فناوری اطلاعات مفهومی دیگر در تکنولوژی

هر از چند گاهی، با پیشرفت علوم و افزایش دانش بشری، شاخه هایی از علم به تاریخ سپرده می شود و شاخه‌های جدیدی به دنیا می آیند. بشر، علم را برای غلبه بر مشكلات زندگی، كاهش هزینه و وقت مصرفی و دستیابی به آرامش بیشتر به كار می گیرد. تكنولوژی (فناوری)، ابزار و روشی است كه از علم به وجود می‌آید. به عبارت دیگر تكنولوژی یك راه حل برای حل مشكلات است (Problem solving). شاید بتوان گفت امروزه كارآمدترین تكنولوژی، تكنولوژی اطلاعات است كه در نتیجه نیاز بشر به بهره برداری از اطلاعات به وجود آمده است.
ابزاری كه الكساندر گراهام بل اختراع كرد، ابزاری بود برای انتقال اطلاعات. تلفن، خطوط مورس و... تكنولوژی‌هایی بودند كه انسان برای برقراری ارتباط به وجود آورد. اما نیاز به اطلاعات، فقط در انتقال اطلاعات خلاصه نمی‌شد، بلكه انسان نیاز داشت كه این اطلاعات را ذخیره و تجزیه و تحلیل كند. قرن گذشته قرنی بود كه پیشرفت‌های زیادی در این زمینه حاصل شد. تولد ابزارهای محاسبه گر و سرانجام كامپیوتر، بارزترین این پیشرفت‌ها بود.
اكنون بر خلاف دو دهه پیش كامپیوتر از حالت یك ابزار تخصصی با كاربردهای خاص و منحصر به طبقه ای خاص، درآمده و تبدیل به یك وسیله عمومی با كاربردهای زیاد شده است كه در منازل، ادارات، شركت ها، صنایع و ... حضور موثری دارد. فرصتی كه این حجم زیاد اطلاعات دیجیتالی ذخیره شده در كامپیوترها و حضور كامپیوتر در همه جا به بشر می دهد استفاده سریع و ارزان از اطلاعات برای تصمیم گیری ها است. بروز مشكلات زندگی صنعتی از یك سو و تمایل شدید انسان به كاهش هزینه و وقت مصرفی در كارها از سوی دیگر باعث شد كه دانشمندان برای یافتن راه حل های مناسب به فكر استفاده از این اطلاعات بیفتند. امروزه، اطلاعات در همه حوزه های زندگی بشری به كمك بشر آمده است. اقتصاد، علم، آموزش، مدیریت، شهرنشینی، فضانوردی، بهداشت، ارتباطات اجتماعی و.... نمونه هایی از آن هستند كه می توان در فضای آن تحقیق، گفت وگو و تجارت كرد حتی آموزش داد و محیط را كنترل و از آن اطلاعات جدید دریافت كرد، اطلاعات را ذخیره كرد، محاسبات پیچیده و شرایط مجازی را مدل كرد و... با كمك ابزارهای دیجیتالی می توان كارهای مختلف انسان را خودكار كرد، می توان برای آینده تصمیم های صحیح گرفت، می توان به علوم دیگر كمك كرد، می توان اطلاعات را به نقاط دیگر منتقل كرد و از نقاط دوردست اطلاعات دریافت كرد، می توان انتخابات برگزار كرد، می توان دیگران را در اطلاعات سهیم كرد و.... همه این خدمات در سایه حضور اطلاعات به اشكال مختلف به وجود آمده است. فناوری اطلاعات، ابزاری است كه جمع آوری، پردازش، ذخیره و انتقال اطلاعات _ و در یك كلام هر آنچه كه به اطلاعات (Information) مربوط می شود - را به بهترین شكل و با كمترین هزینه ممكن می سازد.
یكی از مهمترین این ابزارها، شبكه های كامپیوتری هستند. در سایه این شبكه ها (كه امكان برقراری ارتباط و انتقال اطلاعات را فراهم می سازد) ابزارهای مناسب و گسترده ای به نام خدمات الكترونیكی به وجود آمده اند كه زندگی بشر را به شدت تحت تاثیر خود قرار داده است. به عنوان مثال فرض كنید یك شركت تجاری قصد دارد طی ۱۰ سال به سود خالص مشخصی برسد. یك متخصص IT ابتدا به تحلیل و آنالیز شرایط این شركت می پردازد و با توجه به شرایط بازار و اهداف مدیریت شركت، به شكل راهبردی (strategic) برنامه ریزی كرده و در طول اجرای برنامه به شكل راهبردی پروژه را مدیریت می كند. برای پیاده سازی برنامه تدوین شده، نیازها (requirements) را تعیین می كند و با استفاده از روش های بهینه، اقدام به پیاده سازی سخت افزاری و نرم افزاری برنامه می كند. مثلاً یك شبكه بین قسمت های مختلف طراحی می كند كه اطلاعات قسمت های مختلف را به سرعت جمع آوری و پردازش كند. اطلاعات بازار را جمع آوری كند و معاملات شركت را به صورت الكترونیكی انجام دهد و از حجم بوروكراسی بكاهد. با مدل كردن شركت در كامپیوتر، شرایط شركت را به طور مرتب كنترل كند و در عین حال مراقب باشد كه اطلاعات محرمانه و متن مذاكرات و قراردادهای الكترونیكی در شبكه محرمانه باقی بماند. این مراحل همه در اثر گسترش علوم كامپیوتر، مدیریت و اقتصاد به شركت تجاری كمك می كند كه سود بیشتر و پیشرفت بهتری داشته باشد. برای پیاده سازی این مراحل، فناوری اطلاعات، خدمات الكترونیكی (e-services) را پیشنهاد می دهد. خدماتی مانند تجارت الكترونیكی، سیستم های تصمیم یار و... به عنوان مثال دیگر فرض كنید زلزله ای در بم رخ داده و قرار است امكانات به سرعت به بم منتقل شود. احتمال بروز ترافیك زیاد است. می توان یك سیستم كنترلی الكترونیكی یا دیجیتالی در جاده ها نصب كرد كه وضعیت جاده ها را خودكار به مركز مخابره كرده و كامپیوتر مركزی با استفاده از الگوریتم های بهینه سازی (Optimization) مناسب ترین مسیر را برای محموله های بعدی معرفی كند.
به مانند هر پدیده دیگر، فناوری اطلاعات در ایران و فضای اجتماعی جامعه ایرانی، مانند موج وارد شده و فضای ایران را تحت تاثیر قرار داده است. استفاده برخی از كشورهای جهان سوم (مانند مالزی) از IT و پیشرفت های چشمگیر این كشورها از یك سو و نفوذ شبكه های اینترنتی و اطلاع رسانی به داخل مرزهای ایران در شكل گیری این موج موثر بوده است. این موج بسیاری از مفاهیم را دستخوش تغییر كرده است. مفاهیمی مانند بانكداری، تجارت، ارتباطات و گفت وگوهای انسانی، ادبیات الكترونیكی و حكومتداری. تاثیر وبلاگ ها و سایت های خبری امروز كمتر مورد تردید قرار می گیرد و كارایی شبكه‌های ارتباطی (مانند موبایل)، تجارت و آموزش الكترونیكی گویای حضور گسترده IT در ایران است.

نوشته شده توسط: حنیف رهبری

منبع : پورتال مديريت فناوري اطلاعات