پنجشنبه, ۶ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 25 April, 2024
مجله ویستا


ببخشید! گلگیر شما روی‌ دماغ‌ من‌ چه‌ می‌ کند؟!


ببخشید! گلگیر شما روی‌ دماغ‌ من‌ چه‌ می‌ کند؟!
شهرنشینی‌ و تغییر شیوه‌ زندگی‌ از سنتی‌ به‌ سوی‌ مدرنیته‌ تقریباً در تمامی‌ شهرهای‌ کشور گسترش‌ یافته‌ است‌. شاید طی‌ چند دهه‌ گذشته‌ که‌ هنوز استفاده‌ وسایط‌ نقلیه‌ موتوری‌ رواج‌ نیافته‌ بود، شبکه‌ معابر و خیابان‌ها در شهرها به‌ گونه‌یی‌ بود که‌ شهروندان‌ در کمال‌ آرامش‌ می‌توانستند فاصله‌ میان‌ مراکز گوناگون‌ اقتصادی‌ و اجتماعی‌ را به‌ صورت‌ پیاده‌ طی‌ کنند.
شبکه‌ معابر پیاده‌ در محله‌های‌ مسکونی‌ سنتی‌، بازار و مراکز داد و ستد به‌ گونه‌یی‌ طراحی‌ شده‌ که‌ شهروندان‌ بتوانند به‌ سهولت‌ از آن‌ بهره‌برداری‌ کنند.
امروزه‌ برخلاف‌ گذشته‌ مرزهای‌ شهر گسترش‌ یافته‌ و وسایط‌ نقلیه‌ موتوری‌ در همه‌ کوچه‌ها، معابر و خیابان‌ها دیده‌ می‌شوند. به‌ گونه‌یی‌ که‌ عابران‌ پیاده‌ در میان‌ حجم‌ انبوهی‌ از ترافیک‌، وسایل‌ نقلیه‌، بزرگراه‌ها و معابر سردرگم‌ شده‌اند. با نگاهی‌ گذرا به‌ سیمای‌ امروزی‌ شهرها می‌توان‌ دریافت‌ که‌ شهرهای‌ امروزی‌ بیشتر برای‌ تردد خودروها طراحی‌ و ساخته‌ شده‌اند و به‌ نیازها و حقوق‌ اجتماعی‌ و طبیعی‌ شهروندان‌ کمتر توجه‌ شده‌ است‌. این‌ در حالی‌ است‌ که‌ در دهه‌های‌ گذشته‌ و با ورود ماشین‌ها به‌ سیستم‌ حمل‌ و نقل‌ شهری‌، مردم‌ می‌پنداشتند که‌ قرار است‌ آنها وسیله‌یی‌ برای‌ راحتی‌ زندگی‌ روزمره‌شان‌ باشند در حالی‌که‌ امروزه‌ ماشین‌ها به‌ وسایلی‌ خطرآفرین‌ و مخل‌ آسایش‌ آنها تبدیل‌ شده‌اند.
در طراحی‌ شهرهای‌ بزرگی‌ نظیر تهران‌ که‌ دارای‌ بیش‌ از ۳۲۰ کیلومتر بزرگراه‌ است‌ متاسفانه‌ به‌ اختصاص‌ فضایی‌ برای‌ عابران‌ پیاده‌ کمتر توجه‌ شده‌ و همین‌ مساله‌ معایبی‌ را برای‌ شهروندان‌ به‌ وجود آورده‌ است‌. زیرا آنان‌ مجبورند برای‌ تردد در معابر به‌ دلیل‌ عدم‌ وجود پیاده‌رو از سطح‌ خیابان‌ و حاشیه‌ بزرگراه‌ها استفاده‌ کنند. البته‌ مشکل‌ به‌ اینجا ختم‌ نمی‌شود چراکه‌ متاسفانه‌ بعضی‌ از رانندگان‌ وسایل‌ نقلیه‌ بخصوص‌ موتوسیکلت‌ها برای‌ فرار از ترافیک‌ و شلوغی‌ خیابان‌ها به‌ پیاده‌روهایی‌ پناه‌ می‌برند که‌ در حاشیه‌ خیابان‌ها قرار گرفته‌ است‌.
● مشکلات‌ پیاده‌روها
پیاده‌روهای‌ موجود در شهرها به‌ دلیل‌ حفاری‌های‌ فراوان‌، وجود چاله‌ و ناهمواری‌ در روسازی‌، عرض‌ کم‌، سد معبر توسط‌ دستفروش‌ها، وجود زباله‌، کمبود پل‌های‌ عبور از جوی‌های‌ کنار پیاده‌رو، پارک‌ وسایل‌ نقلیه‌، عبور موتوسیکلت‌ها مکان‌ مناسبی‌ برای‌ استفاده‌ شهروندان‌ نیست‌ و سبب‌ شده‌ که‌ عابران‌ پیاده‌ تمایلی‌ برای‌ استفاده‌ از سطح‌ پیاده‌رو نداشته‌ باشند و برای‌ تردد از سطح‌ معابر و خیابان‌ها استفاده‌ کنند.
