جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا


روایت دنیای کودکانه


روایت دنیای کودکانه
● مروری بر كتاب قرمزی
شاید بتوان یكی از اهداف ادبیات را در وسوسه انگیزی و آگاهی بخشی آن دانست كه این بار بر دوش بزرگسالان است، بزرگسالان نویسنده، قصه گو و والدین تا كودك را با جادوی كتاب آشنا سازند. در این میان باید به نقش ادبیات در رشد و پرورش و گسترش تخیل كودك تاكید كرد. خصوصاً در آثاری كه برای كودكان پیش دبستانی در نظر گرفته می شود و باید به اثر آن بر رشد زبانی كودك در این دوران توجه داشت. تكرار در زبان و پایان خوش از ویژگی های آثار این دوره سنی است؛ از طرفی خردسالان شناسایی كنش ها را در تصویر می آموزند بنابراین داستان های تصویری نقش بسیار ارزنده ای در پرورش دید آنها خواهد داشت.
باید توجه داشت كه خردسالان به راحتی با اشیا و جانوران ارتباط برقرار می كنند و آنها را به گونه ای جاندار می پندارند، با اشیا به گفت وگو می نشینند و ساعت ها سرگرم می شوند. بنابراین نویسنده با توجه به همه این خصوصیات می تواند آثاری خلق كند تا كودك را به دنیای خیال خود وارد كند و با او و در كنار او قدم به دنیای داستان بگذارد. اما زبان نویسنده در این میان نقش بسیار مهمی را در جذب این مخاطب دارد و هر چه این فاصله زبانی كمتر شود این ارتباط بیشتر و بهتر خواهد شد و گاه آهنگین بودن نثر راه میانبری است برای رسیدن به این هدف. كتاب «قرمزی» نوشته لاله جعفری مجموعه هفت قصه كوتاه برای كودكان پیش دبستانی است. قصه هایی كه رویاهای كودكانه را به تصویر می كشند و سعی بر آن دارند آن گونه كه كودكان می بینند ببینید.
قندسفید و قاشق چایخوری را شاید بتوان موفق ترین داستان این مجموعه دانست: «قاشق چایخوری تنها توی استكان چای نشسته بود. این طرف را نگاه كرد، آن طرف را نگاه كرد تا شاید كسی پیدا شود تا با او بازی كند. ناگهان از آن بالا قندسفیده تالاپی افتاد توی استكان. قاشق چایخوری خیلی خوشحال شد. دورش چرخی زد و گفت: می آیی بازی، و این بازی تا جایی ادامه پیدا می كند كه قاشق چایخوری به حرف قندسفیده گوش نمی دهد تا اینكه قندسفیده هم در بازی قایم موشك ته ته چای قایم می شود.»
ارائه تصاویر و فضای دوستانه در این داستان، جذابیت خاصی را برای مخاطب خردسال ایجاد می كند و این یكی از مشاهدات عینی جهان پیرامون اوست كه در قالب داستانی شكل گرفته.
لاله جعفری در داستان «دل سی دی و آقاگربه» بازهم به كودك و خردسال امروز نزدیك می شود و پیام داستانی خودش را كه همان به كارگیری وسایل و استفاده بجا از آنها است در قالب سی دی كه به بیرون پرت شده بیان می كند كه امروز به یكی از ابزار كودكان تبدیل شده و به این طریق پیام داستانی خود را به گونه ای موفق تر ارائه كرده.
اما داستان «قرمزی» كه هم نام مجموعه داستان است، داستان توپی است كه به كمك بقیه دوستان می رود تا به تلمبه برسد. و باد شود. اما در این داستان زبان گاه آهنگین است و گاه این آهنگ از بین می رود. به نظر می رسد چنانچه نویسنده آهنگ زبان یك دستی را برای این اثر خود انتخاب می كرد بی شك موفق تر می توانست عمل كند و مخاطب خود را بیشتر به خوانش و ارتباط وامی داشت. «غورومب غوم» یكی دیگر از داستان های مجموعه است و به ترس كودكان از رعد و برق اشاره دارد و باز با به كارگیری ترفندی كودكان را جذب كرده تا با تحریك حسی آنها را جذب داستان كند و توهمات كودكانه را نسبت به این پدیده عنوان می كند و در بخش پایانی كتاب اشاره ای دارد به این خیالات:
«پسرك به مادرش چسبید. همه به آسمان نگاه كردند. ناگهان غورومب غوم... آسمان روشن شد اما غورومب غوم تبرش را درنیاورد. چكشش را هم نشان نداد. از اره برقی خبری نبود. غورومب غوم فقط مشت مشت باران ریخت روی سر آنها.»
خیابان بوق بوقی و صورتی نام دو داستان دیگر این مجموعه هستند كه در كنار سایر داستان ها محوریت دوستی و همكاری را مدنظر قرار می دهند. همان موضوعی كه خردسال باید آن را بیاموزد و تجربه كند. با هم بودن، كمك به همدیگر نقش اساسی در مجموعه داستان قرمزی ایفا می كند اما خوشبختانه هیچ كدام از این پیام ها به گونه ای شعاری نیست تا خردسال و كودك دل زده شود. نویسنده با بهره گیری از دنیای كودك و وسایل و ابزار امروزه او داستان هایی را خلق كرده كه مخاطب آنها را باور كند.
اما بخش تصویرگری كتاب جای تامل بیشتری دارد و باید توجه داشت كه این بخش نقش مهمی در رشد كودك ایفا می كند. این مجموعه داستان در حقیقت از طریق گسترش پیرنگ به تصاویر وابسته است و از آنجا كه متن و تصویر در كتاب های تصویری مكمل یكدیگرند در ارزیابی این كتاب ها باید در رابطه میان واژگان و تصویرها اهمیت بیشتری قائل شد.
زنا ساترلند معتقد است: «داستانی كه ویژه خردسالان است باید كوتاه، ساده و قابل فهم باشد. دارای مفاهیم اندك بوده و چنانچه مفاهیم ناآشنا باشند، نباید از حوزه درك كودك فراتر رود. جمله های متن باید مستقیم و سبك داستان ساده باشد، تصویرها باید مكمل متن باشند و در تضاد با آن نباشند.»
در حقیقت این تصاویر علاوه بر پیوند تنگاتنگ با متن و سبك نویسنده باید خواننده را به هیجان آورد و از طرفی هدف اصلی كتاب باید در تصویرسازی آن نقش عمده ای را در این گروه سنی ایفا كند. اما یكی از نكات دیگر در تصویرسازی این گروه سنی رنگ است. گروه سنی خردسال رنگ های شاد و تند را بیشتر می پسندد و همین امر سبب جذب بیشتر این مخاطب خواهد شد اما با توجه به همه این نكات مجال بررسی تصویرسازی این كتاب را به منتقدان حرفه ای آن وامی گذاریم.
کتاب قرمزی: لاله جعفری
تصویرگر:راشین خیریه
ناشر:انتشارات كانون پرورش
گروه سنی: الف
نلی محجوب
منبع : روزنامه شرق


همچنین مشاهده کنید