مدیتیشن با موزیک

یکی از انواع بسیار مشهور و جذاب مدیتیشن‌ها، مدیتیشن با موسیقی‌ست. این طریقه به ظاهر ساده، دارای ظرافت‌ها و نکات بسیار عمیقی‌ست که برای درک آن، تجارب عملی خودمحور لازم می‌نماید. بسیاری بر این گونهٔ مدیتیشن از اقسام تمارین تمرکزی‌ست، در حالی‌که شباهت‌هائی مابین این قسم و دیگر اقسام ابتدائی مدیتیشن‌ها و تمارین تمرکزی وجود دارد.
روش ارائه شده در این نوشته از تمارین نیمه حرفه‌ای خواهد بود، لذا انجام این روش برای افرادی توصیه می‌شود که تمارین تمرکزی و مدیتیشن‌های ابتدائی را تجربه نموده‌اند.
● زمان و مکان مناسب
بسیاری از بزرگان و طریقت‌های معنوی، زمان مناسب برای مراقبه را سحرگاه می‌دانند. در هنگام طلوع خورشید و سپیده‌دمان، زمین دارای بیشترین انرژی دریافتی از کهکشان است. شما در زمان‌های گوناگون می‌توانید به تمرین بپردازید، اما هرگز در هنگام خواب‌آلودگی اقدام به مدیتیشن ـ از هر نوع ـ نکنید. مراقبه باید در آگاهی کامل صورت پذیرد.
مکان تمرین نیز دارای اهمیت است. محلی را انتخاب نمائید که در طول مدت مراقبه، رفت و آمد افراد متفرقه و صوت‌های ناهمگون در آن حضور نداشته باشد. دمای فضا را متعادل نگاه دارید، نه سرد و نه بسیار گرم. البسه مناسب و سبک بر تن کنید. حتی‌المقدور از پوشیدن جوراب خودداری کنند. برای خوشبو کردن فضای تمرین می‌توانید از موادمعطر از قبیل عود استفاده نمائید. قبل از شروع مراقبه در صورت تمایل می‌توانید دست‌ها و پاهای خود را با آب سرد بشوئید.
● موزیک مناسب
موزیک‌های مدیتیشن را می‌توانید از بازار تهیه نمائید. حتی‌الامکان از آثار بی‌کلام استفاده کنید. در راستای تهیه موزیک مناسب، می‌توانید از سایت‌های معتبر جهانی اینترنت مدد جوئید. گروهی از این منابع، اجازه استفاده و ذخیره‌سازی موزیک توسط کاربر را، در حیطه محدودی می‌دهند و نیز می‌توانید موزیک‌های مورد علاقه خود را از روش‌های مناسب خریداری نمائید. موزیک‌های مدیتیشن بسیار شبیه به موزیک‌های لایت هستند. بنابراین از دیدگاه علم موسیقی شاید بتوان آنها را در ردیف موسیقی‌های لایت قرار داد اما هر موسیقی لایت، یک موزیک مدیتیشن نیست. لذا در انتخاب آهنگ و نوع موزیک دقت کنید. موسیقی‌های مخصوص مدیتیشن، صرفاً برای این منظور طراحی و ساخته می‌شوند و اساتید مربوطه در ساخت این قطعات، از اصول مراقبه بهره می‌جویند. در این‌جا نکته‌ای لازم به ذکر است، نوع تمرین ارائه شده در این نوشته، از انواع تمرین‌های ثابت شده در این نوشته، از انواع تمرین‌های ثابت می‌باشد. گروهی از مدیتیشن‌های همراه با موزیک، به‌صورت فعال و دینامیک صورت می‌گیرند که در این آموزه از بیان آنها خودداری کرده و تنها به نوع ثابت مدیتیشن با موزیک خواهیم پرداخت، لذا در این راستا موزیک‌های مدیتیشن آرام را تهیه نمائید. گروهی از موزیک‌ها دارای کلام است که برای انجام انواع دیگری از مراقبه استفاده می‌شوند و نیز گروهی از مدیتیشن‌ها همراه سخنان استاد یا معلم در هنگام پخش موسیقی صورت می‌گیرد که آن نیز از انواع دیگر مدیتیشن با موزیک محسوب می‌شود.
● وضعیت بدنی
وضعیت بدنی برای این مدیتیشن به دو حالت صورت‌پذیر است. حالت درازکش و نشسته. در حالت اول یا وضعیت درازکش، کاملاً بر روی زمین به پشت دراز بکشید. هیچ‌یک از اعضاء بدن را منقبض نکنید. دست‌ها را در کنار بدن با فاصله قرار دهید و کف دست‌ها را در صورت تمایل به سمت بالا بچرخانید. سر را صاف قرار داده و به سمت چپ یا راست متمایل نکنید. بدن باید کاملاً رها بوده و در هیچ قسمتی انقباض نباشد. دو سمت بدن باید نسبت به هم قرینه باشند. کاملاً طبیعی تنفس کرده و هوای بازدم را ناگهان از ریه‌ها خارج نکنید. تنفس شکمی بسیار مفید است. چشم‌ها را می‌توانید باز نگه‌دارید اما بهتر آن است که به‌صورت بسته بمانند.
در حالت نشسته، به‌صورت چهار زانو نشسته و ستون‌فقرات خود را کاملاً راست نگه‌دارید. دست‌ها را می‌توانید روی زانوها قرار دهید به شرط آن‌که منقبض نباشد و تعادل بدن را برهم نزنند. چشم‌ها می‌تواند باز، نیمه باز یا بسته باشد که حالت بسته بیشتر توصیه می‌شود. تنفس باید طبیعی و حتی‌المقدور شکمی باشد.