«راحله‌ رضایی‌ مقدم‌» کارشناس‌ ارشد شهرسازی‌ شاخه‌ طراحی‌ سازه‌ شهری‌ درباره‌ وضعیت‌ پیاده‌روها می‌گوید: «طراحی‌ پیاده‌روها در کشور با وضعیت‌ مطلوب‌ و استاندارد فاصله‌ زیادی‌ دارد. متاسفانه‌ امروزه‌ مدیران‌ شهری‌ کمتر به‌ نیازهای‌ شهروندان‌ توجه‌ می‌کنند و انسان‌ و نیازهای‌ او را محور طراحی‌های‌ خود قرار نمی‌دهند. این‌ مساله‌ در شهرها به‌ گونه‌یی‌ است‌ که‌ ضوابط‌ موجود در راستای‌ تسهیل‌ رفت‌ و آمد افراد حتی‌ برای‌ افراد سالم‌ نیز به‌ نحو مطلوب‌ طراحی‌ نشده‌ است‌.»
یکی‌ دیگر از مسائلی‌ که‌ متاسفانه‌ در طراحی‌ سازه‌های‌ شهری‌ از سوی‌ کارشناسان‌ و طراحان‌ به‌ آن‌ توجه‌ نشده‌، شرایط‌ خاص‌ معلولان‌ و نابینایان‌ برای‌ عبور و مرور در سطح‌ شهرها است‌. سطح‌ گذرگاه‌های‌ عابر پیاده‌ با توجه‌ به‌ مشکلاتی‌ که‌ ذکر شدند تنها برای‌ شهروندان‌ سالم‌ مناسب‌ نیست‌، بلکه‌ مشکلات‌ فراوانی‌ را نظیر صدمات‌ فیزیکی‌ و... به‌ دنبال‌ دارد.
این‌ در حالی‌ است‌ که‌ ایمنی‌ پیاده‌روها ارتباط‌ نزدیکی‌ با عوامل‌ محیطی‌، ترافیک‌ سواره‌ و آموزش‌ پیاده‌ها و رانندگان‌ دارد. عابران‌ پیاده‌ در برخورد با عوامل‌ بیرونی‌ و وسایل‌ نقلیه‌ بسیار آسیب‌پذیر هستند. بطوری‌ که‌ طی‌ دهه‌ ۷۳ تا ۸۳ آمار حوادث‌ ترافیکی‌ شهرها حدود ۱۱۵ درصد افزایش‌ یافته‌ است‌.
«رضایی‌ مقدم‌» بهترین‌ راه‌ کاهش‌ تصادفات‌ عابران‌ پیاده‌ را دور نگه‌ داشتن‌ عابران‌ و وسایل‌ نقلیه‌ از یکدیگر می‌داند و توضیح‌ می‌دهد: «برای‌ کاهش‌ تصادفات‌ عابران‌ پیاده‌ و افزایش‌ امنیت‌ پیاده‌روها، انجام‌ اقدامات‌ مهندسی‌ ضروری‌ است‌. برای‌ نمونه‌ باید روشنایی‌ کافی‌ برای‌ معابر پیاده‌ تامین‌ شود. طراحی‌ معابر به‌ گونه‌یی‌ باشد که‌ در مسیر عبور، مخفیگاه‌ ایجاد نشود و عابران‌ برای‌ عبور و مرور دید کافی‌ داشته‌ باشند. همچنین‌ معابر باید به‌ گونه‌یی‌ طراحی‌ شوند که‌ در معرض‌ دید سواره‌ها باشد.» آموزش‌ ایمنی‌ ترافیک‌ یکی‌ دیگر از مسائلی‌ است‌ که‌ سبب‌ افزایش‌ ایمنی‌ برای‌ عابران‌ پیاده‌ می‌شود. برنامه‌های‌ آموزشی‌ نیز باید به‌ صورت‌ مستمر و فراگیر عرضه‌ شود و با توجه‌ به‌ گروه‌های‌ مختلف‌ اجتماعی‌ و قابلیت‌های‌ جسمی‌ و روانی‌ تهیه‌ شود.
● طراحی‌ پیاده‌روها
در طراحی‌ پیاده‌روها باید اصول‌ کلی‌ برنامه‌ریزی‌ شهری‌ با توجه‌ به‌ الگوی‌ شبکه‌ حمل‌ و نقل‌ شهری‌ و متناسب‌ با نیازهای‌ شهروندان‌ در نظر گرفته‌ شود.
