کلاهبرداری های آسان در بازار سخت افزار

بروز پدیده كلاهبرداری در بازار سخت افزارهای كامپیوتری و به ویژه در هفته های پایانی سال برای فعالان این بازار به یك امر طبیعی مبدل شده است. اما امسال؛ رقم كلاهبرداری شب عید به اندازه ای سنگین بود كه هنوز هم بسیاری از فعالان و صاحب نظران بازار را در بهت و حیرت نگه داشته است.منابع مطلع در بازار تهران می گویند: ظرف یك ماه گذشته دو فقره كلاهبرداری ۹۰۰ و ۳۰۰ میلیون تومانی در بازار صورت گرفته است كه در نوع خود بی نظیر است.
البته، شیوه كلاهبرداری امسال هم مانند تمام موارد مبتنی بر اعتمادسازی در بازار بوده است، اما رقم یك میلیارد و دویست میلیون تومانی آن یك فاجعه است.كارشناسان بازار می گویند: تاكنون چنین رقمی در كلاهبرداری های بازار سخت افزار از دست فعالان بازار خارج نشده است و این یك ركورد محسوب می شود. ركوردی كه اولین پایه آن ركود بازار و مهمترین نتیجه آن از بین رفتن فضای اعتماد و امنیت است. اما سوالی كه در این میان بی پاسخ مانده این است كه مگر كلاهبرداران چند ترفند و شیوه را برای كلاهبرداری می شناسند؟
●آیا فعالان بازار همیشه فریب ترفندهای تازه ای را می خورند؟...
اعتماد می كنم پس مال می بازم
فرهاد غنی زاده ، یكی از فعالان بازار كامپیوتر در پاسخ به سوال مورد اشاره می گوید: شیوه های كلاهبرداری در بازار سخت افزار، چندان زیاد و غیرقابل پیش بینی نیستند. به عبارت واضح تر، عرضه كنندگان سخت افزار عموماً از یك سوراخ گزیده می شوند كه آن هم، اعتماد است.وی در تشریح این موضوع اضافه می كند: افرادی كه مبادرت به كلاهبرداری می كنند اكثراً كسانی هستند كه توانسته اند طی مدت زمان مشخصی برای خود اعتبار فراهم كنند و با همین ترفند، اقدام به خرید حجم بالایی از قطعات كرده و معمولاً برای پرداخت وجه، چك بی محل صادر می كنند.
یكی از بخش های مهم در فعالیت تجاری بازار سخت افزارهای كامپیوتری، ارتباط تجاری بین همكاران است كه به اصطلاح كالا را از این دست به آن دست می كنند و در اكثر موارد در همین بخش از بده بستان های تجاری است كه پدیده كلاهبرداری به وقوع می پیوندد.در عین حال، یك نكته نیز در بروز این معضل وجود دارد؛ این كه كلاهبرداران را می توان به دو گروه مشخص تقسیم بندی كرد:
رضا مهرداد ، یكی دیگر از فعالان بازار كامپیوتر در این مورد می گوید: كلاهبرداری های بازار سخت افزار به ویژه در هفته های پایانی سال را می توان به دو گروه كلاهبرداری های با هدف و قصد قبلی و كلاهبرداری های ناخواسته تقسیم كرد.وی توضیح می دهد: افرادی كه با قصد كلاهبرداری وارد بازار می شوند،اصطلاحاً با پاشیدن دانه، اقدام به جلب اعتماد فعالان بازار كرده و در فرصتی مناسب با خرید كلان و مدت دار، كالاهای خریداری شده را زیر قیمت و به صورت نقدی در بازار عرضه می كنند. اتفاقات بعدی هم كه كاملاً مشخص است. در زمان سررسید چك، فروشنده نگون بخت متوجه می شود كه قربانی یك كلاهبرداری شده است.
