کاتالونی ها با ارابه برزیلی

جام باشگاه های اروپا در هر كجا و توسط هر شخصی كه ابداع شده باشد یك حركت جامعه شناسانه و مهم بوده است. آنان كه فوتبال اروپا را برنامه ریزی كرده اند، درك غنی و قوی از پدیده فوتبال داشته اند. این پدیده اجتماعی فراگیر كه طی یك قرن اخیر از مرزهای ورزش نیز فراتر رفته است، با جام های مختلف و به مناسبت های تاریخی توانسته، حتی رویداد بزرگ المپیك را نیز تحت الشعاع قرار دهد. فوتبال پیش می رود بدون آن كه رمزهای ناشناخته اش آشكار شود. شاید فوتبال عمومی ترین، مردمی ترین، گران ترین و پرهیجان ترین ورزش باشد. بستری كه امروز برای فوتبال فراهم شده است، انسان ها و كشورها را به گونه ای به یكدیگر نزدیك كرده كه بتوانند با یك زبان مشترك (زبان شیوای فوتبال) با یكدیگر سخن بگویند. جام قهرمانی باشگاه های اروپا در عمر ۵۰ ساله خود حوادث و اتفاقات عجیبی داشته كه هركدام یك تاریخ است. در پنجاهمین فینال جام باشگاه های اروپا نیز فوتبال به دستاوردهای تازه ای رسیده است. تولد این جام حرف و حدیث بسیار داشته است، اما می گویند:
جام اروپا در پاریس متولد شد، اما اینكه چه كسی ابداع كننده آن بوده است، دقیقاً معلوم نیست. یك بار گفته شد كه فردی لهستانی الاصل به نام جولیوس اوكراین چك بوده است و دیگر بار به نظر آمد كه روزنامه نگار فرانسوی، گابریل هانو، خالق تورنمنتی بوده كه فوتبال را در اروپا گسترش داد.
در حقیقت هر كدام از آنها نیمی از راه را پیموده اند و همان گونه كه اغلب اتفاق می افتد، اوكراین چك كسی را یافت كه كاملاً با وی همفكر بوده و عقایدش به قدر كافی جدی و حائز اهمیت بود تا بتواند آن را به عنوان ایده ای نو به گوش دیگران برساند. به علاوه چیزی كه مهمتر از همه بود، اینكه زمان برای جام اروپا از جهات مختلف مناسب بود. اول اینكه پس از جنگ جهانی دوم، مرز بین كشورهای اروپای غربی باز شده بود، دوم اینكه هواپیما، مسافت های طولانی را كوتاه كرده بود و سوم اینكه در این صورت، باشگاههای اروپا به منبع درآمد جدیدی دست پیدا می كردند. فوتبالی كه هر روز حرفه ای تر می شد، نمی توانست تنها به راههای مرسوم آن زمان برای كسب درآمد اكتفا كند. دیدارهای قهرمانی كشورها و بازیهای دوستانه، برای باشگاههای بزرگ فقط حداقل درآمد را به همراه داشتند. فوتبال ابعادی جدید پیدا كرده بود. در این راه دو جام اروپایی الگوی فكری گابریل هانو و اوكراین چك بودند. اول جام «میتروپا» كه بین سالهای ۱۹۲۷و۱۹۴۰تیم های باشگاهی اول مجارستان، اتریش، ایتالیا و چكسلواكی را دور هم گرد می آورد و دوم جام گراس هاپرز كه بعد از سال۱۹۴۵از سوی باشگاه گراس هاپرز سوئیس به وجود آمد.
به عقیده هانو این تیمهای باشگاهی بودند كه قدرت و كارایی، سبك و نوع بازی فوتبال هر كشوری را نشان می دادند و نه تیمهای ملی.
