جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

قلعه سفید پشت دیوار قرمز


قلعه سفید پشت دیوار قرمز
دندانپزشكی یكی از شاخه های علوم پزشكی محسوب می شود كه به خصوص طی سه دهه اخیر پیشرفت چشمگیر و خار ق العاده ای داشته است. در ایران نیز دندانپزشكی از بعد علمی و نیروی انسانی پیشرفت قابل توجهی داشته و این قابل انكار نیست. دندانپزشكان ایرانی چه در ایران و چه در خارج از كشور افتخارات علمی فراوانی كسب كرده اند كه مایه مباهات جامعه پزشكی كشور است ولی باید پذیرفت كه برای ارتقای سطح بهداشتی ناخوشایند بهداشت دهان و دندان در كل كشور راه درازی در پیش است.به مناسبت روز دندانپزشك ، قصد داریم به طور اجمالی و فشرده رشته های تخصصی دندانپزشكی را معرفی كنیم تا خوانندگان گرامی بیشتر با حیطه كاری برخی رشته های تخصصی دندانپزشكی و امكانات درمانی آنها آشنا شوند.
●ارتودونسی
بدون شك معروفترین و شناخته شده ترین رشته تخصصی دندانپزشكی است كه عمدتاً مردم آن را با سیم های جورواجور و هزینه گران می شناسند. ارتودونسی یعنی راست و ردیف كردن دندان ها. در درمان های ارتودونسی سن بیمار اهمیت فوق العاده ای دارد. اگر ناهنجاری های دندانی و استخوانی در دوره درمانی مختلط كه در آن تركیبی از دندان های شیری و دائمی در دهان حضور دارند تشخیص داده شوند، با درمان هایی به مراتب ساده تر و كم هزینه تر در همان دوره قابل تصحیح هستند، اما همین ناهنجاری ها اگر باقی بمانند در سنین بالا فقط با درمان هایی پرهزینه و سنگین قابل درمان خواهند بود.
در ارتودونسی دو نوع درمان وجود دارد؛ ثابت و متحرك. در درمان های متحرك بیمار می تواند دستگاه های ارتودونسی را از دهان خارج كند، اما در ارتودونسی ثابت سیم های دندان ها چسبیده اند. درمان های متحرك در كودكان و در دوره دندانی شیری و مختلط كاربرد دارد و با كمك آنها می توان حتی فرم استخوان ها را هم تصحیح كرد اما بعد از افتادن تمام دندان های شیری، امكان تغییر فرم استخوان وجود ندارد و فقط می توان دندان ها را آن هم با درمان های ثابت جابجا كرد.
●اندودونتیكس
این همان درمانی ا ست كه عامه مردم آن را با نام عصب كشی می شناسند. اندودونتیكس علم درمان بیماری های ریشه دندان است. وقتی پوسیدگی به پالپ یا مغز دندان می رسد، عفونت تمام فضای داخلی ریشه ها را درگیر كرده و بیمار درد بسیار شدیدی را تجربه می كند. در این صورت باید پوسیدگی ها برداشته شده و كلیه بافت های عفونی داخل ریشه دندان خارج شوند و سپس فضای خالی ریشه ها پر شود. این روندی ا ست كه در درمان های اندودونتیك صورت می گیرد. البته بعضاً پیش می آید كه درد شدید بیمار، بدون مراجعه به دندانپزشك خودبه خود ساكت می شود و بیمار دیگر به صرافت پیگیری درمان نمی افتد، اما در این شرایط وضعیت خطرناكتر بوده و بیمار باید حتماً برای درمان ریشه به دندانپزشك مراجعه كند. دندان هایی كه تحت درمان های ریشه قرار می گیرند اغلب به شدت شكننده و مستعد خرد شدن هستند و بهتر است زیر روكش (پروتز ثابت) قرار گیرند چون در این صورت عمر آنها به مراتب طولانی تر خواهد بود.
●بیماری های دهان
یكی از رشته های نسبتاً ناشناخته دندانپزشكی در میان عامه مردم است. در بیماری های دهان انواع و اقسام بیماری های نادر و كمیاب حفره دهان و یا بیماری های سایر نقاط بدن كه تظاهرات دهانی دارند، تشخیص داده شده و درمان می شوند.
●پاتولوژی
آسیب شناسی دهان و فك و صورت ارتباط نزدیكی با بسیاری از رشته های پزشكی و دندانپزشكی دارد. در پاتولوژی نمونه های تهیه شده از بافت هایی كه مشكوك به ضایعات خوش خیم یا بدخیم یا سایر ضایعات هستند، بررسی شده و نوع بیماری با توجه به نمای میكروسكوپی آن تشخیص داده می شود. سپس براساس گزارش پاتولوژیست، درمان های لازم برای بیمار صورت می گیرد.
●پروتز