یکی‌ از مسائلی‌ که‌ در این‌ مورد باید به‌ آن‌ توجه‌ کرد، جداسازی‌ محدوده‌ پیاده‌ و سواره‌ به‌ بهترین‌ صورت‌ است‌ که‌ در نتیجه‌ احتمال‌ برخورد و بروز حوادث‌ میان‌ این‌ دو به‌ حداقل‌ می‌رسد. این‌ کارشناس‌ ارشد شهرسازی‌ تصریح‌ می‌کند: در طراحی‌ پیاده‌روها باید به‌ نکاتی‌ نظیر پیوستگی‌، کوتاهی‌، زیبایی‌، ایمنی‌ و راحتی‌ عابران‌ پیاده‌ توجه‌ کرد. در تمام‌ معابر باید در حد امکان‌ آسایش‌ و ایمنی‌ و پیاده‌ خارج‌ از سطح‌ سواره‌ بخوبی‌ تامین‌ شود. برای‌ نمونه‌ در بزرگراه‌های‌ شهری‌ باید متناسب‌ با درجه‌ دسترسی‌ها، ایستگاه‌های‌ حمل‌ و نقل‌ عمومی‌ پیاده‌روهای‌ مناسب‌ پیش‌بینی‌ و طراحی‌ شوند. پیاده‌روها باید بطور فیزیکی‌ از مسیر سواره‌رو جدا باشند تا در مقابل‌ وسایط‌ نقلیه‌ از عابران‌ محافظت‌ کنند. در صورت‌ امکان‌ تراز پیاده‌رو باید حداقل‌ ۱۵ سانتی‌متر از سطح‌ سواره‌رو بالاتر باشد.»
وی‌ می‌افزاید: «سطح‌ روسازی‌ پیاده‌روها باید صاف‌ و هموار باشد. علاوه‌ بر این‌ وجود ناهمواری‌، سوراخ‌ یا اختلاف‌ سطح‌ موجب‌ تجمع‌ زباله‌ در پیاده‌رو می‌شود. هرچند این‌ سطوح‌ نباید بیش‌ از اندازه‌ صاف‌ و صیقلی‌ باشند. زیرا به‌ هنگام‌ بارش‌ برف‌ و باران‌ ایمنی‌ عابران‌ را به‌ خطر می‌اندازند. فرش‌های‌ سنگی‌ مناسب‌ترین‌ پوشش‌ برای‌ سطوح‌ عابر پیاده‌ است‌. زیرا هم‌ در مقابل‌ دما مقاومت‌ دارند و هم‌ مستحکم‌تر هستند.
● مقررات‌ متقابل‌ سیستم‌ حمل‌ و نقل‌ و پیاده‌ها
قوانین‌ و مقررات‌ مختلفی‌ در زمینه‌ حقوق‌ و وظایف‌ ترافیکی‌ متقابل‌ میان‌ پیاده‌ها و سیستم‌ حمل‌ و نقل‌ وجود دارد که‌ در مجموعه‌ آیین‌نامه‌های‌ راهنمایی‌ و رانندگی‌ آمده‌ است‌. در این‌ آیین‌نامه‌ پیاده‌ نه‌ به‌ عنوان‌ یک‌ عنصر مستقل‌ بلکه‌ در ارتباط‌ با سیستم‌ حمل‌ و نقل‌ موتوری‌ تعریف‌ شده‌ است‌. این‌ در حالی‌ است‌ که‌ به‌ نظر کارشناسان‌ ترافیک‌، عابر پیاده‌، موضوع‌ مستقلی‌ است‌ که‌ خود آیین‌نامه‌ و مقررات‌ جداگانه‌یی‌ می‌طلبد. زیرا آیین‌نامه‌ راهنمایی‌ و رانندگی‌ دارای‌ کاستی‌هایی‌ است‌. برای‌ نمونه‌ می‌توان‌ به‌ معلولان‌ و افراد کم‌ توانی‌ که‌ به‌ کمک‌ ویلچر، عصا یا سایر وسایل‌ غیر موتوری‌ حرکت‌ می‌کنند اشاره‌ کرد که‌ از جمله‌ گروه‌های‌ عابر به‌ حساب‌ می‌آیند در حالی‌که‌ تعریف‌ از پیاده‌ را در آیین‌نامه‌ شامل‌ نمی‌شوند. یکی‌ دیگر از نقاط‌ ضعف‌ آیین‌نامه‌ موجود تعریف‌ مسیرهای‌ پیاده‌ است‌ که‌ فقط‌ شامل‌ بخشی‌ از معابر است‌ و معابری‌ نظیر زیرگذرها، روگذرها و مسیر ویژه‌ پیاده‌ را شامل‌ نمی‌شود.
«رضایی‌ مقدم‌» توصیه‌ می‌کند: «باید آیین‌نامه‌ جداگانه‌یی‌ با عنوان‌ «آیین‌نامه‌ پیاده‌روی‌ معابر پیاده‌» تهیه‌ شود. این‌ آیین‌نامه‌ باید در برگیرنده‌ حقوق‌ و وظایف‌ متقابل‌ پیاده‌روها و رانندگان‌ باشد و مسائلی‌ چون‌ کنترل‌ ترافیک‌، گذرگاه‌های‌ عرضی‌، گذرگاه‌های‌ پیاده‌، پیاده‌رو، حاشیه‌ راه‌ها، وسایل‌ نقلیه‌ اضطراری‌، عابران‌ معلول‌، پل‌ها، راه‌آهن‌، سوار و پیاده‌ شدن‌ از وسایل‌ نقلیه‌ شخصی‌ و عمومی‌ را شامل‌ شود.»
منبع : روزنامه اعتماد


همچنین مشاهده کنید