ساختار قانونی و تحلیل مدیریت پارکهای فناوری

یكی از موارد مهم در طراحی پاركهای تحقیقاتی، تعیین ساختار قانونی مناسب پارك است. چند نظام قانونی و شیوه مدیریتی در پاركهای تحقیقاتی ایالات متحده بكار می‌رود. ۵ نمونه از این نظامها توسط كمیته حقوقی و مدیریتی پارك پژوهشی Carbondale مورد بررسی قرار گرفته و مزایا و معایب هر مدل ذكر شده است.
ساختاری كه كمیته پیشنهاد نمود، ساختار سازمان خصوصی غیرانتفاعی است كه بوسیله دانشگاه ایجاد می‌شود (URO)[۱]
مزایا و معایب هر ساختار مدیریتی بوسیله كمیته تعیین گردیده است. كمیته به این نكته نیز توجه داشته كه ممكن است برای ایجاد پارك یك ساختار- مثلا سرمایه گذاری مشترك- به كار گرفته شود و ساختاری دیگر –مثلا URO- برای برنامه بلند مدت پارك بكار گرفته شود.
●دانشگاه مالك و عامل است.
در این مدل، دانشگاه آغازگر پروژه است و روز به روز نظارتی كامل بر روند عملیات اجرایی پارك دارد. كلیه مزایا و سودهای پارك عاید دانشگاه می‌شود و پارك بوسیله كاركنان دانشگاه اداره می‌شود. مدیریت پارك عموما گزارش خود را به نایب رییس دانشگاه و یا مستقیما به رییس دانشگاه ارائه می‌دهد. به عنوان یك بخش از دانشگاه پارك نیز بخشی از فعالیتهای خود را در دانشگاه انجام می‌دهد و گاها راهكارهایی نیز ارائه می‌دهد. مثالهایی از چنین سازمانهایی شامل: پارك تحقیقاتی دانشگاه میسوری و مركز توسعه اقتصادیdunn-richmond كه بوسیله دفتر توسعه منطقه‌ای و اقتصادی دانشگاه ایلی‌نویز جنوبی اداره می‌شود. در این مدل می‌توان شورایی را جهت گزینش بخشهای خصوصی و عمومی برای ورود به پارك در نظر گرفت.
●مزایا:
دانشگاه توانایی جذب استعدادها را پیدا می‌كند و از داراییهای دانشگاه[استعدادها] سیانت می‌شود.
قوانین و زبان از عواملی هستند كه به دانشگاه ایلی‌نویز امكان تاسیس یك پارك را می‌دهند.
دانشگاه می‌تواند مدیر یا كاركنانی را بوسیله بودجه‌های غیر مرتبط با پارك استخدام نماید. (بودجه‌های رسمی یا غیررسمی)
سیاستها و شیوه‌های مدیریت مالی دانشگاه، اجاره‌نامه‌ها، استفاده و نگهداری از تجهیزات و ... مواردی هستند كه همواره در این شیوه مد نظر قرار می‌گیرند.
دانشگاه ایلی‌نویز جنوبی دارای ۹ سال سابقه مدیریت موفق بر مركز توسعه اقتصادی dunn-richmond كه یك انكوباتور كوچك تجاری است، می‌باشد.
●معایب:
با توجه به رسوم و روال خرید در دانشگاه یا ایالت ممكن است محدودیتهایی ایجاد شده و بنابر این عملیات غیر منعطف یا بدون صرفه باشد. این محدودیتها ممكن است توسعه اقتصادی و عملیات تجاری را مشكل یا متوقف كنند.
ممكن است با گسترش فعالیتهای مستقیم دانشگاه در بخش تجاری، نگرشهایی منفی ایجاد شود.
در اجاره‌نامه‌ها و نظامهای مالیاتی تحمیلی از سوی دانشگاه، انعطافی دیده نمی‌شود.
با توجه به مطالعات مشترك میان دانشگاه ایلی‌نویزو شهرك تحقیقاتی carbondale، یك نهاد وابسته به دانشگاه ممكن است در امر سودآوری كل شهر و یا سایر نهادها ایجاد مشكل نماید. البته مطالعات بیشتری باید انجام پذیرد تا میزان سودآوری هر بخش مشخص شود.
