پوشش معجزه گر

چند روز پیش از جولای ۲۰۰۰، هنگامی که دارن بنتون خم شد تا چند ترقه دست ساز را آتش بزند، تنها چیزی که فهمید، صدای یک انفجار و سپس صدای سوختن و کباب شدن گوشت تنش بود. او تقریباً تبدیل به یک گلوله آتش شده بود و ۹۰درصد صورتش به کلی سوخت. او می گوید: ابتدا چیزی حس نکردم. ولی، پس از آن که صورتش را در آینه دید، حقیقتا وحشت کرد. این صورت ۱۳ ساله کاملا ذغال شده و دست و زانوی راستش نیز به کلی سوخته بودند. والدین دارن به سرعت او را به بیمارستان رساندند. دو روز بعد، پس از آن که تورم سوختگی هایش اندکی فرونشست، جراحان در بیمارستان کودکان در واشنگتن دی. سی، وارن را بیهوش کردند، پوست و بافت های مرده را برداشتند، و به آرامی یک پانسمان زخم ساخته شده از سلول های انسانی و مواد مصنوعی روی آن گذاشتند. چند روز بعد، دو سوراخ کوچک، برای چشم هایش، در نوار زخم بندی سر و صورتش ایجاد کردند و او با استفاده از یک نی که از سوراخ سومی به دهانش راه می یافت، مواد غذایی را به صورت مایع دریافت می کرد.پاتریشیا بنتون، مادر دارن می گویدکه جراحان نمی توانستند پیش بینی کنند،روی صورت پسرش جای زخم باقی می ماند، یا پوست صورتش تغییر رنگ می داد یا خیر. چندان زمانی نبود که در بیمارستان کودکان [از پانسمان زخم] استفاده می کردند و تا کنون نیز هیچگاه برای یک کودک چنین کاری نکرده بودند، ولی رو ی هم رفته بسیار امیدوار بودند.یک هفته بعد، دارن بیمارستان را ترک گفت و به گفته بروس بنتون - پدر دارن-شش ماه بعد کاملا بهبود یافته بود. به گفته پدر، به جز از بین رفتن چند کک ومک روی صورت این کودک سرخ مو و رنگ پوست کم و بیش پریده، انگار اتفاقی نیفتاده بود. مادر اضافه می کند، این یک معجزه بود.
***پوشش پوستی که برای دارن استفاده شده بود - به نام ترانس سایت (TransCyte ) - یکی از چندین پانسمان سلولی است که توسط اداره غذا و داروی(FDA) آمریکا پذیرفته شده اند. این فرآورده ها با کاستن از خطر بروز عفونت، محافظت در برابر از دست دادن مایع، نیاز به موارد کمتری از پیوند پوست و تشدید و تسریع فرآیند التیام، تحولی در درمان سوختگی ها و زخم های کهنه پدید آورده اند.
طبق اعلام انجمن سوختگی آمریکا، همه ساله، حدود ۴۵۰۰۰ نفر، برای درمان سوختگی ها، روانه بیمارستان ها می شوند. ۲۰سال پیش، سوختگی هایی که وسعت شان به نیمی از سطح بدن می رسیدند، بدون برو و برگرد کشنده بودند، اما امروز، به گفته انجمن سوختگی آمریکا، حتی کسانی که دارای سوختگی های وسیع و شدیدهستند، شانس بسیاری برای زنده ماندن دارند. آنچه که مهم است، این است که بافت مرده به سرعت از محل سوختگی برداشته و بلافاصله زخم پوشانده و پانسمان شود.
به گفته دکتر فیلیپ نوگوشی- مدیر بخش درمان های سلولی و ژنی اداره غذا و دارو- پس از خارج ساختن پوست مرده، خون و مایعات (که در واقع پوست، نگاه دارنده آنها در بدن انسان است) شروع می کنند به تبخیر و نشت کردن و ممکن است، این بار، بیماران از بی آبی و بی دفاع ماندن در برابر عوامل مهاجم بیرونی از پای درآیند.