مدیتیشن
پس از آماده‌سازی و قرار گرفتن در وضعیت بدنی مناسب، مراقبه آغاز می‌گردد. مدیتیشن یک تمرکز نیست. مدیتیشن و مراقبه یعنی نظاره‌گر بودن و تنها نظاره‌گر بودن. تنها شنونده موسیقی باشید، هیچ برداشتی نکنید، صرفاً یک بیننده باشید، این اساس مراقبه است. لحظات بسیاری در زندگی، شما نظاره‌گر بودن خالص را تجربه کرده‌اید، فقط و فقط نظاره‌گر، بودن بی‌هیچ آرزو و خواسته‌ای. لذت نظاره‌گر بودن صرف، همان نیروئی‌ست که ما را به‌سوی گالری‌ها، موزه‌ها، آثار باستانی گذشتگان و... می‌کشاند. شما باید تنها یک نظاره‌گر باشید، یک نظاره‌گر موسیقی در درون شما جریان می‌یابد، بی‌آن‌که تلاشی صورت پذیرد. موزیک‌های مدیتیشن برای بیداری انرژی‌های خفته طراحی شده‌اند، پس اجازه دهید خود موسیقی کار خود را انجام دهد و شما فقط یک شنونده باشید، تنها یک بیننده و نظاره‌گر. درک احساس نظاره‌گر بودن، تنها از طریق تمرین و ممارست عملی صورت‌پذیر است. تنها شمائید که می‌توانید این تجربه را به‌صورت خودمحور کسب نمائید. این تجربه غیرقابل انتقال و غیرقابل توصیف است. تجربه دیگران در این راستا هیچ کمکی به شما نخواهد کرد، این تنها یک تجربه شخصی‌ست.
پس به موسیقی توجه نکنید، اجازه دهید موسیقی به شما توجه کند. تلاش نکنید، تمرکز نکنید، فقط یک نظاره‌گر باشید، یک شنونده، فقط یک شنونده که قضاوتی ندارید. قضاوت نکنید، به هیچ چیز نچسبید، حتی به موزیکی که از درون شما عبور می‌کند. به چیزی متصل نشوید. اجازه دهید غرق شوید اما به غرق شدن هم نچسبید، مبارزه نکنید. این یک تجربه خارق‌العاده بوده و تنها با تمرین و ممارست مداوم صورت‌پذیر است. پس از پایان موزیک به آرامی چشم‌ها را باز کنید.
کمی تأمل کنید و سپس به‌صورت آرام عضلات خود را منبسط و منقبض نمائید و پس از مکثی به آرامی برخیزید. ممکن است پس از تمرین کمی احساس خواب‌آلودگی و رخوت کنید، این کاملاً طبیعی‌ست. با خواب‌آلودگی خود مبارزه نکنید اما در آگاهی باشید. پس از اندک زمانی، انرژی خودانگیخته، ناگاه در درون شما به فوران خواهد آمد و سرشار از آگاهی خواهید شد.
در پایان نکاتی چند لازم به ذکر می‌نماید:
تمرین مدیتیشن ارائه شده در این نوشته یکی از روش‌های گوناگون مدیتیشن با موزیک بوده و نباید با هیچ‌یک از مدیتیشن‌های مشابه در هم آمیخته شود.
این مدیتیشن به‌صورت کاملاً خودمحور است و شما تنها ناظر و مجری آن هستید. می‌توانید این تمرین را به‌صورت گروهی انجام دهید، اما به یاد داشته باشید قبل و بعد از تمرین از صحبت کردن بی‌رویه و متفرقه با یکدیگر خودداری کنید.
حتی‌المقدور از موزیک مدیتیشن خود در زندگی معمول و در مراحل شبانه‌روز استفاده نکنید، زیرا ممکن است این احتمال به‌وجود آید که هنگام تمرین، موزیک شما را به یاد خاطره‌ای خاص بیاندازد که مسلماً این امر تمرین شما را خدشه دار خواهد کرد.
از موزیک مناسب بهره جوئید، در این راستا از افراد آشنا با موسیقی مدیتیشن کمک گیرید.
با شکم بسیار پر مدیتیشن نکنید.
همواره نظافت و نظم را قبل و بعد از اتمام تمرین رعایت نمائید.
تنفس خود را به آرامی و با عضلات شکم انجام دهید.
فضای مراقبه را با قراردادن تصاویر و اشیاء آرامش‌بخش، لذت بخش‌تر کنید.
تمرین مداوم و مستمر را به مرحله اجراء گذارید.
مراقبه ارائه شده از تمارین بسیار ارزشمند در مدیتیشن است. در مراحل بعدی، افراد پس از تبحر در این مراقبه به تمارین حرفه‌ای قدم خواهند گذاشت. در مراقبه‌های پیشرفته‌تر، اصوات طبیعی جایگزین موسیقی ساختگی خواهند شد و در مراحل بعدی، مدیتیتورها به مراقبه سکوت خواهند پرداخت که با تجارب کالبد چهارم و در سکوت مطلق با اصوات جدیدی روبه‌رو خواهند شد و پس از آن نیز به مراحل بعدی گام خواهند برداشت. زیباترین صوت دنیا در سکوت نهفته است و آن صرفاً یک تجربهٔ شخصی‌ست.

علی فرح‌بخش

منبع : مجله دانش یوگا