ضوابط توسعه منطقه‌ای، این الزام را ایجاد می‌نماید كه مطالعات امكان سنجی برای كل شهر و نه فقط برای دانشگاه انجام گیرد. بنابراین اگر دانشگاه در مطالعات خود شهر را در نظر نگیرد، سرمایه‌گذاریهای بعدی از سوی آژانسهای مختلف با خطر مواجه خواهد شد.
●بخش خصوصی غیرانتفاعی كه بوسیله دانشگاه ایجاد شده است(URO)
ایجاد مؤسسات وابسته به دانشگاه (URO) یكی از ساختارهای بسیار رایج است، چرا كه این ساختار مؤسسات نوپا را در ارتباطی نزدیك با دانشگاه قرار می‌دهد، ضمن آنكه به آنها اجازه ورود در فعالیتهای روزمره پارك نیز داده می‌شود. هیئت مدیره پارك متشكل از نمایندگان بخشهایی است كه در پارك سهم دارند. نمایندگان عضو هیئت مدیره شامل رئیس دانشگاهها، نایب رئیسها و رییس دانشكده‌ها، مسئولین شهر و شهرستان و نمایندگان بخش خصوصی هستند كه به نسبت سهم مؤسسه سرمایه‌گذار خصوصی تعدادی نماینده از این بخشها در هیئت مدیره عضویت دارند.
برخورداری از داده‌ها در زمینه‌های مختلف، تصمیمهای هیئت مدیره در زمینه سیاست‌گذاری را قابل قبول تر می‌نماید.
مثالهایی از این ساختار شامل: پارك دانشگاه ایلی‌نویز جنوبی، پارك تحقیقاتی دانشگاه Iowa Oakdale و پارك تحقیقاتی ایالت Iowa است.
●مزایا:
ممكن است در هیئت مدیره نظرات متنوع و متفاوتی مطرح گردد، هرچند كه غالبا چنین نیست.
مؤسسات وابسته به دانشگاه در چهارچوبهای تعیین شده ایالت و دانشگاه محدود نیستند و در زمینه خرید یا مسائل پرسنلی انعطاف بیشتری به خرج می‌دهند.
قابلیت مدیریت مؤسسات وابسته به دانشگاه بر زمین پارك، امكان تعویض و جابجایی زمین شركتها را فراهم می‌آورد.
هیئت رئیسه دانشگاه همچنان كنترل را در دست خواهد داشت و دانشگاه حق تصمیم‌گیری نهایی را برای خود محفوظ می‌دارد.
یكی از بخشهای اصلی دانشگاه ایلی‌نویز جنوبی از این مدل استفاده می‌كند. بنابراین هیئت رئیسه دانشگاه با این مدل آشناست و براحتی با آن كار می‌كند.
مدیر و كاركنان پارك می‌توانند از كاركنان دانشگاه باشند.
در این مدل از داراییهای دانشگاه محافظت می‌شود.
●معایب:
۱. دانشگاه بر این مؤسسات نظارت می‌كند، هرچند كه حجم وسیعی از مشاركتهای اجتماعی وجود دارد كه لزوم توجه بیشتری را به حساسیتهای سیاسی موجب می‌شود.
۲. قوانین مؤسسات وابسته به دانشگاه موانع دست و پا گیری را به فعالیتهای شركتها تحمیل می‌كند، هرچند امكان غلبه بر این موانع نیز وجود دارد.
۳. شركت خصوصی غیرانتفاعی
شركتهای خصوصی غیرانتفاعی دارای برخی ویژگیهای URO ها هستند كه بوسیله دانشگاهها ایجاد می‌شوند. در این مورد دانشگاه عضوی از شركت خصوصی غیرانتفاعی است كه وظیفه ایجاد و اداره پارك را بر عهده دارد.
این مدل یكی از ساختارهای رایج مدیریت پارك است، چرا كه در آن نهادهای تازه وارد به صورت رسمی با پارك ارتباط برقرار می‌كنند و در عین حال اجازه ورود به فعالیتهای روزمره پارك را پیدا می‌كنند كه این اجازه در قالب هیئتی از مدیران خواهد بود كه شامل نمایندگانی از نهادهایی است كه در پارك مشغول به فعالیت هستند.
بهره‌گیری از اطلاعات بخشهای مختلف نیز می‌تواند تصمیمات نهایی را در زمینه سیاست گذاری را موجه جلوه دهد. مثالی از این نوع سازمان، شركت توسعه تجاری Carbondale است. بعلاوه دانشگاه ایلی‌نویز با امضای توافقنامه‌ای در طرح توسعه كارآفرینی شركت نموده است.
