احساس کریسمسی

مردم اروپا و آکادمی فیلم اروپا در انتخاب بهترین فیلم سال اروپا اتفاق‌نظر ندارند. آکادمی فیلم اروپا برگزارکنندهٔ مراسم ”جوایز فیلم اروپائی“ ـ که لقب اسکار اروپائی را گرفته ـ تریلر اجتماعی پنهان را به‌عنوان بهترین فیلم سال قاره معرفی کرد. اما تماشاگران اروپائی درام سیاسی و ضدفاشیستی سوفی شول: آخرین روزها را ترجیح دادند. پنهان را میشائل هانکه کارگردانی کرده و اگر چه فرانسوی‌ها آن‌را فیلمی از آن خود می‌دانند، ولی به‌عنوان یک محصول مشترک فرانسه، اتریش، آلمان و ایتالیا معرفی شده است. هانکه جایزهٔ بهترین کارگردان سال اروپا را هم گرفت. فیلم او که در دورهٔ گذشتهٔ جشنوارهٔ بین‌المللی کن دو جایزهٔ مهم را به‌خود اختصاص داد، به‌گفتهٔ سازنده‌اش: ”دربارهٔ نوارهای ویدئو، وسوسه‌ها و رنجی است که شخصیت اصلی فیلم از گذشته می‌برد.“ فیلم با بازی دانیل اوتوی و ژولیت بینوش قصهٔ خانواده‌ای را روایت می‌کند که فرد مرموزی برای آنها تعدادی نوار ویدئویی می‌فرستد. این نوارها از زندگی معمولی و روزمرهٔ اعضاء خانواده است. معلوم نیست فرستندهٔ آنها به چه منظوری این‌کار را انجام می‌دهد. دانیل اوتوی به‌عنوان بهترین بازیگر سال اروپا شناخته شد.
اما سوفی شول ـ که چندان مورد لطف داوران مراسم قرار نگرفت ـ محصول آلمان است و قصهٔ آن به بخشی از تاریخ آلمان می‌پردازد که مردمش ترجیح می‌دهند آن‌را فراموش کنند و درباره‌اش فکر نکنند. مارک روتموند کارگردان فیلم ـ که جایزهٔ بهترین کارگردان را در بخش ”انتخاب مردمی“ گرفت ـ برای فیلم خود به سراغ یک سوژهٔ واقعی رفته است. او آخرین روزهای زندگی سوفی شول و برادرش را که دو مبارز سیاسی و ضدفاشیست بودند، به تصویر کشیده است. این دو مبارز توسط نیروهای ارتش گشتاپو دستگیر و محکوم به مرگ شدند. اما هیچ‌یک حاضر نشدند از اعتقادات خود دست بکشند و مرگ شرافتمندانه را با آغوش باز پذیرفتند. فیلم‌که در دورهٔ گذشتهٔ جشنوارهٔ برلین با تحسین منتقدان روبه‌رو شد و داوران جوایزی به آن دادند، بخش عمدهٔ موفقیت خود را مدیون بازی درخشان جولیا ینتش در نقش سوفی‌شول است. او نه تنها جایزهٔ بهترین بازیگر زن سال اروپا از دست داوران آکادمی گرفت، بلکه تماشاگران اروپائی هم در بخش ”جوایز انتخاب مردمی“ او را به‌عنوان بهترین بازیگر زن انتخاب کردند. سوفی شول نوعی جوابیهٔ تند به درام سقوط است که تلاش داشت تصویری غم‌خوارانه از هیتلر و رژیم فاشیستی او ارائه دهد.
گروهی از منتقدان اروپائی در مراسم اهداء جوایز چنین اظهارنظر کردند که پنهان استحقاق دریافت نخل طلائی جشنوارهٔ کن را داشت، اما داوران کن این جایزه را به کودک ساختهٔ برادران داردن دادند؛ فیلمی که اصلاً در جوایز فیلم اروپائی مورد توجه قرار نگرفت. هانکه پس از دریافت جایزهٔ خود در برلین ـ محل برگزاری مراسم ـ گفت: ”دریافت این جایزه بسیار خشنودکننده است. کسانی‌که جوایز فیلم اروپائی را اهدا می‌کنند، جمع کثیر و کاملی از سینماگران هستند که هم امکان خطای کمتری در انتخاب‌های‌شان وجود دارد و هم اعتبار بیشتری در رأی‌گیری‌های‌شان دیده می‌شود. احساسم در این لحظه شبیه همان احساسی است که هنگام فرارسیدن کریسمس دارم.“
