بیمه و مدیریت ریسک

چند نمونهٔ مهم از انواع پوشش‌های بیمه‌ای
● بیمه‌ٔ حادثه: حادثه به مفهوم برخورد شی خارجی با فردی، یا برخورد شخص با شی خارجی است. طرح‌های کنونی بیمه‌های حوادث شرکت‌های بیمهٔ ایرانی، شامل سه بخش زیر است
پوشش بیمه فوت ناشی از حادثه
پوشش بیمه نقص عضو دائم (اعم از جزئی یا کلی)، ناشی از حادثه
پوشش تأمین‌ هزینه‌های پزشکی، ناشی از حادثه، طرح تکمیلی، حوادث اعضاء خانواده (همسر و فرزندان).
● پوشش بیمه فوت ناشی از حادثه: این بیمه‌نامه، فوت بیمه‌شده را ناشی از حادثه بدون محدودیت زمانی و مکانی، پوشش می‌دهد. ذی‌نفع‌(های) بیمه‌نامه را می‌توان هنگام عقد قرارداد بیمه مشخص کرد، در غیر این صورت وراث قانونی خواهند بود (مشابه بیمه عمر). میزان سرمایهٔ این بیمه‌نامه نیز به‌صورت اختیاری توسط بیمه شده تعیین می‌شود، ضمن آنکه، معمولاً شرکت‌های بیمه سقف حداکثری را با توجه به عوامل مختلف به ویژه شغل بیمه شده، تعیین کرده و مورد قبول قرار می‌دهند. حق بیمهٔ این پوشش بیمه‌ای با توجه به ماهیت شغل بیمه شده، تعیین می‌شود. البته در صورت اشتغال به یک ورزش جدی، یا هدایت وسیله نقلیهٔ خطرناک (مثلاً موتورسیکلت)، به تناسب نرخ حق بیمه، افزایش می‌یابد.
پوشش بیمه نقص عضو دائم ناشی از حادثه: چنانچه بیمه شده بر اثر حادثه دچار نقص عضو دائم (اعم از جزئی یا کلی) شود، (طبق جدولی که مصوب شورای عالی بیمه است، و در همه شرکت‌های بیمه به‌نحو یکسان مورد عمل قرار می‌گیرد)، توسط شرکت بیمه به وی پرداخت می‌شود. نرخ حق بیمهٔ این پوشش بیمه‌ای نیز با توجه به شغل بیمه شده تعیین می‌شود.
حداقل مجموع نرخ حق بیمه برای دو پوشش فوت ناشی از حادثه و نقص عضو دائم ناشی از حادثه معادل ۲/۱ در هزار سرمایهٔ بیمه است (به‌عبارت دیگر برای هر ۱۰ میلیون ریال سرمایه بیمه، سالیانه حداقل معادل ۱۲ هزار ریال).
● پوشش بیمه تأمین هزینه‌های پزشکی ناشی از حادثه: در شرایطی که بر اثر حادثه نیاز به استفاده از خدمات درمانی باشد، این پوشش بیمه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. ذکر این نکته ضروری است که حداکثر سقف سرمایه این پوشش بیمه‌ای، معادل ده درصد سرمایهٔ بیمه فوت یا نقص عضو فوق است. ولی حق بیمه تقریبی، در صورت استفاده از سقف حداکثر سرمایه (۱۰ درصد سرمایه اصلی)، تقریباً معادل حق بیمه پوشش‌های اصلی فوت و نقص عضو دائم است.
● طرح تکمیلی، حوادث اعضاء خانواده: هر چند هر یک از اعضاء خانواده می‌تواند به‌طور مستقل از پوشش‌های بیمه‌ای حوداث استفاده کند، لیکن طبق طرح‌های کنونی بیمهٔ حوادث، از طریق بیمه شده اصلی نیز با هزینه‌های نسبتاً نازل، می‌توانند تحت‌پوشش قرار گیرند.
پوشش‌های بیمهٔ حوادث را هم به‌صورت انفرادی و هم به شکل گروهی می‌توان خریداری کرد. در شکل گروهی، نرخ حق بیمه با توجه به عوامل مختلف به ویژه نوع فعالیت و تعداد اعضاء گروه، تعیین می‌شود. (تعریف گروه در بیمه آن است، که تعدادی افراد، با هدفی غیر از خرید بیمه، گردهم جمع می‌شوند که البته به‌طور معمول و عمدتاً، مؤسسات اقتصادی دارای این ویژگی هستند).
● بیمه درمان
این پوشش بیمه‌ای، هزینهٔ معالجات در شرایط بستری شدن بیمه شده در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی، به‌صورت مازاد بر تعهدات سازمان تأمین اجتماعی تا سقف سرمایه‌های مشخص را پوشش می‌دهد. با توجه به موارد متنوعی که در این پوشش بیمه‌ای مطرح است. مجموعهٔ معرفی آن با توجه به آخرین مصوبه شورای عالی بیمه در مورد حق بیمه‌های مربوطه، به شرح پیوست ارائه می‌شود.
پوشش‌های بیمه‌ای مسئولیت طبق قوانین مدتی کشور (ماده یک قانون مدنی)، جبران خسارت و غرامات مالی و جانبی وارد به افراد، تعریف شده است. شرکت‌های بیمه بازرگانی در این بخش نیز به ارائهٔ پوشش‌های مختلف بیمه‌ای، ایفاء نقش کرده‌اند پوشش بیمه مسئولیت دارندگان وسائل نقلیه موتوری و همچنین مسئولیت در مقابل اشخاص ثالث در بیمهٔ تمام خطر نصب ماشین‌آلات نمونه‌ای از آن است که شرح مختصر آن گذشت.