هانو كه خود قبلاً فوتبال بازی می كرده است، در برلین تحصیلات خود را به پایان رسانده بود و آنجا در تیم پروسی ها به عنوان مدافع بازی می كرده است، به عنوان رئیس بخش فوتبال روزنامه ورزشی فرانسوی «اكیپ» ، در دنیای فوتبال نام و آوازه بزرگی داشت. او از ستونهای روزنامه اش استفاده می كرد تا جام باشگاهی اروپا را سر زبانها بیندازد. بنیان نهادن جام باشگاههای اروپا، بعد از مسابقات دوچرخه سواری «توردوفرانس» ، دومین اقدام پیشگامانه روزنامه اكیپ بود. اوكراین چك نیز از جام باشگاههای اروپا، انتظار احیای فعالیتهای تجاری اش را داشت. هانو در۱۶ دسامبر سال۱۹۵۴ در روزنامه اكیپ، طرح جام قهرمانی باشگاههای اروپا را مطرح كرد. وی پیشنهاد كرد كه قویترین تیمها، از طریق دیدارهای رفت و برگشت مشخص شده و در هر صورت قهرمان باشگاههای هر كشور در این جام شركت كند و این دقیقاً به مانند طرح یك لیگ اروپایی بود، چون هانو چیزی در خصوص چگونگی جام نگفته بود. این طرح خیلی زود در همه جا مورد بحث و گفتگو قرار گرفت. در ژانویه سال،۱۹۵۵ روزنامه اكیپ به خیلی از باشگاهها و تمام اتحادیه های فوتبال پیشنهاد قوانین جام را ارائه كرد و این طرح را اتحادیه جدیدالتأسیس فوتبال اروپا(یوفا) در روز اول مارس در وین برای مشورت در اختیار كمیته اجرایی خود گذاشت. گابریل هانو به یوفا پیشنهاد كرد كه اجرای این طرح را در اختیار خود وی گذارند.
تورنمنت جدید به سرعت رشد كرد، درآمدها افزایش یافت، این جام میلیونها نفر را به ورزشگاهها كشاند، تلویزیون وارد صحنه شد و حق پخش بازیها را خرید. یوفا قیمتها را تعیین كرد، لیست قیمتی كه در سال اول از ۲۵۰۰۰ مارك برای بازیهای مقدماتی تا ۱۲۵۰۰۰ مارك برای دیدار فینال مقرر شده بود. اما پس از آن قیمتها توافقی شدند. باشگاههای دارای ورزشگاههای بزرگ و تیمهای قدرتمند، ثروتمند شدند و به عنوان پاداش پیروزی تا ۲۰۰۰۰ مارك به بازیكنانشان می دادند. اما همه باشگاهها ثروتمند نشدند. برای خیلی از باشگاهها، شركت در جام اروپا فقط ضرر مالی به همراه داشت. وقتی به طور مثال قهرمان لوكزامبورگ مجبور بود به سوئد سفر كند و در خانه نیز در ورزشگاههای كوچك، درآمد اندكی كسب كند، نه تنها پولی نمی اندوخت، بلكه می بایست هزینه نیز بكند.
با این وجود این جام از لحاظ مالی بسیار شكوفا شد و هر سال درآمد آن بیشتر می شود این به هیچ وجه عجیب نبود، چرا كه این جام از همه لحاظ تكامل یافته بود. ورزشگاههای مالامال از تماشاگر، زیر نور زیاد، بازیهای زیبا و روان كه بازیكنان آن تحت تأثیر پاداشهای پیروزی، از تمام توان خود در بازیها استفاده می كردند.
این مسابقات برای تماشاگران و در درجه اول، بینندگان زیاد تلویزیونی، به معنای نزدیكی ملتها بود. برای اولین بار مردم اروپا پی بردند كه چقدر قاره شان كوچك است. آنها ستاره هایی از دیگر كشورها را می دیدند، حالا نه فقط ران، بلكه جنتو را هم می دیدند، نه تنها فریتزوالتر كه دی استفانو را هم می دیدند.
جام باشگاههای اروپا برای اولین بار ایده اروپای متحد را به تصویر كشید و آن را برای همگان قابل درك ساخت.

حسن حیدری

منبع : روزنامه همشهری