●مزایا:
مسئولیتها مشترك است و تصمیمها نیز بصورت مشترك اخذ می‌شود.
ملزومات می‌توانند از منابع مختلفی تامین شوند.
نهایت انعطاف پذیری در فعالیتها، زمین و اقلام دارایی وجود دارد.
استقلال از نهادهای دولتی انعطاف پذیری بیشتری را در زمینه ایجاد فرصت برای عقد قراردادهای فرعی ایجاد
می‌نماید.
دولت محلی درسرمایه‌گذاریهای زیربنایی سهم داشته و به این زیرساختها دسترسی دارد.
ایجاد و محافظت اماكن چندگانه احتمالا آسانتر است.
جهت بیمه نمودن برخی نمایندگان خاص شهر، دانشگاه و سایر نهادها می‌توان آیین‌نامه‌هایی را تصویب نمود.
شرایط مالیاتی ممكن است اینگونه فراهم گردد كه اخذ مالیات از همه سودهای عایده را ممنوع نماید و فقط به برخی از آنها مالیات ببندد.●معایب:
مسئولیتها مشترك است و تصمیمها نیز بصورت مشترك اخذ می‌شود.
كاهش كنترل و محدود شدن توانایی دانشگاه در خدمت رسانی مستقیم به نهادها. چرا كه قوانین ایالتی استفاده از سرمایه‌های عمومی را برای بخشهای خصوصی ممنوع نموده است.
عدم وابستگی به نهادهای دولتی، اطمینان كمتری را برای سرمایه‌گذاری ایجاد می‌كند.
۴. مؤسسین خصوصی
این مورد یك ساختار نیست، ولی می‌توان گفت ابزاری جهت دستیابی به توسعه اقتصادی است. اگر قرار به توافق با مؤسسین خصوصی باشد، دانشگاه و شهر باید تدابیر ساختمانی را مدنظر داشته باشند. بعنوان مثال این مورد می‌تواند شامل قرارداد مستقیم دانشگاه با مؤسس خصوصی یا ایجاد شركتهایی باشد كه قبلا در مورد آن بحث شد.
كار یك مؤسس خصوصی كسب پول از طریق ساختمان سازی است. به تازگی این مؤسسین دریافته‌اند چنانچه در كلیه مراحل ایجاد پاركهای تحقیقاتی حضوری فعال داشته باشند، فرصتهای خوبی را بدست خواهند آورد.
این مدل، مؤسس خصوصی را به عنوان تنها نهاد ایجاد كننده پارك معرفی می‌كند. مثالهایی از پاركهای تحقیقاتی وجود دارند كه ایجاد، طراحی، ساخت، بازاریابی و مدیریت آنها را بخش خصوصی بعهده داشته است و تا هنگامی كه اهداف یك پارك تحقیقاتی را حفظ نموده‌اند، به هدف خود كه همان بدست آوردن سود بوده است، دست یافته‌اند.
هنگامی كه دانشگاه زمینی دارد و تمایل به ایجاد پارك تحقیقاتی دارد، ولی خود دانشگاه نمی‌خواهد پارك را ساخته یا اداره نماید، با یك مؤسس خصوصی بر سر پیمانكاری به بحث می‌نشیند. هنگامی كه قرارداد امضاء شد، دانشگاه نظارت را به مؤسس خصوصی كه اینك به عنوان مؤسس اصلی شناخته می‌شود، واگذار می‌كند. در این مدل پارك تحقیقاتی بدون تشریفات دانشگاهی ایجاد و مدیریت می‌شود.
امكان دیگر، ایجاد همكاری محدودی میان شهر و دانشگاه از طریق عقد قرارداد با مؤسسین خصوصی است. به بیان دیگر، بررسی موضوع به ایجاد برخی نهادها كه به عنوان "سد جدا كننده" میان شهر و دانشگاه عمل كنند و مسئولیتهای آنها را از یكدیگر جدا نمایند، منتج می‌شود. تداخل مسئولیتها اجازه ایجاد یك شراكت صحیح قانونی را نمی‌دهد. شركا مسئول بدهیها، خسارات و ... دیگر شركا هستند، بنابراین ریسك در سطحی غیر قابل قبول خواهد بود. اگرچه مسئولیت شركایی كه سهم كمتری دارند، در مقایسه با حجم داراییهای شركت، كم خواهد بود.