این واقعا پوست است؟
پوست به عنوان بزرگ ترین عضو بدن، محافظ اعضا و بافت های داخلی، در برابر سموم، باکتری ها و ویروس های بیماری زا، ضربات و ساییدگی ها و گرما و سرمای بیش از اندازه است. به علاوه، وظیفه حس کردن را نیز برعهده دارد. قسمت های انتهایی اعصاب در نزدیکی سطح بدن، توانایی احساس لمس و حس هایی چون داغی و گرما را به ما می دهند.
در عمق پوست
این که هر سوختگی را چگونه باید درمان و از چه نوع پانسمان زخم سلولی استفاده کرد، بستگی به عمق و وسعت سوختگی و وضعیت کلی سلامتی فرد مصدوم دارد.
از دیرباز، سوختگی ها را به سه درجه تقسیم می کردند. با این حال، جراحان و مراقبین درمانی، عادتا سوختگی ها را (بسته به عمق و میزان آسیبی که به بافت وارد آمده) به سه گروه سطحی، نیمه ضخامت و تمام ضخامت تقسیم می کنند. سوختگی های سطحی، مانند آفتاب سوختگی ها، پوست را به رنگ قرمز درمی آورند. در این موارد، آسیب تنها منحصر به اپیدرم(لایه نازک بالایی پوست) است و به همین دلیل بدن توانایی ترمیم خویش را دارد. بدین ترتیب که سلول های سالم درم (لایه ضخیم میانی پوست) بازتولید می شوند و (برای ترمیم پوست آسیب دیده) به درم مهاجرت می کنند.در سوختگی های تمام ضخامت، اپیدرم و درم هر دو آسیب دیده اند و حتی ممکن است به گوشت و استخوان های زیر و اطراف محل سوختگی آسیب وارد آمده باشد، بدن قادر به التیام خویش (به نحو مناسب) نیست، چرا که هیچ سلول سالمی (برای بازسازی خویش) باقی نمانده است. این دسته از سوختگی ها، برای جایگزین ساختن پوست سالم به جای پوست آسیب دیده -یا همان پیوند پوست- نیاز به عمل جراحی دارند. اگر این زخم ها درمان نشوند، بدن تلاش می کند با تشکیل بافتی موسوم به اسکار، روی آنها را بپوشاند، امابه مرور زمان، بافت جدید جمع شده، موجب زشت و بدقیافه شدن پوست یا محدودیت حرکات مفاصل اطراف می شود.
برای پیوند پوست در زخم ها و سوختگی ها و به عنوان درمان همیشگی، جراحان از پوست سالم بخش دیگری از بدن خود فرد (اتوگرافت) استفاده می کنند. لیکن، زمانی که آسیب بافتی آنقدر زیاد است که در ابتدا پوست سالم به قدر کافی برای پیوند وجود ندارد، ممکن است جراحان از پانسمان های زخم سلولی استفاده کنند. این پوشش های موقتی، تا زمانی که امکان اتوگرافت میسر و فراهم شود، به جلوگیری از عفونت و از دست رفتن مایعات کمک می کنند. دکتر درفور می گوید: فرآورده های مذکور می توانند به جراحان این امکان را بدهند که از قطعات پوست پیوندی نازک تری استفاده کنند، زیرا به آن مقدار درم (که در اتوگرافت لازم است) نیاز نیست .راه دیگر، استفاده از پوست یک فرد دیگر (آلوگرافت) یا حیوان دیگر (زنوگرافت)، به عنوان پوششی موقتی برای محافظت از زخم است.
