خوب ، بد ، زشت

● آیا امسال برای وبا آماده هستیم
دنیایی كه در آن زندگی می كنیم گاه و بی گاه شاهد چالش جدیدی در عرصه سلامت انسان ها است. برخی از بیماری ها به واسطه طبیعت مسری (واگیر) خود در مقاطع زمانی متفاوت و بعضاً غیرقابل پیش بینی جمعی از افراد جامعه را به صورت گروهی مبتلا كرده و موجب خسارت های جانی و مالی قابل توجهی می شوند. این گونه وقایع بهداشتی را اصطلاحاً اپیدمی یا همه گیری می نامند. بیماری هایی از قبیل طاعون، آبله، سرخك، آنفلوآنزا و بالاخره «وبا» موارد متعددی از اپیدمی های وحشتناك را در جامعه بشری از خود به یادگار گذاشته اند. هر چند ارتقای سطح زندگی و ابداع واكسن برای بسیاری از بیماری ها در جهان معاصر خطر اپیدمی برای بسیاری از این بیماری ها را كاهش داده و یا به كلی از بین برده است، اما در مواردی مانند بیماری «وبا» هنوز هم بسیاری از نقاط جهان از جمله كشور ایران در معرض تهدید بالقوه برخی از این اپیدمی ها قرار دارند. از این رو به بهانه اپیدمی التور در تابستان ۱۳۸۴ در برخی نقاط ایران، مناسب دیدیم نگاهی كلی به این بیماری و مشكلات حاصل از آن بیندازیم.
● تاریخچه
«وبا» از بیماری های عفونی قدیمی است كه تاكنون هفت مورد همه گیری در جهان ایجاد كرده است. آخرین موارد گزارش شده اپیدمی «وبا» در جهان به سال ۱۹۹۲ میلادی بازمی گردد كه در بنگلادش و در جنوب آسیا و سال ۱۹۹۴ در زئیر شماری را مبتلا كرد. آخرین همه گیری «وبا» در سال ۱۹۶۱ میلادی بیوتیپ جدید التور بود. در سال ۸۴ در افغانستان نیز مواردی از «وبا» گزارش شد.
«وبا» وقتی وارد ایران شد تقویم ها سال ۱۲۳۷ را نشان می داد. كانون اصلی «وبا» در هندوستان آن روزگار بود و از طریق مرزهای جنوبی كشور شیوع می یافت. «وبا» از بیماری های بومی ایران محسوب می شود به طوری كه قانون مصوب سال ۱۳۲۲ مجلس ایران پزشكان را ملزم كرد تا در صورت مواجهه با این بیماری موارد را فوراً گزارش كنند.
«وبا» در كشور در سال ۷۷ ۱۱، هزار تن را از تمامی استان های كشور مبتلا كرده بود. همچنین در سال ۷۸ حدود هزار مورد ابتلا به وبا تائید و طی چهار سال اخیر نیز به طور متوسط ۱۰۰ مورد «وبا» در كشور گزارش شد.
● وبا چیست؟
«وبا» كه یك بیماری ویژه انسان و به شدت مسری است، با اسهال شدید و استفراغ همراه است كه به كاهش الكترولیت های (نمك های) بدن منجر می شود. كم شدن الكترولیت های بدن منجر به گرفتگی عضلانی و كاهش ادرار می شود و با عدم جایگزینی این الكترولیت ها مرگ انسان در كمتر زمانی محتمل است.
«وبا» دوره پنهانی دارد كه از چند ساعت تا چند روز طول می كشد. در برخی موارد بیماری بسیار ضعیفی است و خود به خود رفع می شود. اما مبتلایان به اسهال باید مراقب باشند و ضمن مصرف «او آر اس» از مصرف قرص های ضداسهال بدون توصیه پزشك خودداری كنند. برای درمان این بیماری مایعات به ویژه «اوآراس» به همراه آنتی بیوتیك ها توصیه می شود. احتمال مرگ مبتلایان به وبا در صورت كنترل و درمان كمتر از یك درصد است، اما در صورتی كه بیماران درمان نشوند احتمال مرگشان به بالای ۶۰ درصد می رسد.
● درس هایی برای آینده
«وبا» آمد و رفت، اما نتایجی از خود به جا گذاشت كه خوب، بد و زشت بودند.
«وبا» خوب بود چرا كه:
۱- شكل بهداشت را به شكل قابل توجهی بالا برد.
۲- یك مانور برای شناسایی توان بهداشتی _ درمانی كشور بود.
۳- نقاط حساس و آسیب پذیر بهداشتی كشور را مشخص ساخت.
۴- سازمان ها و نهادهای دولتی را با مراكز بهداشتی- درمانی هماهنگ كرد.
«وبا» بد بود چرا كه:
۱- عده ای از هموطنان را دچار مشكلات بهداشتی- درمانی و تبعات آن كرد.
۲- تبعات مالی سنگینی برای دولت و ملت داشت.
۳- سبب افت شدید و كسادی ایرانگردی و جهانگردی شد.
۴- كاهش شدید مواد غذایی را در پی داشت.
«وبا» زشت بود چرا كه:
۱- آمارهای ضد و نقیض در سطح جامعه نشانگر تشتت اوضاع مراكز اداری مربوطه بود.
۲- اطلاع رسانی ها سبب ایجاد دلهره و نگرانی های بی مورد در بین خانواده ها شد.
۳- بازار تحقیر، تهمت و قومیت گرایی را رواج داد.
۴- دستورالعمل هایی بدون پشتوانه علمی، قدیمی، هزینه بر و حتی گاهی با خطرات بهداشتی تجویز شد.
۵- سوء استفاده های مالی رواج یافت.
پس بیایید آماده باشیم:
۱- كه همه گیری های میكروبی ما را غافل گیر نكنند.
۲- كارگروه هایی در سطح ملی از تمام سازمان های درگیر تشكیل شود، به طوری كه همه گیری های شناخته شده پروتكل های كاری شناخته شده داشته باشد.
۳- سیستم های اطلاع رسانی دارای مشاوران علمی قوی، آگاه و به روز باشند تا از ایجاد جو كاذب جلوگیری شود.

امیرحسین زاهدی موحد كارشناس ارشد میكروب شناسی

منبع : روزنامه شرق