اما گروه دوم، كسانی هستند كه به دلیل ناپایداری و غیرقابل پیش بینی بودن شرایط بازار، ورشكست شده و لاجرم برای فرار از تعهدات مالی سنگینی كه بر عهده دارند متواری می شوند. این گروه اگرچه در عمل كلاهبرداری كرده اند، اما در واقع كسانی هستند كه ناخواسته و به اجبار به این ورطه كشیده می شوند.
با این حال، سوء استفاده از اعتماد فعالان بازار و اعتبار بازاریان تنها شگردی نیست كه دستمایه كار كلاهبرداران می شود، چرا كه پیش از این نیز نمونه های دیگری از كلاهبرداری در بازار سخت افزار اتفاق افتاده است، نمونه هایی كه اگر چه نتایج دردناكی برای قربانیان دارند، اما به هر حال در نوع خود جالب توجه هستند.
●اتاق هایی با دو در
حدود سه سال پیش، یكی از شركت های عرضه كننده كالای كامپیوتری، قربانی نوعی از كلاهبرداری شد كه تا پیش از آن در بازار سخت افزار بی سابقه بود.مدیر این شركت كه نمی خواهد نامش فاش شود در تشریح این اتفاق می گوید: فروش نقدی كالا و قطعات، معمولاً برای عرضه كنندگان سخت افزار جذاب است. این همان دلیلی بود كه باعث شد تا مدیر فروش شركت ما، در پاسخ به تقاضای خرید نقدی یك قطعه كامپیوتری تردید نكند و قطعات درخواست شده را به آدرس خریدار بفرستد.
پیك همراه با حجم زیادی از كالا وارد ساختمانی می شود كه ظاهراً دفتر كار خریدار بوده است. كالا را تحویل می دهد و برای گرفتن چك در اتاق انتظار، می نشیند. اما پس از حدود دو ساعت معطلی متوجه می شود كه نه تنها هیچ كسی برای صدور چك در دفتر وجود ندارد، بلكه مدتی قبل، خریدار قلابی همراه با كالاهای مذكور از در پشتی ساختمان گریخته است.مدیر این شركت می گوید: پس از این واقعه چندین مورد كلاهبرداری دیگر هم با همین روش اتفاق افتاده است.
●یك استثنا
در میان روش های محدود اما پركاربرد و تضمین شده كلاهبرداری در بازار سخت افزار یك روش بسیار استثنایی و البته جالب توجه هم وجود دارد. در این روش فرد كلاهبردار با بریدن قطعات پلاستیكی در فرم و قالب حافظه موقت(RAM) و چاپ نقشه كیت الكترونیكی آن توانسته بود مبلغ ۹۰ میلیون تومان كلاهبرداری كند. كسی كه قربانی این ترفند شده است می گوید: فردی ناشناس در بازار به ما مراجعه كرد و گفت: تعداد زیادی حافظه موقت(RAM) برای فروش دارد كه قیمت آن هم زیر نرخ بازار است. به همین دلیل من بدون توجه و دقت كافی در مورد كالاهای این شخص، مبلغ را پرداخت كردم. اما پس از باز كردن كارتن ها متوجه شدم كه داخل آنها RAM نیست و فقط قطعات پلاستیكی وجود داشت كه به شكل و فرم RAM ساخته شده بودند.
در واقع این فعال بازار بابت چند كارتن پلاستیك بی ارزش مبلغ ۹۰ میلیون تومان پرداخت كرده بود.با این وجود، تنها روشی كه بیش از همه در بازار سخت افزارهای رایانه ای قربانی می گیرد، همان روش جلب اعتماد و سوءاستفاده از اعتبار بازاری است، چرا كه پس از هر مورد كلاهبرداری آنچه كه بیش از هر چیز دیگری لطمه می خورد فضای اعتماد در بازار است و تخریب آن موجب می شود تا مدت ها، فعالان بازار حتی به قدیمی ترین و معتبرترین مشتریان خود اعتماد نكنند. در نتیجه این اقدام، اغلب میزان عرضه كالا كاهش چشمگیری می یابد، چیزی كه در نهایت به برهم خوردن توازن بازار ختم می شود. مضاف بر آن، عرضه كالاهای كلاهبرداری شده با نرخ بسیار پایین تر از قیمت عرف بازار هم به بروز این نوسانات دامن می زند.