رشته پروستودونتیكس یا پروتزهای دندانی یكی از مشهورترین شاخه های دندانپزشكی ا ست كه با ساخت انواع پروتزهای دندانی برای بیمارانی كه فاقد دندان هستند یا دندان های تخریب شده دارند، شناخته می شود. دو نوع درمان كلی در این رشته وجود دارد؛ ثابت و متحرك. بیمارانی كه یك یا چند دندان محدود را از دست داده اند یا دندان های تخریب شده قابل نگهداری دارند، می توانند دندان های مصنوعی ثابت یا همان پروتزهای ثابت را دریافت كنند. اگر دندان وجود داشته باشد، پروتز ثابت روی نسج باقیمانده سوار می شود كه عمدتاً به آن روكش می گویند. اما اگر دندان وجود نداشته باشد، دندان های كناری به عنوان پایه تراشیده شده و یك پل روی ناحیه بی دندان زده می شود كه به آن بریج می گویند.می توان از پلاك های پارسیل متحرك یا دندان های مصنوعی كامل استفاده كرد . پروتزهای متكی بر ایمپلنت نیز در زمره درمان های این رشته تخصصی قرار دارد.
●پریودونتیكس
پریودونتیكس یا مخفف آن پریو، علم پیشگیری و درمان بیماری های بافت های نگهدارنده دندان (پریودونشیوم) یا به عبارت ساده تر بیماری های لثه است. چون سلامت و ثبات بافت های نگهدارنده دندان نظیر لثه و استخوان كلید موفقیت تمامی درمان های دندانپزشكی ا ست، باید از رشته پریو به عنوان پایه و مادر تمامی رشته های دندانپزشكی نام برد. اصلی ترین هدف رشته پریو تأمین سلامت لثه و استخوان نگهدارنده دندان هاست و این كار از طریق درمان های جرمگیری و جراحی صورت می گیرد. در جرمگیری توده های میكروبی روی سطوح دندان ها با ابزار خاصی برداشته می شوند بدون آنكه آسیبی به مینای دندان ها وارد شود. با حذف این توده های میكروبی، لثه و استخوان می توانند سلامت خود را باز یابند. اما در جراحی بافت های عفونی و ملتهب با جراحی حذف می شوند. جدا از جراحی های حذف كننده بافت، جراحی های بازسازی كننده بافتی هم وجود دارند كه نقایص كوچك بافت های سخت و نرم را برطرف می كنند. جراحی های ایمپلنت های دندانی هم در حیطه كاری پریودونتیست ها قرار می گیرد.
●جراحی
سقف تمامی رشته های تخصصی دندانپزشكی است. جراحان دهان و فك و صورت جدا از تسلط بر رشته بسیار دشوار و سنگین خود، باید بر عمده رشته های تخصصی دندانپزشكی و پزشكی نیز مسلط باشند و این دانش، آنها را در سطحی متفاوت از سایر دندانپزشكان قرار می دهد. جراحی تنها رشته بیمارستانی دندانپزشكی است و به دلیل تهاجمی بودن این رشته طیف بسیار وسیع انواع و اقسام جراحی های سرپایی و بیمارستانی، اورژانس و انتخابی را دربرمی گیرد. از دندان كشیدن های ساده و جراحی های سخت دندان های نهفته در مطب تا درمان پیچیده ترین صدمات وارده به ناحیه فك و صورت در بیمارستان، از جراحی انواع و اقسام ضایعات خوش خیم و بدخیم تا جراحی های تصحیحی و زیبایی صورت و فك به اضافه خیلی درمان های دیگر همه در حیطه كاری جراحان فك و صورت قرار می گیرد.
●دندانپزشكی اطفال
تقریباً تمامی درمان های دندانپزشكی بزرگسالان توسط متخصص اطفال برای كودكان صورت می گیرد و شاید بیراه نباشد اگر آن را مجموعه ای از تمام درمان های دندانپزشكی در نظر گرفت. درمان های پیشگیری در اطفال از اهمیت فوق العاده ای برخوردار هستند كه عمدتاً پیشگیری از پوسیدگی، درمان سریع پوسیدگی در دندان های شیری و دائمی، نگهداری دندان های شیری تا زمان رویش دندان های دائمی و در صورت از دست رفتن آنها حفظ یا ایجاد فضا برای رویش دندان های دائمی را شامل می شود.
●دندانپزشكی ترمیمی
این هم یكی از پر تقاضاترین درمان های دندانپزشكی با توجه به ماهیت زیبایی و بازسازی كننده درمان های آن است. دندانپزشكی ترمیمی و زیبایی با حذف پوسیدگی های دندانی، آنها را با مواد همرنگ یاغیره همرنگ جایگزین می كند. جدای از این تصحیح برخی بدشكلی های ظاهری دندان ها، تغییر رنگ و یا ناهنجاری های كوچك (مثل فواصل بین دندان ها) نیز در حیطه كاری دندانپزشكی ترمیمی قرار می گیرد.
●رادیولوژی
تصویربرداری از بافت های دهان و فك و صورت با اشعه ایكس برعهده این رشته تخصصی ا ست كه انواع و اقسام رادیوگرافی ها را شامل می شود كه عمدتاً عكس های كلی از فكین و عكس های كوچك از ریشه دندان ها را شامل می شود.
دكتر علیرضا آشوری
منبع : روزنامه همشهری


همچنین مشاهده کنید