جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا


قیمت‌ بالای‌ نفت‌ مانع‌ رشد اقتصادی‌ نیست‌


قیمت‌ بالای‌ نفت‌ مانع‌ رشد اقتصادی‌ نیست‌
افزایش‌ قیمت‌ نفت‌ در بازارهای‌ جهانی‌ در مقابل‌ سیل‌ عطش‌ مصرف‌كنندگان‌ از یك‌ سو و وسوسه‌ استفاده‌ قدرت‌ سیاسی‌ از قدرت‌ اقتصادی‌ از سوی‌ دیگر تلنگری‌ است‌ بر بازار رنجور نفت‌ كه‌ براستی‌ كارشناسان‌ در مقابل‌ علل‌ اصلی‌ افزایش‌ آن‌ ناتوانند یك‌ روز برنامه‌ هسته‌یی‌ ایران‌ را علت‌ افزایش‌ آن‌ می‌دانند و روز دیگر افزایش‌ تقاضا در عرضه‌ جهانی‌ را مطرح‌ می‌كنند و حال‌ دیگر به‌ این‌ جمله‌ چند كلمه‌یی‌ كه‌ دوران‌ نفت‌ ارزان‌ به‌ پایان‌ رسیده‌ بسنده‌ می‌كنند. بدین‌ ترتیب‌ قیمت‌ جهانی‌ نفت‌ موجب‌ عجز تمام‌ كارشناسان‌ در عرصه‌ بین‌المللی‌ و داخلی‌ شده‌ كه‌ به‌ واقع‌ نمی‌دانند سرچشمه‌ اصلی‌ افزایش‌ قیمت‌ نفت‌ كجا است‌ و چه‌ كسی‌ یا كسانی‌ در آن‌ نقش‌ دارند؟
● امریكا گریزان‌ از قیمت‌ بالای‌ نفت‌
بسیاری‌ در این‌ آشفته‌ بازار معتقدند كه‌ سیاست‌های‌ امریكا عامل‌ قیمت‌های‌ بالای‌ نفت‌ است‌ تا علاوه‌ بر نابسامانی‌ بازار نفت‌ بر اقتصادهای‌ رو به‌ رشد چین‌ و هند لطمه‌ وارد كند. در این‌ باره‌ محمدعلی‌ خطیبی‌ كارشناس‌ انرژی‌ موسسه‌ مطالعات‌ معتقد است‌: چنین‌ نظریه‌یی‌ قطعا درست‌ نیست‌ چون‌ اقتصاد چین‌ و هند با وجود افزایش‌ شدید قیمت‌ نفت‌ همچنان‌ روند صعودی‌ خود را طی‌ می‌كند.
وی‌ سپس‌ به‌ ذكر آماری‌ برای‌ استناد سخنانش‌ پرداخت‌ و اینگونه‌ گفت‌ اقتصاد چین‌ و هند با توجه‌ به‌ افزایش‌ قیمت‌ نفت‌ در بازارهای‌ جهانی‌ طی‌ سال‌های‌ ۲۰۰۶ـ۲۰۰۵، به‌ ترتیب‌ ۹/۶ درصد و ۵/۹ درصد در چین‌ و ۳/۸ و ۳/۷ درصد در هند، رشد داشته‌ و پیش‌بینی‌ می‌شود اقتصاد این‌ دو كشور طی‌ سال‌ ۲۰۰۷ با رشد ۹ درصدی‌ برای‌ چین‌ و ۷ درصد برای‌ هند مواجه‌ شود. بدین‌ ترتیب‌ ملاحظه‌ می‌شود كه‌ افزایش‌ قیمت‌ نفت‌ تاثیری‌ در رشد اقتصادی‌ دو كشور فوق‌ نداشته‌ است‌.
خطیبی‌ در ادامه‌ در مورد رشد اقتصاد جهانی‌ طی‌ سال‌های‌ ۷و۶۲۰۰۵ گفت‌: بر اساس‌ پیش‌بینی‌ صندوق‌ بین‌المللی‌ رشد اقتصاد جهانی‌ طی‌ این‌ سال‌ها به‌ ترتیب‌ ۸/۴، ۹/۴ و ۷/۴ درصد خواهد بود.
