این حادثه یكی از بزرگترین رسوایی‌های نظامی وسیاسی كاخ سفید در برابرانقلاب اسلامی ایران محسوب می‌شود.
در پی شكست قطعی عملیات امریكا در طبس و بازگشت باقیمانده هواپیماهای آن كشور یكی از چرخبال‌ها كه حاوی مداركی در مورد جزئیات عملیات بود، به دستور بنی‌صدر بمباران شد. در همین بمباران بود كه محمد منتظر قائم، فرمانده سپاه پاسداران یزد به شهادت رسید. به هرحال این اقدام كاخ سفید كه پس از بلوكه كردن دارائی‌های ایران در بانك‌های امریكا، تحریم اقتصادی ایران و اعلام قطع رابطه سیاسی واشنگتن باجمهوری اسلامی ایران صورت گرفت‌، حلقه دیگری از اقدامات كاخ سفید علیه جمهوری اسلامی ایران در سالهای پس از پیروزی انقلاب بود كه به شكست انجامید.
پس از این حادثه، جاسوسان امریكایی در چند دسته به نقاط مختلف كشور برده شدند تا دسترسی به آنان میسر نباشد. جاسوسان امریكایی بیش از ۶ ماه پس از عملیات امریكا در طبس در اختیار دانشجویان پیرو خط امام بودند.

منبع : موسسه مطالعات وپژوهش های سیاسی