برای سوختگی های نیمه ضخامت، مانند سوختگی های دارن بنتون، ممکن است نیازی به پیوند نباشد.در این موارد، بیشتر از پانسمان زخم سلولی استفاده می شود. به قول دکتر مارتین ایشل برگر، مدیر خدمات صدمات فوریتی و سوختگی ها در بیمارستان کودکان واشنگتن دی.سی تقریبا ۸۰درصد سوختگی ها در کودکان از نوع نیمه ضخامتند، بیشتر این سوختگی ها به صورت تاول ظاهر می شوند.ترانس سایت نخستین فرآورده پذیرفته شده از سوی اداره غذا و داروست که از مواد سلولی غیره زنده تولید می شود.این فرآورده در آغاز با استفاده از سلول های زنده ساخته می شود، ولی این سلول ها در جریان انجماد می میرند. ترانس سایت شامل ترکیبی از سلول های انسانی-که بر روی یک توری نایلونی رشد یافته اند- و یک لایه اپیدرم مصنوعی است.
ترانس سایت، به صورت منجمد بسته بندی و برای تسهیلات ویژه سوختگی در بیمارستان ها ارسال می شود، سپس جراح آن را اندکی از حالت انجماد خارج کرده، روی محل سوختگی می کشد. ظرف حدود یک تا دو هفته، ترانس سایت شروع به ریزش می کند (فرآیندی که بی شباهت به آفتاب سوختگی نیست) و جراح نیز به این فرآیند کمک می کند.تا زمانی که امکان اتوگرافت به وجود آید، می توان ترانس سایت را به صورت پوشش موقتی سوختگی های تمام ضخامت و نیمه ضخامت مورد استفاده قرار داد. همچنین، می توان از آن برای پوشاندن موقتی زخم های ناشی از برخی از سوختگی ها که بدون نیاز به پیوند پوست بهبود می یابند (مثل مورد دارن)، استفاده کرد.
علاوه بر بیماران دچار سوختگی، پانسمان های زخم سلولی برای کسانی که زخم های کهنه دارند، نیز، مفیدند. اپلی گرافت(Apligraft )و درماگرافت (Dermagraft) دو فرآورده اند که در درمان زخم های پای دیابتیک کاربرد دارند. کسانی که دچار بیماری قندند، به دلیل جریان خون ناچیز پاها، به ویژه در معرض خطر ابتلا به زخم های پا هستند و چنانچه، این زخم ها التیام نیابند، ممکن است قطع اندام اجتناب ناپذیر شود.
اپلی گرافت برای درمان زخم های ناشی از مشکلات جریان خون پاها و جهت درمان زخم های مقاوم به درمان پای دیابتیک پذیرفته شد. اپلی گرافت یک پانسمان دو لایه زخم (شامل ترکیبی از سلول های زنده پوست انسان و کلاژن گاوی) است.درماگرافت، عبارت است از سلول های انسانی واقع بر روی یک ماده توری قابل حل. ماده توری، به محض قرار گرفتن روی زخم، به تدریج شروع به جذب شدن کرده و سلول های جدید فرد مصدوم جایگزین پوست آسیب دیده می شوند.
●آینده مراقبت از زخم
فناوری مراقبت از سوختگی و زخم، با استفاده از پانسمان های زخم سلولی و پیوندهای بافتی، همچنان گام های بلندی را به جلو برمی دارد. با این حال، بیشتر جراحان بر این باورند که هیچ چیز به خوبی پوست خود آدم کار نمی کند.بویس از بیمارستان سوختگی شرینرز و سایر پژوهشگران، بر روی سلول های پوستی فرد دچار سوختگی- که در محیط آزمایشگاه کشت داده شده اند- بررسی و آزمایش می کنند. در این روش، سلول ها از قطعه کوچکی از پوست فرد برداشته، در آزمایشگاه کشت داده و با یک ماده زمینه کلاژنی ترکیب می شوند. پس از آن که این پوست حاصل از رشد در محیط کشت در ناحیه سوخته قرار می گیرد، ماده زمینه حل شده و سلول های پیوند یافته بافت پوست را بازسازی و ترمیم می کنند.

ترجمه: عبدالوهاب یاسری

منبع : روزنامه همشهری