وی‌ در پاسخ‌ به‌ این‌ سوال‌ كه‌ آیا افزایش‌ قیمت‌ نفت‌ در طولانی‌ مدت‌ بر رشد اقتصاد جهان‌ موثر خواهد بود گفت‌: در صورت‌ افزایش‌ قیمت‌ به‌ ۹۰ تا ۱۰۰ دلار ممكن‌ است‌ تاثیر اندكی‌ بر روی‌ رشد اقتصاد جهانی‌ داشته‌ باشد و تاثیرش‌ را نشان‌ دهد.
خطیبی‌ در مورد اینكه‌ با توجه‌ به‌ سخنان‌ بالا چرا كشورهای‌ صنعتی‌ بخصوص‌ امریكا و چین‌ خواستار كاهش‌ قیمت‌ نفت‌ هستند اظهار داشت‌: این‌ كشورها به‌ دلیل‌ پاسخگویی‌ به‌ اذهان‌ و افكار عمومی‌ خواستار كاهش‌ قیمت‌ نفت‌ هستند اما بنا بر آمار و ارقام‌ ذكر شده‌ قیمت‌ بالای‌ نفت‌ چندان‌ تاثیری‌ در رشد اقتصادی‌ این‌ كشورها نخواهد داشت‌. وی‌ كاهش‌ قیمت‌ نفت‌ در كوتاه‌ مدت‌ را امری‌ بعید دانست‌.
وی‌ مشكل‌ اساسی‌ بازار نفت‌ را در دو مساله‌ بنیادین‌ دانست‌ و در مورد این‌ مسائل‌ گفت‌: افزایش‌ یك‌ و نیم‌ میلیون‌ بشكه‌ تقاضا در روز كه‌ در مقابل‌ با یك‌ و نیم‌ میلیون‌ بشكه‌ عرضه‌ مواجه‌ نیست‌ و كمبود پالایشگاه‌ كه‌ توان‌ پالایشگاه‌ یك‌ و نیم‌ میلیون‌ بشكه‌ نفت‌ را در روز ندارد.
خطیبی‌ ادامه‌ داد: مشكل‌ دیگر بازار نفت‌، تقاضای‌ فرآورده‌های‌ سبك‌ است‌ این‌ در حالی‌ است‌ كه‌ بیشتر نفت‌های‌ استخراج‌ شده‌ از نوع‌ سنگین‌ است‌.
كارشناس‌ مسائل‌ انرژی‌ معتقد است‌: عوامل‌ بنیادین‌ فوق‌ در كنار برخی‌ عوامل‌ ژئوپلیتیكی‌ موجب‌ تشدید بهای‌ نفت‌ می‌شود. ضمن‌ اینكه‌ بعید به‌ نظر می‌رسد مشكل‌ عوامل‌ بنیادین‌ در كوتاه‌ مدت‌ قابل‌ حل‌ باشد.
همچنین‌ حسن‌ مرادی‌ عضو هیات‌ رییسه‌ مجلس‌ در مورد اینكه‌ آیا سیاست‌ امریكا موجب‌ افزایش‌ قیمت‌ نفت‌ در بازارهای‌ جهانی‌ است‌ اظهار داشت‌: چنین‌ نظریه‌یی‌ صحت‌ ندارد چون‌ امریكا در حال‌ حاضر از افزایش‌ رویه‌ قیمت‌ نفت‌ گریزان‌ و خواستار كاهش‌ قیمت‌ نفت‌ است‌.
وی‌ دلیل‌ افزایش‌ قیمت‌ نفت‌ را ورای‌ سیاست‌های‌ امریكا دانست‌ و گفت‌: عمده‌ دلیل‌ افزایش‌ قیمت‌ نفت‌ مشكل‌ فرآورده‌های‌ نفت‌ خام‌ است‌.
در این‌ زمینه‌ اما منوچهر تكین‌، كارشناس‌ بین‌المللی‌ بازار نفت‌ معتقد است‌: دلیل‌ اصلی‌ افزایش‌ قیمت‌ نفت‌ در بازارهای‌ جهانی‌ كاهش‌ ظرفیت‌ پالایشگاهی‌ است‌ ضمن‌ اینكه‌ در حال‌ حاضر دنیا به‌ نفت‌ نیازمند و متكی‌ به‌ آن‌ است‌ و میزان‌ مصرف‌ نفت‌ طی‌ سال‌های‌ آتی‌ كاهش‌ نخواهد یافت‌.
