داستانهای عامه پسند

اما در میان همان بحث ها و میزگردها وقتی حرف از ادبیات و كتاب های عامه پسند به میان می آید، می شود گفت قریب به اتفاق نگاه ها و اشاره ها به داستان های عامه پسند متوجه می شود؛ داستان هایی كه گاه بسیار خواندنی اند و بسیاری از ما به اصطلاح تحصیلكردگان اصلاً با آنها كتابخوانی را شروع كرده ایم و حتی هنوز نیز آثار آن در نوشته هایمان مشهود است.داستان های عامه پسند در میان اهل كتاب، حكایت غریبی دارد. شبیه آنچه سیاستمداری درباره «شهریار» ماكیاولی گفته بود كه شب با آن به رختخواب می رویم و نهایتاً بالش نازمان می شود و صبح تا باز هنگام خواب ضمن عمل به فرامین آن، دشنام و تقبیح است كه نثار كتاب می كنیم. با این اوصاف در این ستون قصد ما تنها معرفی یك مرجع است و این بار درباره داستان های عامه پسند و سخن گفتن پیرامون این ژانر ادبی را باید بگذاریم وقتی دیگر كه شما هم كتاب مرجعی را كه امروز معرفی می شود ، بخوانید.
سنت اینكه فصلنامه ای به عنوان منبعی مرجع تلقی شود، شاید در میان ما كمی غریب باشد اما در نظام فرهنگ غربی این مسئله بعید كه نیست، بسیار قریب نیز هست.
یكی از این فصلنامه ها كه گاه با موضوع یابی هوشمندانه خود و بصیرت مترجمان و هیأت تحریریه اش شماره های مرجعی را راجع به موضوعات مختلف پدید آورده، فصلنامه «ارغنون» است.
فصلنامه فلسفی، ادبی، فرهنگی ارغنون در شماره ۲۵ خود كه در پاییز ۱۳۸۳ منتشر شده با عنوان داستان های عامه پسند ۱۲ مقاله كه بیشتر از دوسوم آنها مقاله هایی عالی هستند را با محوریت داستان های عامه پسند ترجمه وتألیف كرده درمجموعه خود فراهم آورده است .
ارغنون كه به نوعی رسالت خود را ترجمه و احیاناً تألیف مقالات پایه و اساسی درباره موضوعات برگزیده خود در یك مجموعه می دید، در این شماره با مقالاتی از بودریار، اكو، مورتی، تالكین و استوری، مجموعه خوبی را در اختیار خواننده قرار می دهد.
این مجموعه غیر از آشنایی دادن با برخی محورهای مطروحه در بحث داستان های عامه پسند، با نگاه نقادانه و گاه توصیفی به آثار داستانی نویسندگانی چون آگاتاكریستی، چندلر، فلمینگ و... كوشیده تا فضایی را كه یكی از موضوعات مورد توجه و علاقه بسیاری از مردم است و در همه نوع آن ( كتاب، كارتون، فیلم سینمایی، كمیك استریپ و سریال تلویزیونی) همواره جذاب بوده را بازشناسی كند.
مقاله «داستان های عامه پسند» از جان استوری كه اولین مقاله مجموعه نیز هست با بحثی درباره نظرگاه های مختلف راجع به جایگاه ادبیات عامه پسند شروع می شود و سپس به موضوع ایدئولوژی در متن و چگونگی تبیین آن از نگاه لویی آلتوسر و پی یرماشری می پردازد. این مقاله نسبتاً مفصل كه توسط مترجم توانا آقای حسین پاینده از فصل سوم كتاب داستان(نوشته جان استوری چاپ ۲۰۰۳ دانشگاه ادینبورگ) ترجمه شده به نظریه دریافت جایگاه خواننده در فرآیند قرائت متن از دید بعضی متفكران نیز می پردازد. از دیگر موضوعات مطروحه در این مقاله بررسی كار كرد فیلم ها و رمان های جمیزباند بر حسب یك دوره بندی تاریخی و رویدادهای سیاسی و فرهنگی و پژوهش های فمینیستی درباره داستان های عامه پسند عاشقانه است. مقاله دوم با عنوان «درباره داستان پریان» نوشته جی. آر.آر تالكین و ترجمه مراد فرهادپور است. تالكین در این مقاله كه بخش هایی از یك رساله طولانی است به (داستان پریان) به مثابه یك شكل یا نوع ادبی نگاه می كند و تلاش دارد تمایز یا پیوند آن با اسطوره و سایر شكل های قصه را مشخص كند.
از غریب تا شگفت (تزوتان تودوروف، ترجمه انوشیروان گنجی پور)، یوتوپیاها (اچ.جی.ولز، ترجمه ع. فخر یاسری) و درباره ریموند چندلر (فردریك جیمسن ترجمه مازیار اسلامی) از دیگر مقالات شماره ۲۵ ارغنون هستند.دو مقاله دیگر ساختارهای روایی در فلمینگ از نشانه شناس و رمان نویس بلندآوازه، امبرتواكواست كه حامد یوسفی آن را ترجمه كرده. یان فلمینگ كه خالق شخصیت جیمزباند است در این مقاله در زیر ذره بین اكو قرار گرفته و ساختارهای روایی داستان هایش برحسب نشانه های آنها كاویده شده است.
مقاله دیالكتیك ترس نیز (نوشته فرانكو مورتی و ترجمه جواد گنجی) با عناوین فرعی دراكولا، بازگشت امر سركوب شده و استراتژی وحشت كه ترجمه مقاله خواننده هراسناك چاپ ۲۰۰۰ را تلج است به دنبال تحلیلی ماركسیستی _ روانكاوانه از رمان دراكولا است.
از شخصیت های برجسته جهانی كه مقاله ای از او در این فصلنامه ترجمه شده ژان بودریار- فیلسوف پست مدرن فرانسوی- است كه وانموده ها و داستان علمی_ تخیلی ترجمه علی ملائكه از اوست.
داستان علمی _ تخیلی چیست؟ از آدم رابرتز ترجمه آیدا مهری و سیروس امیری كه به چیستی داستان های علمی- تخیلی می پردازد و از مفصل ترین مقالات مجموعه نیز هست و محافظه كاری آگاتا كریستی (از آلیس لایت ترجمه جامعه شناس بزرگ كشورمان دكتر یوسف اباذری)، نیز از بهترین مقالات مجموعه اند.
اما تنها مقاله تألیفی این فصلنامه با عنوان «مسیحای شر و تناول شیطانی» از محمدرضایی راد تفسیری اسطوره شناختی بر رمان دراكولاست. در این مقاله تلاش شده چگونگی تحول یك شخصیت تاریخی به اسطوره شر مورد تحقیق قرار گیرد و دلایل رواج داستان های خون آشام بازكاوی شود. آقای رضایی راد در مسیر همین بازی وی و تفسیر اسطوره شناختی خود به بن مایه اسطوره ای تناول و قربانی در آیین های آفرینشی ماقبل مسیحی باز می گردد.
الهام صادقی

منبع : روزنامه همشهری