امسال ۴۷ فیلم از کشورهای اروپائی برای دریافت جایزه‌ها رقابت می‌کردند و ۱۶۰۰ عضو آکادمی فیلم اروپا (EFA) این فیلم‌ها را ارزیابی و داوری کردند. رسانه‌های گروهی عقیده دارند ”اسکار اروپائی“ هنوز خیلی مانده اعتبار و اهمیت جشنواره‌های برجستهٔ اروپائی هم‌چون کن، برلین و ونیز را کسب کند، اما سینماگران اروپا برای آن ارزش و اعتبار خیلی زیادی قائل هستند. بزرگ‌ترین ستارهٔ مراسم سِرشون کانری بود که امسال جایزهٔ یک عمر فعالیت و ثمر هنری را دریافت کرد. او که لباس ورزشی بسیار ساده‌ای به تن داشت و جوان‌تر از سن‌اش به‌نظر می‌رسد، با خوشحالی بسیار زیاد مجسمهٔ نقره‌ای خود را گرفت. کانری پس از مراسم به روزنامه‌نگاران گفت: ”وقتی سال‌های سال در سینما بازی کردی، مجبوری ساده زندگی کردن را یاد بگیری. این نیاز کار شماست که شبیه بچه‌ها به‌نظر برسی.“ کانری که بیشترین شهرت خود را به خاطر بازی در شش فیلم جیمزباندی دارد، آن شب بیشتر از هر چیز در مورد جیمزباند سینما سؤال‌پیچ شد. مأمور ۰۰۷ سابق سینما دانیل کریگ را گزینهٔ خوبی برای ایفای این نقش دانست.
تماشاگران اروپائی برای انتخاب بهترین‌های سال در بخش جوایز انتخاب مردمی، باید آرای خود را از طریق اینترنت برای آکادمی فیلم اروپا می‌فرستادند. آنها اورلاندو بلوم را برای قلمرو ملکوت به‌عنوان بهترین بازیگر مرد سال اروپا انتخاب کردند. خانم جولیا ینتش که منتخب داوران و تماشاگران اروپائی شد گفت: ”از واکنش تماشاگران سراسر جهان نسبت به بازی‌ام تکان خورده و تحت‌تأثیر قرار گرفته‌ام. ما می‌خواستیم با این فیلم یک پیام انسانی به مردم منتقل کنیم و تصور می‌کنم که آنها این پیام را به‌خوبی دریافت کرده‌اند.“شب به‌خیر و به سلامت (جرج کلونی) جایزهٔ بهترین فیلم غیراروپائی سال را گرفت. فیلم که به طریقهٔ سیاه‌وسفید فیلم‌برداری شده، قصه‌ای تلخ از دوران سیاه مک‌کارتیسم آمریکا را روایت می‌کند. ظاهراً لحن آزادی‌خواهانه و ضددیکتاتوری فیلم به مذاق تماشاگران اروپائی خوش آمده است. موفقیت فیلم در اسکار اروپائی باعث تحکیم موقعیت آن در مراسم اسکار آمریکا می‌شود. منتقدان آمریکائی از فیلم به‌عنوان یکی از شانس‌های اصلی اسکار ۲۰۰۶ نام می‌بردند.
جایزهٔ بهترین فیلم‌نامه را هانی ابواسد و برو به‌یر برای اینک بهشت گرفتند که انتخاب رسمی فلسطین برای بخش اسکار بهترین فیلم خارجی سال است. فرانتس لوستیگ برای نیا در بزن / التماس نکن (ساختهٔ ویم وندرس، محصول آلمان) جایزهٔ بهترین فیلم‌برداری را دریافت کرد و جایزهٔ بهترین موسیقی نصیب هتل رواندا (محصول مشترک انگلستان، آفریقای‌جنوبی و ایتالیا) شد. موریس ژار جایزهٔ همکاری اروپائی با دنیای سینما را گرفت. پنهان به‌جز جایزهٔ بهترین تدوین، جایزهٔ انجمن منتقدان فیلم اروپا را نیز گرفت.

کیکاوس زیاری

منبع : ماهنامه فیلم