پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا

سفر نیکسون به تهران


سفر نیکسون به تهران
روز نهم خرداد ۱۳۵۱ ریچارد نیكسون رئیس جمهور وقت امریكا وارد تهران شد. این سفر در شرایط خاصی صورت گرفت: از یك سو شاه باخروج انگلستان از خلیج فارس در پاییز۱۳۵۰، خلاء قدرتی در منطقه احساس می‌كرد و اصرار داشت با كمك امریكا این خلاء را پر كند؛ از سوی دیگر پیمان دوستی عراق و شوروی در فروردین ۱۳۵۱ به امضأ رسید و سلاحهای روسی به بغداد سرازیر شد. این دو موضوع شاه را بیش از گذشته به واردات سلاحها و جنگ افزارهای امریكایی تشویق می‌كرد.۱
شاه، نیكسون را «دوست قدیمی و مورد اعتماد خویش‌» می‌دانست‌. این دوستی اززمانی آغاز شد كه نیكسون معاون آیزنهاور بود و در بازگردان شاه به قدرت، با كودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، نقش به سزایی داشت. نیكسون بلافاصله پس از كودتای ۲۸ مرداد به ایران آمد وحمایت قاطع دولت خود را از شاه اعلام كرد. علاوه بر این، وی در آبان ۱۳۴۷ كه در انتخابات ریاست جمهوری امریكا به پیروزی رسید، از حمایتهای مالی شاه برخوردار بود.
شاه یك سال پس از پیروزی نیكسون ـ ۲۹ دی ۱۳۴۸ـ در سفر رسمی عازم واشنگتن شد و مورد استقبال گرم نیكسون قرار گرفت. او در این سفر برای نخستین بار پیشنهاد ارسال نفت در ازای دریافت سلاح را با مقامات امریكایی مطرح كرد كه با خشنودی هیأت حاكمه امریكا همراه بود. از زمان سفر شاه به امریكا تا سفر نیكسون به تهران، ـ ۳۰ ماه ـ ۲۲۰ میلیون دلار تجهیزات نظامی در اختیار شاه قرار گرفت‌.
اعلام دكترین نیكسون در دوم مرداد ۱۳۴۸ نیز عامل دیگری در تشویق شاه به خرید سلاحهای امریكایی بود. نیكسون با آشكار شدن علایم شكست امریكا در جنگ ویتنام، دكترین خود مبنی بر لزوم تسلیح دولتهای متحد امریكا در مناطق بحرانی جهان، به جای حضور نظامیان امریكا در این مناطق را اعلام كرد. این دكترین تشویق حكومتهای وابسته به امریكا چون كره‌جنوبی‌، ویتنام جنوبی‌، فیلیپین و ایران را برای خرید سلاح بیشتر در پی داشت.
با این شرایط سفر نیكسون به تهران اهمیت خاصی داشت و نقطه عطفی در برنامه تسلیحاتی ایران به شمار می‌رفت‌.
در مدت‌۶ سال پس از سفر نیكسون، شاه در ازای صدور نفت‌، ۴/۱۴ میلیارد دلار جنگ‌افزار از امریكا خرید و چند هزار نفر برای انجام دوره‌های آموزش نظامی عازم امریكا شدند. علاوه بر این، در این سفر، نیكسون بر تمایل شاه مبنی برای ایفای نقش ژاندارمی در خلیج فارس پس از خروج انگلیسی‌ها، صحه گذاشت كه فصل جدیدی از روابط واشنگتن با تهران بود و توسط دولتهای بعدی امریكا تا زمان پیروزی انقلاب اسلامی ادامه داشت.

پی‌نوشت:

۱ـ این پیمان در سفر سه روزه پادگورنی به عراق ـ ۲۱ فروردین ۱۳۵۱ ـ و در بغداد به امضاء رسید. (گاه‌شمار اروپای شرقی، انتشارات وزارت امورخارجه، ج اول، ص ۴۴۵.)
منبع : موسسه مطالعات وپژوهش های سیاسی


همچنین مشاهده کنید