● اعتراض‌ چین‌ به‌ امریكا
میزان‌ وابستگی‌ كشورهای‌ جهان‌ به‌ نفت‌ همانگونه‌ كه‌ كارشناسان‌ نیز معتقدند غیرقابل‌ انكار است‌. در این‌ میان‌ اما وابستگی‌ امریكا و چین‌ به‌ نفت‌ زیاد و رو به‌ افزایش‌ است‌ اگرچه‌ رییس‌ جمهور امریكا در فكر كاهش‌ وابستگی‌ به‌ نفت‌ است‌ اما براستی‌ این‌ تنها یك‌ بلوف‌ در عرصه‌ جهانی‌ است‌ و همانگونه‌ كه‌ همگان‌ شاهد بودند تز كاهش‌ وابستگی‌ اقتصاد جهانی‌ به‌ نفت‌ با شكست‌ روبرو شده‌ و همچنان‌ نفت‌ در عرصه‌ اقتصاد جهانی‌ یكه‌ تازی‌ می‌كند. در راستای‌ كاهش‌ وابستگی‌ امریكا به‌ نفت‌ بخصوص‌ نفت‌ خلیج‌فارس‌ پیتر اودیل‌ كارشناس‌ انرژی‌ معتقد است‌:تز امریكا مبنی‌ بر پایان‌ نفت‌ بیشتر به‌ یك‌ شوخی‌ شبیه‌ است‌ و در آینده‌ ممكن‌ است‌ شكل‌ وابستگی‌ به‌ نفت‌ تغییر كند اما ماهیت‌ آن‌ تغییری‌ نخواهد كرد.
در هر صورت‌ معاون‌ وزیر امور خارجه‌ امریكا معتقد است‌ دو كشور امریكا و چین‌ آسیب‌پذیرترین‌ كشورهای‌ جهان‌ در برابر شوك‌ قیمت‌ نفت‌ خواهند بود و به‌ همین‌ دلیل‌ راهی‌ جز افزایش‌ همكاری‌های‌ انرژی‌ ندارند.
روبرت‌ زولیك‌ همچنین‌ بر آثار ناگوار قیمت‌های‌ نفت‌ بر اقتصادهای‌ دو كشور تاكید كرد. وی‌ افزود: نگاه‌ واقع‌بینانه‌ به‌ منافع‌ امریكا و چین‌ به‌ عنوان‌ بزرگترین‌ مصرف‌كنندگان‌ جهان‌ نشان‌ می‌دهد تداوم‌ قیمت‌های‌ بالای‌ نفت‌ خام‌ آثار بسیار ناگواری‌ بر اقتصاد این‌ دو كشور خواهد گذاشت‌ و واشنگتن‌ و پكن‌ با همكاری‌ با یكدیگر می‌توانند از شدت‌ این‌ آسیب‌ها بكاهند.زولیك‌ افزود: امریكا در سال‌ ۲۰۰۷ روزانه‌ ۴/۲۱ میلیون‌ بشكه‌ نفت‌ مصرف‌ خواهد كرد كه‌ تقریبا ۳ برابر مصرف‌ ۹/۷ میلیون‌ بشكه‌یی‌ چین‌ است‌ حال‌ آنكه‌ افزایش‌ تقاضای‌ چین‌ طی‌ پنج‌ سال‌ آینده‌ ۱۴ دلار بر قیمت‌ نفت‌ خواهد افزود.
اما در مقابل‌ این‌ سخنان‌ مقامات‌ چینی‌ همچنین‌ نسبت‌ به‌ بزرگنمایی‌ نقش‌ چین‌ در نوسانات‌ بازار نفت‌ و اغراق‌ در معرفی‌ چین‌ به‌ عنوان‌ یك‌ اقتصاد گرسنه‌ انرژی‌ توسط‌ امریكایی‌ها معترض‌ هستند.
● قیمت‌ نفت‌ و تورم‌
با افزایش‌ قیمت‌ نفت‌ در جهان‌ نرخ‌ تورم‌ نیز بطور حتم‌ با روند صعودی‌ روبرو خواهد شد.
