سه شنبه, ۴ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 23 April, 2024
مجله ویستا
نفت گران در بودجه غلطان
در حالی که نمایندگان مجلس، نفت ۴۰ دلاری در لایحه بودجه سال آتی را مورد انتقاد قرار دادند، ارائهکنندگان لایحه مدعی شدهاند که قیمت پیشنهادی واقعبینانه بوده و براساس واقعیتهای بازار است.
این بحث که این روزها از ابعاد مختلف مورد بررسی قرار گرفته است، در نهایت به مرحلهای رسید که مجلس راسا وارد بازی شد تا قیمت برآورد شده را اصلاح کند و به نظر میرسد با کاهش هزینهها (مصارف) در بودجه، مقدمات این کار را فراهم کند. اما ظواهر نشان میدهد که باید سایر متغیرها را هم در این فرایند به صورت جدیتر مورد توجه قرار داد عواملی مثل تحریمهای احتمالی، سقوط قیمت نفت، افزایش هزینههای تورمی ... و مهم آن است که توجه چگونه در بودجه نمود پیدا خواهد کرد.
● بودجه صفر یا عملیاتی
قرار بود که بودجه سال ۱۳۸۵ به سمت عملیاتی شدن حرکت کند و حتی ادعا شده است که در مواردی به آن پرداخته شده است.
براساس روش بودجهنویسی سالهای قبل که به بودجهنویسی صفر موسوم بود، بودجه هر سال براساس توازن منابع و مصارف و برای پوشش هزینههای جاری و عمرانی مشخص شده از سوی دستگاههای اجرایی تدوین میشد.
بر این اساس دستگاههای اجرایی منابع مالی خود را براساس روند مشخص و از پیش تعیین شده دریافت میکردند که هزینههای جاری بر اساس رشد چند درصدی نسبت به سال قبل تعیین میشد و هزینههای عمرانی هم بر اساس طرحهای در دست اجرا، طی سال پرداخت میشد.
البته در این میان نباید از این موضوع غافل شد که تامین اعتبار این هزینهها، تفاوت بنیادین داشت در حالی که پرداخت هزینههای جاری تقریبا کامل صورت میگرفت هزینههای عمرانی هیچگاه به طور کامل تخصیص نمییافت و اغلب موارد شاهد تخصیص اعتبار کمتر از ۷۰ درصد بودهایم.
اگرچه مشخص نیست که آیا در عملیاتی کردن بودجه میتوان این مشکل را رفع کرد یا خیر اما نمیتوان از کنار این موضوع گذشت که در بسیاری از موارد ناکارآمدی بودجه به وقایع زمان اجرای آن بازمیگردد.
تجربه نشان داده است که نمیتوان بر اساس نتایج حاصل از اجرای ناقص یک فرایند و الگو به ارزیابی و ارزشگذاری آن پرداخت. در بودجهریزی عملیاتی، پرداختها براساس طرحها و پروژهها صورت خواهد گرفت که این پرداخت میتواند به دستگاههای مختلف صورت گیرد.
آنچه که مهم است آن است که این سیستم هم به دلیل سیر تکامل پروژهها، ممکن است در پایان سال در بخش پروژههای عمرانی دچار وضعیتی شود که بودجهنویسی قبل هم به آن گرفتار بود، با این تفاوت که در آن روش پیشین دستگاههای اجرایی امکان مانور و اعمال سیاست در حوزه اجرای پروژهها را داشتند ولی در سیستم جدید به دلیل قرار گرفتن در میان حلقههای اجرایی دستگاههای مختلف، امکان مانور آنها به حداقل خواهد رسید.
براساس بررسیهای صورت گرفته، نداشتن اولویت در اجرای طرحها و عدم وابستگی مشروع به شرایط از مهمترین عواملی است که باعث بروز این شرایط میشود.
به عبارت دیگر در صورتی که بودجه امکان داشت که نسبت به سطوح مختلف درآمدی اتخاذ موضع کند و شروع و یا عدم شروع پروژهها به سطح درآمد و میزان تحقق منابع مالی منوط شود، میتوانستیم انتظار داشته باشیم که این مشکل به حداقل ممکن و فاصله بین مصوبات و اجرا کاهش یابد.
این روش که بعضا به آن بودجهریزی غلطان هم گفته میشود، میتواند در شرایط کنونی که وضعیت درآمدهای نفتی ایران دارای ابهامات جدی است، وضعیت مطلوبی برای اقتصاد کشور رقم زند.
در این شرایط میتوان امیدوار بود که بودجه به عنوان یک پدیده پویا نسبت به منابع مالی و درآمدی عمل کند و باعث شود که در شرایط مختلف و قیمتهای متفاوت نفت گزینههای مشخص در پیش روی مسئولان اجرایی قرار گیرد و تکلیف اقتصاد در شرایط مختلف روشن است و بخشهای مختلف عملکرد همگن و متناسب خواهند داشت. در این شرایط اساسا مباحثی همچون سادهانگاری در برآورد قیمت نفت و برآوردهای خوشبینانه در این حوزه معنای وجودی خود را از دست خواهند داد و بحث اصلی در مورد اولویتها و تقدم و تاخر پروژهها خواهد بود. ولی در هر صورت پس از تصویب آنچه که توسط شورای نگهبان به تایید نهایی خواهد رسید، دارای ضمانت اجرایی زیادتری خواهد بود که میتواند به نزدیک شدن بین مصوبه و اجرا کمک کند و میتوان براساس آنچه که اجرا شده است، به ارزیابی فرایند پرداخت.
