گام دوم و توقع خواننده

نویسندگان آمریكای لاتین شاید در ایران بسیار مشهورتر از كشورهای خودشان باشند زیرا حجم آثار ترجمه شده و مخاطبان زیاد از آنها چنان چهره هایی ساخته است كه همواره در ذهن ایرانی ها خواهد ماند. توجه بالا به اصالت نوشتن شاید یكی از نكات بارز كیفیت آثار نویسندگان آمریكای لاتین باشد؛ كیفیتی كه از اوج احساس یك ملت برخاسته است.
آنگونه كه پیداست اغلب نویسندگان كشورهای یادشده ذاتاً حسی از قصه گویی را در وجود خود دارند و همین امر باعث شده است كه نام و آوازه ادبیاتشان در اقصی نقاط جهان منعكس شود.
توفیق روزافزون آثار نویسندگان آمریكای لاتین در ایران بیش از هرچیز دیگر مدیون ترجمه های بدون نقص و حرفه ای است، ترجمه هایی كه اغلب نام و نشان مترجمانی كار كشته را با خود دارند.
یكی از مترجمان پركار در حوزه شناساندن نویسندگان آمریكای لاتین عبدالله كوثری است؛ مترجمی كه می توان از او به عنوان پلی مابین خوانندگان ایرانی و نویسندگان آمریكای لاتین نام برد.
كسانی كه اهل ادبیات به خصوص ادبیات داستانی هستند ناخودآگاه به نام این مترجم اعتماد می كنند و می شود ادعا كرد كه ترجمه های آنان سطح وسیعی از خوانندگان را با خود همراه كرده است.تازه ترین كتابی كه با ترجمه عبدالله كوثری به بازار آمده جلد دوم از مجموعه داستان های آمریكای لاتین است، مجموعه ای كه جلد اول آن در سال ۱۳۸۱ به چاپ رسیده بود.
این مجموعه داستان ها كه با انتخاب روبرتو گونسالس اچه وریا در كشورهای آمریكای لاتین به خوانندگان عرضه شده در جلد دوم آنگونه كه باید و شاید به توقع خواننده پاسخ نمی دهند، یعنی اغلب كارها به جز یكی دو مورد از تمام زوایا با استحكام كارهای مجموعه اول متفاوتند.
آنچه كه در همان دید اول داستان های این مجموعه را از كارهای قبلی متمایز می كند نوع حساسیت در انتخاب است، ظاهراً قصد اچه وریا در مجموعه دوم بیشتر به رخ كشیدن تعدد نویسندگان آمریكای لاتین بوده و كار زیادی به كیفیت آثار نداشته است.
اگر جلد دوم داستان های آمریكای لاتین را با دقت زیاد مورد مطالعه قرار دهیم در خواهیم یافت كه حتی ابتدایی ترین سیاه مشق ها هم در آن یافت می شود و به عنوان مثال اگر كار زیبای خولیو كورتاسار و داستانی تكراری از خوان رولفو را حذف كنیم، چندان حرفی برای گفتن ندارد.
یكی از اشتباهات فنی مجموعه دوم این است كه تعداد بیشتری از نویسندگان معرفی شده برای اولین بار با ذهن خواننده درگیر شده اند، یعنی خواننده هیچ پیش زمینه ای از آنها ندارد.
آنچه كه باعث توفیق مجموعه اول داستان های آمریكای لاتین شد، نوع گزینش حرفه ای آثار بود یعنی اینكه خوانندگان با بسیاری از نام ها آشنا بودند و در لابه لای این كتاب درصدد تكمیل اطلاعات خود می كوشیدند؛ یعنی درست برعكس مجموعه دوم.
روبرتو گونسالس اچه وریا در گام نخست ظاهراً حساسیت بیشتری از خود نشان داده و در مجموعه دوم فقط و فقط به رویكردی آماری رسیده است.خواننده در مواجهه نخست با مجموعه دوم انتظار دارد كه باز با نام هایی از دوران كلاسیك و استعمار روبه رو نشود، زیرا به لحاظ ساختاری پرداختن به این مقوله باید در همان جلد اول به پایان رسیده باشد.
آنگونه كه پیداست خود گردآورنده هم از ضعف كارش مطلع بوده و تأكید مجدد بر نویسنده ای چون رولفو تلاشی برای كمرنگ كردن این ضعف است.
البته نمی توان به جلد دوم مجموعه داستان های آمریكای لاتین به عنوان كتابی غیرقابل خواندن نگاه كرد، زیرا فراز و فرودهایی كه در آثار وجود دارد در بعضی موارد بی شباهت به كلاس درس برای علاقه مندان به داستان نیست. آنچه كه درباره این كتاب باید گفت این است كه با مجموعه اول قابل مقایسه نیست و نمی شود آن را همسنگ با داستان های چاپ شده نخست دانست.
همانگونه كه گفته شد نام عبدالله كوثری همواره با ترجمه آثار برجسته نویسندگان آمریكای لاتین گره خورده است و یكه خوردن خواننده كتاب تازه هم شاید ریشه در همین موضوع داشته باشد.
گرچه نمی شود برای مترجمی توانا چون كوثری تكلیف مشخص كرد، اما در مقام شاگرد می توان آرزو كرد كه ای كاش در ترجمه این كتاب دقت بیشتری از خود نشان می داد.كوثری می توانست برای پوشاندن ضعف های متعدد مجموعه دوم، آن را در لابه لای مجموعه اول بگنجاند و لغزش اچه وریا را تا حدودی مرتفع سازد.
مترجمی چون كوثری قطعاً از افت مجموعه دوم اطلاع كامل دارد، اما حس امانتداری او را بر آن داشته تا در انتقال صحیح این امانت نهایت تلاشش را به كار گیرد. خوانندگان حرفه ای ادبیات داستانی اگر فقط و فقط اثر درخشان كورتاسار را از این مجموعه بخوانند قطعاً دست مریزادی مجدد به نویسنده و مترجم خواهند گفت. این كتاب را نشر نی به چاپ رسانده است.
رسول آبادیان

منبع : روزنامه همشهری