تاجگذاری احمدشاه قاجار

روز ۳۰ تیر ۱۲۹۳ احمدشاه پسر محمدعلی شاه قاجار در ۱۸ سالگی در تهران تاجگذاری كرد. این مراسم ۵سال پس از خلع محمدعلی شاه در دوره فترت بین مجلس دوم و سوم و در شرایطی كه دوران حاكمیت ناصرالملك بعنوان نایب السلطنه نیز رو به پایان بود و هیچ ارگان و نهادی بر كشور حاكم نبود به وقوع پیوست‌.
تاجگذاری احمدشاه یك ماه قبل از آغاز جنگ جهانی اول صورت گرفت‌. اقدامات او برای بیرون راندن قوای انگلیسی و روسی كه طبق قراردادهای ۱۹۰۷ و ۱۹۱۵ ایران را به دو منطقه نفوذ خود تقسیم كرده بودند بی نتیجه ماند. با وقوع انقلاب بلشویكی ۱۹۱۷ در روسیه، دولت این كشور قرارداد ۱۹۱۵ با انگلیس را لغو كرد و نیروهای خود را از ایران فراخواند. به دنبال آن نیروهای انگلیسی حاضر در ایران به سمت شمال پیشروی كردند و تقریباً تمام خاك ایران را تحت نفوذ خود درآوردند. پس از آن انگلستان كوشش كرد تا با اتكاء به عوامل داخلی خود، قرارداد معروف ۱۹۱۹ را كه طبق آن ایران تحت الحمایه انگلیس می‌شد و كلیه امور مالی وگمركی نظامی كشور را به دست می‌گرفت به ایران تحمیل نماید. اما این قرارداد به دلیل مخالفت مردم و روحانیون و به ویژه چهره‌هایی چون مرحوم سید حسن مدرس هرگز به اجرا درنیامد.
در اواخر دوران حكومت احمدشاه، قیام‌های متعددی در مناطق مختلف ایران از جمله گیلان (میرزا كوچك خان‌)، تبریز (شیخ محمد خیابانی‌) و خراسان (كلنل محمد تقی خان پسیان‌) به وقوع پیوست كه همگی آنها به دلیل عدم هماهنگی و انسجام لازم سركوب شدند. سلطنت احمدشاه تا ۱۳۰۴ ادامه یافت و در این سال وی تحت فشار رضاخان از پادشاهی خلع شد.
احمدشاه با از دست دادن تدریجی اكثر اختیارات خود، رهسپار اروپا شد و زمام امور كشور را عملاً به رضاخان كه «سردار سپه‌» ونخست وزیر بود، سپرد. رضاخان نیز مرحله به مرحله زمینه خلع وی را از قدرت فراهم ساخت‌. روز ۹ آبان ۱۳۰۴ هم با تصویب ماده واحده‌ای در مجلس شورای ملی، رسماً انقراض سلسله قاجار اعلام شد و با خلع وی نظام ۱۵۳ ساله قاجار نیز منقرض شد.
احمدشاه آخرین پادشاه سلسله قاجاریه سرانجام در نهم اسفند ۱۳۰۹ ـ ۳۲ سالگی ـ در پاریس به بیماری كلیه درگذشت‌.
جنازه وی به كربلا حمل شد و از مقامات دولتی ایران‌، هیچیك در مراسم تشییع او شركت نداشتند. از احمدشاه یك پسر به نام فریدون و سه دختر به نام‌های مریم‌، همایون دخت و ایران الملوك باقی ماندند. احمدشاه كه از ۱۳۰۲ در اروپا می‌زیست‌، سرمایه و دارایی خود را در بورس پاریس به كار انداخت و از این معاملات سود سرشاری برد‌. ضمناً مقادیری زمین نیز در اطراف پاریس خریداری كرد وباغ بزرگی در آن احداث نمود.

منبع : موسسه مطالعات وپژوهش های سیاسی