رییس‌ بانك‌ مركزی‌ اروپا در این‌ باره‌ معتقد است‌: افزایش‌ قیمت‌ جهانی‌ انرژی‌ تاثیرات‌ نامطلوبی‌ بر سطح‌ عمومی‌ قیمت‌ كالاها و خدمات‌ در اروپا خواهد داشت‌ و این‌ امر كاهش‌ قدرت‌ خرید مردم‌ را در پی‌ خواهد داشت‌.
لكود تریكت‌ افزود: با توجه‌ به‌ افزایش‌ قیمت‌ نفت‌ و اثرات‌ تورمی‌ آن‌، اتحادیه‌ اروپا به‌ اهداف‌ خود مبنی‌ بر كاهش‌ نرخ‌ تورم‌ تا پایان‌ سال‌ ۲۰۰۶ میلادی‌ دست‌ پیدا نخواهد كرد.
همچنین‌ موسی‌ غنی‌نژاد كارشناس‌ اقتصادی‌ نیز معتقد است‌: افزایش‌ قیمت‌ نفت‌ باعث‌ افزایش‌ تورم‌ در ایران‌ خواهد شد.
وی‌ افزود: هر زمانی‌ كه‌ درآمد نفت‌ در ایران‌ افزایش‌ یافته‌ كشور ایران‌ از لحاظ‌ اقتصادی‌ دچار دردسرهای‌ فراوانی‌ شده‌ است‌. چون‌ با افزایش‌ قیمت‌ نفت‌ واردات‌ افزایش‌ و سطح‌ زندگی‌ مردم‌ بالا می‌رود اما توان‌ اقتصادی‌ مردم‌ در این‌ سطح‌ مصرف‌ نیست‌.غنی‌نژاد معتقد است‌ باید درآمدهای‌ نفتی‌ خارج‌ از دولت‌ اداره‌ شود چون‌ هزینه‌ كردن‌ دولت‌ خوب‌ نیست‌.موسی‌ غنی‌نژاد میزان‌ وابستگی‌ ایران‌ به‌ درآمدهای‌ نفتی‌ را ۶۴ درصد عنوان‌ كرد.همچنین‌ در ادامه‌ وزیر دارایی‌ انگلیس‌ گوردون‌ براون‌ هشدار داد: در صورت‌ ادامه‌ روند صعودی‌ قیمت‌ نفت‌ بسیاری‌ از كشورهای‌ صنعتی‌ جهان‌ با بحران‌ اقتصادی‌ روبرو خواهند شد.
● نكته‌ آخر
با افزایش‌ قیمت‌ نفت‌ در بازارهای‌ جهانی‌ و در پی‌ آن‌ جایگاه‌ این‌ ماده‌ در رشد اقتصادی‌ برخی‌ از كشورها هر یك‌ از كشورهای‌ تولید كننده‌ و مصرف‌ كننده‌ برای‌ كاهش‌ قیمت‌ انرژی‌ منتظر برداشته‌ شدن‌ گام‌ اول‌ از سوی‌ دیگری‌ است‌ و این‌ مساله‌ موجب‌ ایجاد یك‌ دور باطل‌ شده‌ از یك‌ سو كشورهای‌ تولیدكننده‌ خواستار تضمین‌ تقاضا و از سوی‌ دیگر كشورهای‌ مصرف‌ كننده‌ خواستار تضمین‌ عرضه‌ نفت‌ هستند.
ولی‌ آنچه‌ مسلم‌ است‌ اینكه‌ كشورهای‌ تولید كننده‌ نفت‌ كه‌ عمدتا شامل‌ كشورهای‌ عضو اوپك‌ می‌شود تاكنون‌ بارها در مورد عرضه‌ جهانی‌ نفت‌ در بلندمدت‌ تضمین‌های‌ لازم‌ را داده‌ ولی‌ آنگونه‌ كه‌ از شواهد پیداست‌ كشورهای‌ مصرف‌ كننده‌ تاكنون‌ هیچ‌گونه‌ تضمینی‌ برای‌ تقاضای‌ نفت‌ نداده‌اند. اگر این‌ تضمین‌ها حاصل‌ شود شاید بازار نفت‌ بار دیگر آرامش‌ را تجربه‌ كند.
منبع : روزنامه اعتماد


همچنین مشاهده کنید