رمز جنجالی داوینچی

در سه ماه آخر سال ۲۰۰۴ تیم اصلی فیلم یعنی برایان گریزر تهیه کننده ،ران هاوارد کارگردان به دنبال کسب اجازه از طریق کانالهای قانونی بوده اند و فرمهای متعددی را پر کرده اند و به تمامی افراد طرف مذاکره شان تعهد داده اند که این موزه را دقیقاً به همان شکل اولیه ترک خواهند کرد. گرچه در نهایت گریزر و هاوارد اجازه کار در لوور را یافتند ولی تلاش مشابه شان برای فیلمبرداری از ساختمان وست مینستر در لندن به نتیجه نرسید و این مکان که از جمله لوکیشن های کلیدی رمان دن براون بود بایستی برای فیلم در استودیو بازسازی شود.
حادثه قابل توجه دیگر در پشت صحنه فیلم مربوط به اوایل دسامبر می شود هنگامی که گریزر و هاوارد در پاریس مشغول تست هنرپیشگان برای انتخاب هنرپیشه اصلی زن بودند که ناگهان از دفتر ژاک شیراک رئیس جمهور فرانسه با آنها تماس گرفته شد و آنها دعوت به ضیافت چای شدند. گریزر در این زمینه ادامه می دهد: فکر می کردیم که این دیداری چند دقیقه ای و صرفاً در حد صرف چای و گرفتن چند عکس یادگاری خواهد بود. ولی شیراک از آنها خواست که چند دقیقه ای بیشتر بنشینند و پس از سرو قهوه شیراک اصرار کرد در صورتی که هرگونه مشکلی در زمینه فیلمبرداری در لوور به وجود آمد، او را به سرعت در جریان قرار دهند. ولی همه ماجرا این نبود و شیراک چند پیشنهاد و یا به عبارت بهتر «نکته دوستانه» را به آنها یادآوری کرد و اظهار داشت که دختر بهترین دوستش که سابقه بازی در فرانسه دارد را به عنوان هنرپیشه نقش سوفی نوو انتخاب کنند و اگر امکان پذیر باشد دستمزد ژان رنو هنرپیشه نقش کارآگاه فرانسوی بژوفاشه را افزایش دهند!! ران هاوارد ادامه می دهد: ما واقعاً شگفت زده شده بودیم چون برای اولین بار بود که با چنین قضیه ای روبرو می شدیم ولی خوشبختانه قرارداد ژان رنو بسته شده بود و ما بازیگر نقش سوفی نوو را انتخاب کرده بودیم و قضیه به خوبی و خوشی تمام شد.
اما هر کسی که جزو ۲۵ میلیون خواننده جهانی رمان رمز داوینچی نبوده، چند ماه بعد از روز ۱۹ دی می تواند این فیلم را تماشا کند. رمان براون قصه یک استاد سمبل شناسی دانشگاه هارواد به نام رابرت لانگدون است که درگیر کشف راز ماجرای قتل یک محقق می شود. این کتاب پس از انتشار در سال ۲۰۰۳ بدل به صنعت جدید فرهنگی شده چرا که در کنار چاپ های مجدد، چند مستند و حتی تور سیاحتی خاصی از لوکیشن های آن براه افتاده است. اما قطعاً با اکران فیلم ۱۲۵ میلیون دلاری استودیو کلمبیا تب این کتاب به اوج خواهد رسید. در این فیلم جمعی از هنرپیشگان برجسته آمریکایی و اروپایی از جمله تام هنکس، ژان رنو، یان مک کلن (ارباب حلقه ها)، پل بتانی (ذهن زیبا) و آلفرد دمولینا (مرد عنکبوتی ۲) حضور دارند و نقش سوفی نوو به ادری تاتو رسید که در رقابت با ۳۰ هنرپیشه زن فرانسوی نقش را به دست آورد.
به نظر می رسد با وجود اکران فیلمهایی چون سوپر من، قسمت دوم دزدان دریایی کارائیب و قسمت سوم انسان های مجهول و مأموریت غیرممکن، هیچکدام جذابیت پیش اکران فیلم را ندارند. امی پاسکال مدیر استودیو سونی می گوید: من قصد ندارم فیلم دیگری را در تاریخی نزدیک به این فیلم اکران کنم.