فعالان بازار معتقدند؛ تا زمانی كه قوانین چك از سخت گیری و ضمانت اجرایی لازم برخوردار نشوند، بروز پدیده كلاهبرداری در بازار سخت افزارهای كامپیوتری از پدیده روز و شب هم طبیعی تر است. به ویژه كه روند عرضه و تقاضای این بازار هم از سامان و هنجارهای لازم برخوردار نیست.
●كلاهبرداران مدرن
پول اغواكننده است. این را همه می دانند. به جرأت می توان گفت تاكنون هر جایی در این كره خاكی كه به مركز داد و ستد و تجارت تبدیل شده است به سرعت شیادان، كلاهبرداران، كلاه گذاران، متقلبان، دزدان و... را به سوی خود كشانده است.
در ایران نیز بازار بزرگ تهران به عنوان قلب تپنده نظام توزیع در كشور طی دهه های گذشته توانسته است سرمایه های گاه افسانه ای بی شماری را به راسته بازارها و تیمچه های خود بكشاند.به همین دلیل ساده است كه در این بازار شنیدن حكایت های روزانه دزدی، تقلب و... چندان دور از انتظار نیست.شنیدن این حوادث نابهنجار به دلیل عمومی بودن آن در همه جای جهان جدا از میزان كمیت آن عجیب نیست. اما حیرت اغلب مردم آنگاه به اوج خود می رسد كه متوجه می شوند افرادی حرفه ای، باهوش، زبردست و البته متخلف و بزهكار موفق شده اند كلاه بازاریانی كه گاه پشتوانه چندین دهه فعالیت در بازار پرتلاطم تهران را یدك می كشند، بردارند!
اغلب گمان می كنیم كه عمده كلاهبرداری های انجام شده در این بازار حول محور موضوعات مربوط به چك یا سفته می چرخد اما ظاهراً اهالی بازار به ویژه در چند سال اخیر متوجه شده اند كه چك را از چه كسانی، با چه مشخصاتی و تحت چه شرایطی قبول كنند. حتی تعداد قابل توجهی از بازاریان تهران دیگر به هیچ وجه حاضر نیستند كالاهای خود را جز به روش نقدی بفروشند.شاید بتوان گفت در مورد دزدی ها، تقلب ها و حتی سوءاستفاده كنندگان از چك تا حدودی قانون و مجریان آن توانسته اند موانعی جدی را بر سر راه متخلفان قرار دهند.
از طرفی مردم و یا به عبارتی بهتر معامله گران بازار نیز به تجربه و یا با اتكا به قانون برای خود حاشیه امنی به وجود آورده اند.اما از این همه كه بگذریم آنچه كه تاكنون در اغلب نقاط جهان و البته بیشتر در بازارهای سنتی هیچ مرجعی نتوانسته است برای مقابله با آن موانعی جدی ایجاد كند موضوع كلاهبردارانی است كه جلوتر از قانون و پیشتر از تجربیات بازار همچون ماهی در میان ثروت دیگران می لغزند و آن را به تاراج می برند.
گاه برنامه ریزی و شگرد این دسته از كلاهبرداران چندان شگفت انگیز و پیچیده است كه دستگیری آنان و دستیابی مال باختگان به اموالشان را محال می كند.
در این بین آیا می توان برای مقابله با كلاهبرداران میلیاردی چاره ای اندیشید؟بدون تردید برای این سئوال راه حل ساده ای وجود ندارد، اما به جرأت می توان گفت راه حل این مشكل از آموزش به روز نیروهای پلیس و فروشندگان می گذرد. راهی كه طی آن سهل نیست اما همقدم شدن با دنیای پیشرو امروز آنرا ناگزیر می كند.

منبع : روزنامه همشهری