پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا


(آهسته و پیوسته) درباره کتاب سال شیدا


(آهسته و پیوسته) درباره کتاب سال شیدا
محمدرضا لطفی، موسیقیدان و نوازنده برجسته تار و سه تار، از معدود هنرمندان اهل موسیقی است كه در عرصه نوشتار نیز فعال بوده و ارائه دستگاه شور استاد عبدالله دوامی به همراه آوانگاری و تحلیل در دهه پنجاه، آغاز این رویكرد او بوده است. اما از آغاز دهه هفتاد، كتابی تحت عنوان كتاب سال شیدا به كوشش او منتشر شد. این كتاب حاوی مجموعه مقاله هایی در حوزه شناخت موسیقی ایران بود. علاوه بر مقالات تحقیقی و تاریخی، طرح دیدگاههای این هنرمند در مقاله ای مانند «لغزش از كجا شروع شد» بسیار بحث برانگیز بوده است. درواقع لطفی در اینگونه مقالات موسیقی معاصر و فعلی ایران را مورد مداقه قرار داده و طرح این دیدگاهها، بی تردید در روشن شدن پاره های تاریك تاریخ صد ساله اخیر موسیقی و در حقیقت دوران تجدد موسیقی، بسیار مؤثر بوده است. مجموعه كتاب سال شیدا، هر چند با طراحی سالی یك بار پیش بینی شده بود، اما با تأخیر، تاكنون خود را به جلد هفتم رسانیده است. به عبارتی، به طور متوسط آهسته و پیوسته هر دو سال یك بار منتشر شده و در اسفندماه ،۸۴ آخرین جلد مجموعه، تحت عنوان ششمین و هفتمین كتاب سال شیدا منتشر شده است.
لطفی در مقدمه این شماره می نویسد:
«محتویات كتاب سال شیدا با تلاش فراوان از میان صدها مقاله تحقیقی به زبان انگلیسی، دست چین می شود. كمبود مترجمان حرفه ای كه به هر دو زبان تسلط داشته باشند و با مقولات موسیقی آشنا باشند، كار ما را دشوار می كند. از طرف دیگر مطالبی كه معدود محققان خارجی در مقوله موسیقی ایرانی قلم زده اند، بیشتر برای خارجیان ناآشنا به موسیقی ایرانی مفید است تا دانشجویی كه خود سالها ردیف موسیقی را نواخته و فرهنگ موسیقی خود را مانند زبان مادری شان حس می كنند. همچنین كمبود محقق موسیقی ایرانی در ایران، كه تا حدودی با روش تحقیق موسیقی ومسائل تاریخی آن آشنا باشد، نیز كار نشر این دفتر را به تأخیر می اندازد.»
مقدمه فوق، علاوه بر روشن كردن وضعیت نگارش، تحقیق و نشر و مشكلات آن در ایران، دلایل تأخیر كتاب سال شیدا را نیز تشریح می كند. به هر روی محمدرضا لطفی، علی رغم دوری از وطن، دغدغه های خود را در حوزه موسیقی ایران با تلاش پی گرفته و به چاپ چنین مجموعه ای همت گمارده است.
در آخرین شماره كتاب سال شیدا مطالب زیر به چشم می خورد: جایگاه سه زن( از محسن حجاریان)؛ چرا اشتباهی رخ داد؛ شناخت سیستم دستگاهی و مقدمه ای بر تكست و كانتكست (از محمدرضا لطفی)؛ نگاهی بر مسائل خاورمیانه (از برنارد لوئیس)؛ راههای جدید فكر در باره معنای موسیقایی (از جنیفر رابینسون)؛ سنت های آوازی (از جمیله كوربانوا» و گفت و شنودی با محمد قوی حلم نوازنده سازهای كوبه ای در ادامه ششمین و هفتمین كتاب سال شیدا، مطالبی در حوزه موسیقی عرفانی و رابطه آن با اسلام آمده است. موسیقی عرفانی از محسن حجاریان، موسیقی مقدس در اسلام از لئونارد لوئیزن، موسیقی صوفیانه كشمیر از جوزف پالچك و ... مطالب این بخش است. در این مورد لطفی در مقدمه نوشته است: «در این شماره نیز ما راجع به مسائل فرهنگی كشورهای مسلمان و رابطه عرفان و موسیقی و شریعت و طریقت اطلاعاتی می دهیم كه شاید برای خیلی ها مفید باشد. اگر هر یك از محققان محترم مقاله ای در این زمینه بفرستند كه بتواند آثار محققان خارجی را تصحیح كند، چاپ می كنیم. لازم به اشاره است كه نظرات هر نویسنده و محقق در كتاب سال شیدا به خود او ارتباط دارد و انتخاب آن دال بر قبول آن نگرش نیست.»
پایان بخش كتاب سال شیدا، مطالبی پیرامون مركز شیدا و انجمن دوستاران موسیقی و فرهنگ ایران، گزارش سالیانه شیدا و بیانیه این انجمن است. این بخش به خودی خود برخلاف تصور برخی نشان می دهد محمدرضا لطفی در خارج از كشور فعال بوده و كنسرت و آموزش موسیقی را به صورت مداوم پیگیری كرده است.
آخرین شماره كتاب سال شیدا (جلد شش و هفت) در ۳۶۷ صفحه - به اضافه چند صفحه الحاقی - توسط نشر خورشید و با گردآوری محمدرضا لطفی چاپ و منتشر شده است. بازنگری فنی متن را ناصر ایزدی و ویرایش اثر را سعید صادقی انجام داده اند. جالب است بدانید كه طراحی جلد مجموعه كتاب سال شیدا توسط شادروان مرتضی ممیز صورت گرفته است.
منبع : روزنامه ایران


همچنین مشاهده کنید