«صدای مادر» دلنشین و به یادماندنی

صحبت با كودكان یكی از مهمترین كارهایی است كه والدین درارتباط با فرزندانشان انجام می دهند. صحبت با كودكان برای رشد آنها اهمیت حیاتی داشته و انجام هر چه زودتر آن نتایج بهتری به دنبال خواهد داشت.
زودترین زمانی كه مادران می توانند با فرزندان خود صحبت كنند از ماه ششم حاملگی است، یعنی صحبت با كودك از دوران داخل رحمی آغاز می شود. در این رابطه دكتر عزیزه ابراهیم پور روانپزشك می گوید: «جنین شش ماهه انسان قادر به تشخیص صدای انسان است. درواقع بلندترین و به یادماندنی ترین صدا برای جنین صدای مادر است. مطالعات نشان می دهد جنین قادر به تشخیص صدای مادر بوده و صدای مادر را به هر صدای دیگری ترجیح می دهد.»
بنابر اظهارات وی توانایی تشخیص صدا توسط نوزاد پس از تولد نیز ادامه پیدا كرده و قویتر می شود به طوری كه می توان چنین عنوان كرد كه ارتباط كلامی با جنین از زندگی داخل رحمی شروع شده و به درازای عمر ادامه پیدا می كند. قطعاً در این راه ارتباط كلامی مناسب در روزها، ماهها و سالهای اول زندگی كودكان، اثرات و نتایج مثبت و ماندگارتری روی توانایی ها و مهارتهای كودك در سالهای بعدی زندگی وی دارد.
به طور كلی گفته می شود تولد زیستن زمانی است كه نطفه جنین شكل می گیرد. بنابراین تعریف مسائلی چون گفت وگو كردن با جنین، قصه گفتن، سلام كردن، شرح و بیان اتفاقات روزمره زندگی، گوش دادن به موسیقی و حتی دست نوازش كشیدن بر شكم مادر باردار تأثیرات بسزایی در شكل گیری شخصیت سالم فرد دارد. دكتر محسن زمانی، پزشك و كارشناس ارشد مشاوره خانواده در این خصوص می گوید: این قبیل مسائل می تواند منجر به نوعی آرامش در جنین شود، كه جنین این آرامش را به دو طریق می تواند از مادر دریافت كند نخست به طور مستقیم از طریق جفت و دوم پس از بیست و هشت هفتگی حاملگی با تكامل سیستم عصبی.
در تشریح این دو مسأله دكتر زمانی می گوید: «درواقع جنین غذا، اكسیژن، آنتی بادی ها، هورمون ها و واسطه های شیمیایی و ... را از طریق جفت از مادر دریافت می كند.
ازدیاد این مواد در داخل بدن مادر منجر به بالارفتن میزان آنها در بدن جنین می شود. بنابراین در راستای موضوع بحث ما انتقال هورمون ها و واسطه های شیمیایی كه در مسائل حسی دخالت دارد منجر به ایجاد همان واكنش ها در جنین می شود. به عنوان مثال در موارد استرس افزایش میزان هورمون هایی چون استیل كولین، اپی نفرین، كورتیزول در بدن مادر از طریق جفت به جنین منتقل شده و واكنشی استرسی نظیر واكنش بدن مادر در جنین ایجاد می كند. بالعكس در موارد آرامش، شادی و سرخوشی با ترشح موادی چون اندورفین ها روبرو هستیم كه منجر می شوند جنین نیز چنین حالت هایی از خود بروز دهد. علاوه بر مقوله ارتباط خونی با ارتباطی دیگر نیز روبرو هستیم كه از حدود ۲۸ هفتگی دوران بارداری شروع می شود. ارتباطی كه با تكامل سیستم عصبی جنینی آغاز می شود. درواقع در این دوران جنین قادر به درك محرك های محیطی می شود هر چند قدرت تشخیص كلمه را ندارد اما لحن كلمات و جملات را می تواند خوب درك كند.(به عنوان مثال حالت های پرخاشگری، مهربانی و ...) مادری كه مداوماً داستان و قصه برای جنین تعریف كرده و یا مطالعه می كند آن پژواك ها و آواها در بچه قابل انتقال بوده و حتی در ناخودآگاه فرد جذب می شود و بعدها در بزرگسالی فرد با شنیدن این موسیقی ها وقصه ها واكنش هایی را به صورت ناخودآگاه بروز می دهد.»