● نفت گران یا ارزان
ادامه بحران ایران و نابسامانی در عراق و حتی تنشهای به وجود آمده در مورد گاز روسیه میتواند باعث بالا ماندن قیمت جهانی نفت شود و اگر به این عوامل مواردی مثل مشکلات پالایشگاهی جهان و سرمای طولانی و تابستان گرم (فصل مسافرتها) را اضافه کنیم، میتوان گفت که چشماندازهای گوناگونی برای گران ماندن نفت در پیش روی تحلیلگران قرار دارد. در این شرایط به راحتی میتوان تصور کرد که انتظار دولتمردان از گران بودن قیمت جامه عمل بپوشد.
در مقابل عربستان سعودی مدعی شده است که میتواند در صورت خروج ایران از بازار نفت، کسری به وجود آمده را جبران کند. تجربهای که در مورد عراق و جنگ عراق - کویت صورت گرفته است. در کنار آن IEA هم مدعی شده ۱/۵ سال میتواند کسری عرضه نفت ایران را پوشش دهد.
اگر به این دو موضوع مذاکرات روسیه و سایر اعضای گروه ۸ را در حوزه تامین انرژی اضافه کنیم، به نظر میرسد که قیمت نفت در پایان سال جاری میلادی کاهش یابد.
رکود اقتصادی حاصل از گران ماندن نفت خام هم میتواند ازجمله عواملی باشد که به کاهش قیمت نفت منجر خواهد شد که شاید با کاهش بحران هستهای ایران تقویت شود. اگرچه عوامل نسبتا ضعیفتری هم برای کاهش قیمت نفت مطرح میشود، اما به نظر میرسد که عوامل فوق میتواند برای کاهش احتمالی قیمت نفت فشار لازم را وارد کند و باعث کاهش قیمت شود.
این عوامل به معنای آن است که نمیتوان به طور مطلق انتظار گران ماندن قیمت نفت را رد یا تایید کرد و شاید همین موضوع است که نتوان به راحتی در مورد آنچه که مطرح شده است، قضاوت کرد اما به طور خودکار نگرانی و بحران بالقوه را در بودجه لحاظ کرده است و نشان از احتمال وقوع نوعی تنش و بحران در پشت سر خود را دارد.
در این میان نباید از این موضوع غفلت کرد که بنا شدن بودجه براساس شرایط بی ثبات لزوما خصوصیتی مطلوب نیست و در صورت غلطان نبودن بودجه میتواند به عنوان خصوصیتی نامطلوب ایفای نقش کند.
● خطای گذشته
برخی از رخدادها باعث میشود که بتوان نتایج حاصل از اجرا یا عدم اجرای برخی طرحها و پروژهها را مشاهده کرد. شرایط کنونی را میتوان وضعیتی دانست که حسرت عدم تلاش برای کاهش سهم نفت در بودجه سالانه را احساس کرد.
درواقع در صورتی که به جای ۶۴ درصد، تنها ۲۰ درصد از بودجه جاری به نفت وابسته بود، آنگاه نگرانیها به مراتب کمتر از وضعیت کنونی میشد.
این در حالی است که بسیاری از کشورهای فروشنده نفت مثل عربستان توانستهاند حاشیههای امنیتی را نسبت به بازار نفت برای خود به وجود آوردند و این موضوع به معنای آن است که امکان به وجود آوردن چنین شرایطی برای کشور وجود داشت و تنها نیازمند اجرای برنامهای مشخص و هدفدار بود و کشور میتوانست دارای شرایط بهتری باشد.
این در حالی است که مجموعه طرحهای ناتمام و پروژههای آغاز شده در سالهای اخیر خود به عامل بازدارنده و نامطلوب برای کشور در سالهای آتی تبدیل شده است و نشان میدهد که اگر وضعیت کنونی تداوم داشته باشد و کشور برای کنترل شرایط کنونی طرحی را مشاهده نکند، کشور در سالهای آتی میتواند شرایط به مراتب نامطلوبتری داشته باشد.
محمد عباسی
منبع : مجله گسترش صنعت
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
خرید میز و صندلی اداری
خرید بلیط هواپیما
گیت کنترل تردد
ایران پاکستان مجلس شورای اسلامی رئیسی دولت رئیس جمهور سید ابراهیم رئیسی ایران و پاکستان حجاب مجلس دولت سیزدهم سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
تهران سیل پلیس هواشناسی بارش باران فراجا شهرداری تهران فضای مجازی وزارت بهداشت سلامت قتل سازمان هواشناسی
بانک مرکزی خودرو قیمت خودرو ایران خودرو قیمت طلا قیمت دلار بازار خودرو دلار سایپا بورس تورم ارز
کتاب تلویزیون رادیو سینمای ایران سریال مهران مدیری نمایشگاه کتاب سینما فیلم تئاتر معماری فیلم سینمایی
کنکور ۱۴۰۳ دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی دانش بنیان بنیاد ملی نخبگان
رژیم صهیونیستی اسرائیل غزه آمریکا روسیه فلسطین جنگ غزه چین اتحادیه اروپا ترکیه عملیات وعده صادق اوکراین
فوتبال پرسپولیس استقلال باشگاه پرسپولیس اوسمار ویرا باشگاه استقلال رئال مادرید بارسلونا بازی سپاهان فوتسال لیگ برتر
گوگل همراه اول ایلان ماسک اپل شیائومی مایکروسافت هوش مصنوعی تبلیغات فناوری تلگرام سامسونگ ناسا
افسردگی یبوست پیری صبحانه