پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا


«از صفات حق بکن با من بیان»


«از صفات حق بکن با من بیان»
● درباره كتاب بانگ آب
دیگر بر هیچ كس پوشیده نیست كه تا بشر هست و جهان هست، پرسش بشر درباره خداوند جاری است. دیگر هیچ كس نمی تواند ادعا كند كه كامل ترین و بهترین پاسخ ها را به پرسش های همیشه بشر داده است و مردمان اعصار گوناگون حاجت به پاسخ های جدید ندارند، هرگز چنین نیست، كه ذهن آدمی گویی هر لحظه ای پرسشی جدید می زاید. امروزه كثرت این موالید آنقدر بسیار شده است كه همچون كابوسی مخوف خواب پاسخ دهندگان را آشفته ساخته است. پیشتر ذهن آدمی به گونه ای تربیت یافته بود كه می توانست این سئوال ها و شبهات را در نطفه معدوم كند و از آنجا كه هیچ معاشرتی با سخن های بیگانه نداشت و توانایی بستن همه پنجره ها را به روی اتاقك كوچك و زیبای خود داشت می توانست از پس تولدهای ناخواسته برآید، اما امروز كه هیچ كس در خانه و خیابان از دست ویندوزهای مكرر درامان نیست و آنقدر با آدمی مانوس شده اند كه لقب همراه به خود گرفته اند چه می توان كرد.
ویندوزهایی كه هوشمندانه پنجره نامیده شدند. مولانا اما از جمله آنانی است كه پاسخ هایش گویی برای نسل خود طراحی نشده بود. او پاسخ ها را برای هشتصد سال پس از خود آماده كرده است، پاسخ هایی كه هوشمندانه برای ذهن های پرسئوال و عصیانگری طراحی شده است كه قرن ها پس از او خواهند آمد و تا پاسخی شایسته برای سئوال های خود نیابند گریبان مدعی را رها نخواهند كرد.
كتاب «بانگ آب» كه قصد دارد دریچه ای به جهان نگری مولانا بگشاید، توسط سودابه كریمی به نگارش درآمده و از سوی نشر شور به بازار كتاب ارائه شده است. مصطفی ملكیان در گفتاری كه به عنوان مقدمه كتاب آمده است به شرح سئوال هایی می پردازد كه مولانا در سه اثر مهم خود - مثنوی معنوی، فیه مافیه و كلیات شمس - به آنها پاسخ داده و مولف كتاب با دسته بندی سئوال ها، پاسخ های رومی را به سئوال های مذكور گردآوری كرده و در هر فصل به ارائه آن پرداخته است. مصطفی ملكیان در مقدمه كتاب به طرح پنجاه سئوال درباره مسئله خداوند، ارتباط انسان با خدا، دنیای دیگر و حیات پس از مرگ می پردازد و مدعی است كه این سئوال ها مجموعه ای از جهان نگری مولانا را تشكیل می دهند كه پاسخ به آنها می تواند طرحی كامل از نحوه اندیشه و دیدگاه مولانا ارائه كند. پاسخ هایی در حوزه معرفت شناسی، هستی شناسی، خداشناسی، انسان شناسی، ارزش شناسی و نیز وظیفه شناسی یا اخلاق. ملكیان معتقد است كه نویسنده كتاب بانگ آب با ژرفكاوی در مثنوی معنوی، فیه مافیه و كلیات شمس اركان جهان نگری مولانا را در شش حوزه یاد شده هرچند با نهایت ایجاز اما با دقت استنباط و استخراج كرده است، او همچنین محسنات كتاب را در دو ویژگی مهم می داند، یكی اینكه نویسنده در عین آشنایی و انس بسیار با آثار شارحان و مفسران مولانا هیچ یك از استنباطات و تلقی های خود را به قول شارح و مفسری مستند نكرده است و همه شواهد و قرائن و ادله و مویدات خود را در سخنان خود مولانا جسته و یافته است و دیگر این كه در هر یك از فصول هفت گانه كتاب بسیاری از استنباطات و تلقی هایی كه از سخنان مولانا عرضه كرده است. بدیع و بی سابقه اند و در آثار شارحان و مفسران دیگر دیده نمی شود.
كتاب بانگ آب كه در هفت فصل و سیصد و بیست صفحه به نگارش درآمده شامل این سرفصل ها است: ۱- انسان و ساحات وجودی او، ۲- رابطه انسان و خدا، ۳- رنج، ۴- عشق، ۵- معرفت، ۶- اخلاق و ۷- خدا.
در فصل هفتم كتاب در بحث تصویر خداوند از قول مولانا آمده است: «و خداوند از آنچه كافران می گویند و از شركی كه خدانشناسان قائلند و از نقصانی كه مردمان ناقص به وی نسبت می دهند و از تشبیه كه اصحاب تشبیه معمول می دارند و پندارهای ناروایی كه اندیشمندان درباره او می پندارند و از چگونگی هایی كه پندارگرایان در ذهن دارند پاكیزه و متعالی است.» (مثنوی، مقدمه دفتر دوم)
مولف كتاب معتقد است خدای توصیف شده در مثنوی یك خدای انسان وار است در حالی كه توجه به زبان به كارگرفته شده از سوی او ما را از فریفتگی به این ظاهر بركنار خواهد داشت.
در پشت جلد كتاب نیز آمده است: «آیا از این مقدمات می توان نتیجه گرفت كه هر كس به صرف عشق ورزیدن خود وجود خدا را معترف می شود؟ آیا اذعان به وجود خدا جز اذعان به وجود جذبه و عشقی است كه سراسر عالم را فراگرفته و من و شما با عشق ورزیدن خود به این جذبه پاسخ مثبت می دهیم؟ آری خدا عشق است و عشق ورزی پاسخ «بلی» است به پرسش «الست بربكم».»
كتاب بانگ آب كتابی منظم و چارچوب بندی شده است كه خواننده را در یافتن پاسخ های خود و مطالب مورد نظر سردرگم نمی كند و كوششی است در پاسخ دادن به سئوال های مكرر و هرروزه نسل جوان.
بانگ آبم من به گوش تشنگان
هم چو باران می رسم از آسمان
برجه ای عاشق برآور اضطراب
بانگ آب و تشنه و آن گاه خواب
مژگان ایلانلو
منبع : روزنامه شرق


همچنین مشاهده کنید