پنجشنبه, ۶ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 25 April, 2024
مجله ویستا


ماندن‌ یا نماندن‌؟


ماندن‌ یا نماندن‌؟
«ماندن‌ یا نماندن‌»؟ مساله‌ این‌ است‌. آیا ایران‌ باید از سازمان‌ کشورهای‌ صادرکننده‌ نفت‌ اوپک‌ خارج‌ شود یا به‌ حضور در این‌ سازمان‌ ادامه‌ دهد؟ این‌ پرسش‌ به‌ نسبت‌ ساده‌ در سالهای‌ گذشته‌ هر از چندگاهی‌ گریبان‌ کارشناسان‌ و صاحبنظران‌ مسائل‌ نفتی‌ را گرفته‌ و آنها را به‌ واکنش‌ وادار کرده‌ است‌.
اوپک‌ که‌ در سال‌ ۱۹۶۰ با ابتکار ونزوئلا تاسیس‌ شد همواره‌ از سوی‌ کشورهای‌ غربی‌ تحت‌ عنوان‌ یک‌ «کارتل‌ انحصاری‌» یاد شده‌ و از این‌ بابت‌ مورد انتقاد قرار گرفته‌ است‌. در ایران‌ نیز حضور در اوپک‌ منتقدان‌ جدی‌ دارد که‌ گاهی‌ اوقات‌ در اظهارنظرهایی‌، مسئولان‌ نفتی‌ را به‌ چالش‌ می‌کشند. با این‌ حال‌ اکثریت‌ کارشناسان‌ بر این‌ اعتقادند که‌ حضور در اوپک‌ منافع‌ ایران‌ را در حال‌ حاضر تامین‌ می‌کند.
در این‌ زمینه‌ محمد علی‌ خطیبی‌، کارشناس‌ مسائل‌ انرژی‌ در گفت‌وگو با «اعتماد» می‌ گوید: طبیعتا حضور ایران‌ در اوپک‌ به‌ نفع‌ منافع‌ ملی‌ است‌ چون‌ اگر غیر از این‌ بود ایران‌ مانند دو کشور اکوادور و گابن‌ از این‌ سازمان‌ خارج‌ می‌شد.
وی‌ در مورد اینکه‌ اگر سازمان‌ کشورهای‌ صادرکننده‌ نفت‌ اوپک منحل‌ شود چه‌ اتفاقی‌ روی‌ خواهد داد، معتقد است‌: در حال‌ حاضر شاید اتفاق‌ خاصی‌ روی‌ ندهد. مگر اینکه‌ باور داشته‌ باشیم‌ اوپک‌ دارای‌ ظرفیت‌ مازاد بین‌ ۵ تا ۱۰ میلیون‌ بشکه‌ است‌.
وی‌ ادامه‌ می‌ دهد: ظرفیت‌ مازاد اوپک‌ هم‌اکنون‌ ۲ میلیون‌ بشکه‌ است‌ که‌ در این‌ زمینه‌ نیز نظر قطعی‌ وجود ندارد بنابراین‌ به‌ نظر می‌رسد که‌ انحلال‌ اوپک‌ تاثیر کوتاه‌مدتی‌ خواهد داشت‌ و بعد از آن‌ در واقع‌ با رشد تقاضا بازار حالت‌ تعادلی‌ پیدا می‌کند.
خطیبی‌ در پاسخ‌ به‌ این‌ سوال‌ که‌ اوپک‌ چقدر بر روی‌ کاهش‌ و افزایش‌ قیمت‌ نفت‌ در بازارهای‌ جهانی‌ تاؤیرگذار است‌ اظهار می‌ دارد: اوپک‌ یک‌ عامل‌ آرام‌بخش‌ به‌ شمار می‌رود. اگر اوپک‌ وجود نداشت‌ قیمت‌ها حالت‌ تعادل‌ نداشتند. بنابراین‌ سازمان‌ کشورهای‌ صادرکننده‌ نفت‌ قطعا تاثیر روانی‌ و فیزیکی‌ بر بازار خواهند داشت‌.