طبق اظهارات دكتر زمانی جنین هر قدر در آرامش بیشتر و استرس كمتر قرارگیرد می تواند بعدها پس از تولد و بزرگسالی شخصیت سالم تری پیداكند.
● موسیقی:
در رابطه با ارتباط مادر با جنین یكی از هیجان انگیزترین كشفیات مادران باردار، شروع ارتباط نوزادانشان با موسیقی قبل از تولد آنهاست. به طوری كه امروزه محققین به خوبی می دانند جنین های چهارماهه نسبت به موسیقی واكنش نشان می دهند و با آن در داخل رحم آرام می شوند. بنابر اظهارات دكتر ابراهیم پور مطالعه نوزادان در یك «مركز مراقبت ویژه نوزادان» نشان داده است موسیقی موجب كاهش ضربان قلب، افزایش اشباع اكسیژن خون و كاهش استرس نوزاد می شود و حتی موسیقی موجب ترخیص زودتر (بهبودی سریع تر) آنها از بخش می شود.
وی می گوید: «نوزاد دوماهه قادر به درك اوج، بلندی و همچنین محتوی ملودیك صداها است، نوزاد چهارماهه ساختار ریتمیك موسیقی و نوزاد ۹ ماهه تغییرات ملودی را درك و واكنش نشان می دهد.»
این روانپزشك در ادامه افزود: «درحال حاضر توافق قوی وجوددارد كه موسیقی به رشد و تكامل مغز كمك می كند، در رشد و توسعه زبان مؤثر است، یادگیری مهارتهای خواندن را تسهیل می كند، ابزارهای ذهنی را برای حل مسائل تقویت می كند، مهارتهای رفتاری و شناختی را افزایش می دهد و اعتمادبه نفس را تقویت می كند.»
به طور كلی نظریه موجود این است كه قرارگرفتن كودكان درمعرض موسیقی های كلاسیك در دوران جنینی، بعد از تولد، در دوران رشد و حتی دوران دبیرستان موجب می شود كه كودكان باهوش تر و زیرك تر باشند. به طوری كه در حال حاضر شواهد و دلایل زیادی از این نظریه حمایت می كنند.
دكتر ابراهیم پور ضمن تأكید بر اهمیت قرارگرفتن كودكان درمعرض موسیقی های كلاسیك گفت: «به مادران توصیه می شود در دوران بارداری بویژه از ماه چهارم به موسیقی گوش دهند و موسیقی هایی را انتخاب كنند كه موجب آرامش و راحتی درخود آنها شود. این عمل موجب كاهش استرس مادر و جنین می شود.»
● نقش پدر:
در رابطه با نقش پدر در زندگی جنینی و بعدها پس از تولد فرزند، دكتر زمانی به نظریه بسیاری از روانشناسان اشاره كرد و گفت: «دراكثر جوامع مادر تأثیر بیشتری بر شكل گیری شخصیت بچه دارد تا بدانجا كه حتی بسیاری از روانشناسان معتقد هستند پدر نقش پررنگی در زندگی بشر ندارد.»
درواقع صدای قلب مادر مداوماً درگوش جنین طنین انداز است، ارتعاش صحبت ها و حرفهای مادر ازطریق قفسه سینه به جنین منتقل شده و همچنین وجود ارتباط های بیوشیمیایی بین مادر و جنین نشان دهنده این مفهوم هستند كه جنین ارتباط قوی تر با مادر نسبت به پدر دارد.
ارتباط كلامی مادر با جنین و وابستگی آن به هوش:
در پاسخ به این سؤال كه مطالعه مادر در دوران بارداری و یا صحبت های علمی در این دوران و حتی ذكر آیه های قرآنی و... آیا منجر به افزایش هوش در كودك می شود یا نه، مشاور خانواده معتقد است مسأله هوش بیشتر جنبه ژنتیكی و گاهی محیطی دارد، مطالعه قرآن و صحبت های علمی، گوش دادن به موسیقی های خاص و... به مدت طولانی در بارداری، در ناخودآگاه جنین نقش بسته و بعدها در بزرگسالی فرد، تمایل بیشتری به این موارد پیداكند.

افسانه بهرامی

منبع : روزنامه ایران