●مزایا:
۱. مؤسسین دارای تجربیاتی در زمینه مدیریت املاك و مستغلات هستند، به همین جهت اعتماد و اطمینان در پارك بالا می‌رود.
۲. تا هنگامی كه مؤسسین خصوصی در پارك وقت خود را صرف می‌كنند و به دنبال موقعیتهای سودآور فوق‌الذكر هستند، احتمال موفقیت پروژه افزایش می‌یابد.
۳. نهادهای عمومی مسئولیت و ریسك كمتری دارند.
۴. دسترسی به سرمایه موضوعی اساسی است.
●معایب:
۱. نهادهای عمومی نظارت و كنترل كمی دارند.
۲. بخشهای عمومی ممكن است از این شیوه احساس نارضایتی نمایند.
۳. نظارت و كنترل بسیار سخت است.
۴. شناخت دانشگاه و شهر از كلیه ابزارهای بازاریابی كاهش خواهد یافت.
۵. توافقنامه‌ای كه با مؤسس منعقد می‌شود ممكن است نیازهای مشورتی بسیاری را تحمیل نماید و یا محدودیتهای دیگری ایجاد نماید.
۶. دسترسی به سرمایه موضوعی اساسی است.
۷. سرمایه‌گذاری مشترك
سرمایه گذاری مشترك در واقع یك ساختار نیست، بلكه نوعی همكاری است. دانشگاه و شهرك تحقیقاتی Carbondale باید تصمیم بگیرند كه چه نوع همكاری برای رسیدن به هدف مورد نظر، بهترین است. این ارتباط پس از حل مسایل فی‌مابین، ساختاری و سازمانی ایجاد خواهد شد. این نوع از ساختار مدیریت، بیشترین انعطاف پذیری را داراست. این ساختار شامل تنوع و تركیبی از سه ساختار قبلی مدیریت است كه برای ارضای نیازهای مختلف در یك ناحیه خاص انتخاب شده‌اند.
‌●مثالهایی از انواع همكاریهای سرمایه‌گذاری مشترك در ذیل آمده است:
دانشگاه با آژانسهای شهر، استان یا ایالت و مؤسس خصوصی
دانشگاه با مؤسس خصوصی
دانشگاه با یك بیمارستان
دانشگاه با یك دانشگاه دیگر
دانشگاه با یك مؤسسه غیر انتفاعی
شهر، استان یا ایالت با یك مؤسس خصوصی
رایجترین نوع سرمایه‌گذاری مشترك، ارتباط میان دانشگاه و یك مؤسس خصوصی است.
دانشگاه، واحدی است كه عموما تمایل دارد یك پروژه پارك تحقیقاتی را آغاز كند، ولی می‌داند كه تجربه كمی در زمینه املاك و مستغلات دارد و یا اصولا نمی‌خواهد همه ریسك سرمایه‌گذاری را به تنهایی متحمل شود. در این مواقع دانشگاه به سراغ یك مؤسس خصوصی می‌رود تا شرایط برابر را برقرار نماید. این دو بخش در زمینه حجم ریسك، منافع و تصمیم‌گیری در زمینه اداره پارك توافق می‌نمایند. این توافق به هر دو آنها اجازه می‌دهد تا منابع و تجربیات خود را در اختیار پروژه قرار دهند، چرا كه این پروژه می‌تواند منافعی را برای هر دو بخش عمومی و خصوصی به همراه داشته باشد.
●مزایا:
۱. در این روش دانشگاه و شهر تجربیات خود را در اختیار تجارت قرار می‌دهند.
۲. سرمایه‌گذاری مشترك امكان تهیه یك موافقتنامه آموزشی برای كل برنامه و توافقات اولیه برای اجزاء تشكیل دهنده را فراهم می‌كند؛ این مورد انعطاف پذیری را بهمراه دارد.
۳. هر دو بخش هویت و استقلال خود را حفظ می‌نمایند.
۴. لایه‌های سازمانی اضافی ایجاد نخواهد شد.
●معایب:
۱. محدودیتها به سایر نهادهای عمومی ایالت بستگی دارد.(خرید، اجاره و غیره)


[۱] University Related Organization
نوشته:Raymond C.Lenzi دانشگاه ایلی‌نویز جنوبی
ترجمه: امین رضا خالقیان - پارك فناوری پردیس

منبع : پارک فناوری پردیس