وی‌ سپس‌ به‌ بازار گاز، زغال‌سنگ‌ و بازار منابع‌ دیگر انرژی‌ اشاره‌ کرده‌ و می‌ گوید: در این‌ گونه‌ بازارها چون‌ سازمان‌ خاصی‌ وجود ندارد هیچ‌ وقت‌ تعادل‌ بین‌ قیمت‌ها وجود ندارد. به‌ عنوان‌ مثال‌ قیمت‌ گاز در دوره‌یی‌ بین‌ ۳ تا ۴ دلار است‌ و در دوره‌ بعد بین‌ ۲۰ تا ۳۰ دلار.
خطیبی‌ با بیان‌ اینکه‌ اوپک‌ هم‌ به‌ نفع‌ تولیدکننده‌ و هم‌ به‌ نفع‌ مصرف‌کننده‌ عمل‌ می‌کند، تصریح‌ می‌ دارد: در سال‌ ۱۹۸۸ که‌ قیمت‌ها در ۱۶ ماه‌ متوالی‌ بشدت‌ سقوط‌ کرد اوپک‌ در چندین‌ مرحله‌ تولید خود را کاهش‌ داد تا قیمت‌ به‌ حالت‌ تعادل‌ برسد که‌ در واقع‌ به‌ نفع‌ تولیدکنندگان‌ عمل‌ کرد و در سال‌های‌ اخیر وقتی‌ قیمت‌ها بشدت‌ افزایش‌ پیدا کرد اوپک‌ به‌ نفع‌ مصرف‌کنندگان‌، تولید خود را افزایش‌ داد بنابراین‌ اوپک‌ هم‌ به‌ نفع‌ مصرف‌کننده‌ و هم‌ به‌ نفع‌ تولیدکننده‌ است‌.
● خروج‌ اوپک‌ از حالت‌ سکون‌
اما مرادی‌ استاد حقوق‌ بین‌المللی‌ و عضو کمیسیون‌ انرژی‌ مجلس‌ در مورد عضویت‌ ایران‌ در اوپک‌ معتقد است‌: سازمان‌ اوپک‌ در واقع‌ یک‌ سازمان‌ و یک‌ موافقتنامه‌ کالایی‌ است‌ که‌ برای‌ پیشبرد بحث‌ صادرات‌ نفت‌ در قالب‌ سازمان‌ ویژه‌یی‌ تشکیل‌ شده‌ که‌ هیچ‌ ارتباطی‌ با سازمان‌های‌ دیگر ندارد و شخصیت‌ این‌ سازمان‌ به‌ اعضای‌ آن‌ بستگی‌ دارد.
وی‌ تصریح‌ کرد: عضویت‌ ایران‌ در اوپک‌ در واقع‌ باعث‌ ساماندهی‌ بازار نفت‌ می‌شود و کمک‌ می‌کند تا بتوانیم‌ نقش‌ بهتری‌ را در بازار بین‌المللی‌ ایفا کنیم‌.
وی‌ در مورد منحل‌ شدن‌ اوپک‌ نیز اظهار داشت‌: در صورت‌ روی‌ دادن‌ چنین‌ اتفاقی‌ اعضای‌ این‌ سازمان‌ جذب‌ سازمان‌های‌ دیگر می‌شوند و این‌ به‌ نفع‌ کشورها و قدرتهای‌ صنعتی‌ است‌ و در واقع‌ این‌ کشورها به‌ صورت‌ جداگانه‌ با اعضا وارد مذاکره‌ خواهند شد بنابراین‌ وجود اوپک‌ به‌ نفع‌ کشورهای‌ عضو است‌ و انحلال‌ اوپک‌ باعث‌ چندگانه‌ شدن‌ قیمت‌ها می‌شود. مرادی‌ در مورد اینکه‌ اوپک‌ به‌ چه‌ میزان‌ بر روی‌ قیمت‌ نفت‌ تاثیرگذار است‌ گفت‌: حضور این‌ سازمان‌ تاثیرزیادی‌ بر روی‌ قیمت‌ها دارد.
عضو کمیسیون‌ انرژی‌ معتقد است‌: اوپک‌ باید در حوزه‌ استخراج‌، اکتشاف‌ و فعالیت‌های‌ فنی‌ نیز وارد شود و صرفا یک‌ بازاریاب‌ نباشد.

رویا خالقی‌
منبع : روزنامه اعتماد


همچنین مشاهده کنید