از جمله موارد مهم دیگر این نوع بیمه پوشش بیمه‌ٔ مسئولیت کارفرما در مقابل کارکنان است. عناوین برخی دیگر از انواع پوشش بیمه مسئولیت به شرح زیر است:
● پوشش بیمهٔ مسئولیت حرفه‌ای: خسارات و غراماتی که در اجراء مأموریت کاری، فرد با مؤسسه‌ای به اشخاص ثالث وارد می‌کند، مانند مسئولیت حرفه‌ای پزشکان، هتل‌داران، و یا اصولاً هر حرفه دیگری را پوشش می‌دهد.
● بیمه‌ مسئولیت محصول: خسارات و غراماتی را که به یک مصرف‌کننده یا خریدار کالا، به‌علت نقص کالا، وارد می‌شود پوشش می‌دهد. مانند مسئولیت تولیدکنندگان مختلف قطات اتومبیل در مقابل خودروسازان با مسئولیت تولیدکنندگان وسائل مختلف گازسوز در مقابل مصرف‌کنندگان این نوع محصولات، و غیره.
● بیمه مسئولیت در مقابل همسایگان هم‌جوار: از جمله معمول‌ترین آن، سرایت حریق به همسایگان هم‌جوار است که به‌عنوان طرح تکمیلی بیمه‌های آتش‌سوزی مؤسسات صنعتی و حتی دفاتر کار و منازل مسکونی، به‌طور جدی، مورد توجه قرار می‌گیرد.
● بیمهٔ مسئولیت مکانی: خسارت و غرامات وارده به اشخاص ثالث (مراجعان)، بر اثر بروز حوادث، در محدودهٔ مکانی مشخص، که تحت تملک با مدیریت شخص یا مؤسسه‌ای است، قابل بیمه شدن است.
● پوشش‌های بیمه‌ای جبران‌کننده
انواع مختلف دیگر پوشش‌های بیمه‌ای، وجود دارند که نمونه‌های مهمی از آنها، به شرح زیر است:
پوشش‌های بیمه تأمین‌کننده خسارات تبعی (CONSEQUENTIAL LOSS) و پوشش بیمه عدم‌النفع (LOSS OF PROFIT): برای مثال، در بخش‌های صنعتی پس از وقوع حریق غیر از هزینه‌های مستقیمی که به‌علت بروز حریق ایجاد می‌شود، هزینه‌های متفاوت دیگری در طول مدت بازسازی بر مؤسسه تحمیل خواهد شد (از جمله پرداخت هزینه‌های حقوق و دستمزد کارکنان، اجازه محل، آب و برق و غیره). ضمن آنکه در این مدت، به علت عدم تولید، محصول به‌طور طبیعی، سودی نیز عاید سازمان نخواهد شد. چنین خسارتی نیز به‌طور عام بیمه‌‌پذیر تلقی می‌شوند، هر چند در سال‌های اخیر شرکت‌های بیمهٔ ایرانی، تمایلی به ارائهٔ چنین پوشش‌های بیمه‌ای، از خود نشان نداده‌اند.
● بیمه‌ گارانتی محصول: هزینهٔ مربوط به دورهٔ گارانتی کالاهای مختلف را پوشش می‌دهد.
● بیمه‌ پول در راه و در صندوق: موضوع سرقت پول از گاوصندوق و همچنین در مسیر حمل و نقل به بانک و مؤسسه را پوشش می‌دهد.
● بیمه‌های اعتباری و تضمین: ریسک‌های متفاوتی که به مناسبت عدم ایفاء تعهدات ایجاد شده تحت یک قرارداد تجاری ممکن است به عهدهٔ فرد یا مؤسسه‌ای قرار گیرد، که پس از بررسی بیمه‌گر از وضعیت تعهد بیمه‌گزار در قرارداد، خسارت ناشی از ریسک مربوطه، قبل بیمه شدن است.
● بیمه صداقت و امانت کارکنان: صحت و سلامت حرفه‌ای کارکنان را در ارتباط با حفظ و نگهداری پول و سایر موارد را مورد پوشش قرار می‌دهد.
بیمه آتش‌سوزی یکی از انواع بیمه‌های اشیاء است که به موجب آن بیمه‌گر خسارت‌های وارده به اموال (اعم از منقول و غیرمنقول به استثناء عرصه) متعلق به بیمه‌گزار، ناشی از وقوع آتش‌سوی، انفجار و صاعقه (که در ایران تحت‌عنوان بیمه آتس‌سوزی استاندارد نامیده می‌شود) را با نرخ‌های حق بیمه‌ متفاوت و با توجه به موضوع با نوع فعالیت (مثلاً برای منازل مسکونی ۲۷% در هزار، دفاتر اداری ۶۳/۰ در هزار سرمایه بیمه)، جبران می‌کند.
ضمناً خرید پوشش خطرات دیگری نیز حائز اهمیت تلقی می‌شوند که گاهی خرید آنها در ایران با دشواری بسیار مواجه است. هر چند قابل مذاکره با بیمه‌گران تلقی شده و با اخذ توافق بیمه‌گر به سایر پوشش‌ها اضافه خواهند شد. از جمله این پوشش‌ها، عبارتند از: پوشش بیمه عدم‌النفع (برای تأمین خسارت ناشی از توقف فعالیت پس از وقوع خطرات تحت‌پوشش)
پوشش بیمه‌ای رانش زمین
پوشش بیمه‌ای ریزش و فروکش
پوشش بیمه شکست ماشین‌آلات

منبع : مجله بهکام