تدوین فیلم از هفته اول ژانویه آغاز می شود ولی ران هاوارد و تیم تدوین فیلم قطعاً به مشکلات فراوانی برمی خورند. هاوارد قبل از آغاز فیلمبرداری تریلرها و کلاسیکی چون بچه رزماری و جن گیر را به دفعات تماشا کرد، و تأکید می کند هدف او هرگز لطمه زدن به تجربه خواندن رمان هیجان انگیز براون نبوده است. اهمیت وظیفه هاوارد زمانی پررنگ تر می شود که بدانیم داستان براون در خلال ۲۰ ساعت رخ می دهد ولی فیلم نمی تواند بیش از سه ساعت باشد و به ناچار بخش هایی از رمان بایستی حذف شود. هاوارد در این مورد می افزاید: تمامی بخش های اصلی رمان حفظ می شوند چرا که من می دانم نویسنده رمان بدبین ترین تماشاگر فیلم خواهد بود ولی من مطمئن هستم که فیلم مورد توجه قرار می گیرد و تماشاگران پس از خارج شدن از سینما تصور می کنند که رمان را تماشا کرده اند و نه فیلم مرا.
این اظهارات شاید علاقه مندان پروپا قرص رمان براون را راضی کند ولی قطعاً نمک بر زخم منتقدان کتاب تلقی می شود چرا که آنها امیدوار بودند که فیلم سیری متفاوت از کتاب را به ویژه در زمینه کلیسای کاتولیک و زندگی حضرت عیسی مسیح در پی بگیرد. براون یک عالم مذهبی و یا تاریخدان نیست بلکه یک نویسنده است و کتاب او با این جمله آغاز می شود: «تمامی توصیف های هنری، معماری این کتاب دقیق است» ولی خوانندگان نمی توانند واقعیت ها و تخیلات براون را تفکیک کنند.
حالا چند ماه پس از ضیافت قهوه در دفتر کار شیراک، هاوارد، گریزر و تیم هنرپیشگان و کادر فنی فیلم که داوینچی برای فیلمبرداری در لوور حاضر هستند و مقدمات فیلمبرداری در شب را به مدت یک هفته فراهم می کنند. آنها با توجه به ساعت کار کارکنان موزه هر شب حدود ۷ ساعت فرصت کار دارند و این باعث می شود تا زمانی برای بازدید شخصی افراد از این موزه باقی نماند. ران هاوارد ادامه می دهد: زمان به سرعت می گذرد و من ناچارم کارهای زیادی انجام دهم و هر زمان که در مقابل تابلو نقاشی مشهوری قرار می گیرم، برایم یادآوری می شود که در چه شرایطی کار می کنم. این شرایط برای ساخت یک فیلم پرهزینه استودیویی چندان مناسب نیست و ما باید بنابه دلایل حرفه ای و همچنین امنیتی در مورد هر شات نهایت دقت را انجام دهیم و انواع و اقسام محدودیت ها هم برای ما وجود دارد. در فیلمنامه خون به روی زمین ریخته ولی ما در لوور اجازه چنین کاری نداریم، نمی توانیم نقاشی ها را از روی دیوار برداریم، پیامهای کدشده را روی تابلو مونالیزا بنویسیم و حتی تیم فیلمبرداری حق نورپردازی مستقیم به روی برخی از تابلوها را ندارند. هاوارد که چندان دوست ندارد در مورد این فیلم صحبت کند می افزاید: من از شکایت کردن بیزارم ولی...
بخش اعظم صحنه های فیلمبرداری شده در موزه در گالری بزرگ لوور است و تابلو مونالیزا - شاهکار لئوناردو داوینچی - در اتاق کوچک مجاور است ولی چون مسؤولان فرانسوی اجازه فیلمبرداری از مونالیزا را ندادند، این اتاق بدل به انبار وسایل فنی گروه شده است. تام هنکس می گوید: اگر به گوشه گالری نگاه می کردید اتاقی را می دیدید که همه وسایل فیلمسازی از جمله پایه دوربین، کرین ها و جعبه ها و ابزار کار ما در کنار تابلو مونالیزا در آنجاست!
پس از پایان فیلمبرداری در لوور، تیم هاوارد به چند لوکیشن مذهبی رفتند که از آن جمله کلیسای تمپل در لندن و صومعه راسلین در اسکاتلند بودند ولی در این دو مکان با حضور تظاهرکنندگان و معترضان پلاکارد به دست مواجه شدند که گرچه اخلالی در روند کار به وجود نیاوردند ولی آرامش ذهنی آنها را برهم زدند. تنها مکانی که آنها مورد استقبال حاضران قرار گرفتند، در لینکلن شایر بود که حدود ۲۰۰ نفر خواستار امضای تام هنکس بودند! برایان گریزر علی رغم سابقه فراوان در زمینه تهیه و تولید فیلم، از میزان تمرکز رسانه ها و مراکز هنری و مذهبی بر این فیلم متعجب شد. من در کنفرانس خبری فیلم جدید جیم کری (شادی با دیک و جین) حضور داشتم ولی همه خبرنگاران در مورد رمز داوینچی از من سؤال می کردند و وقتی از آنها به صراحت خواستم که در مورد فیلم های دیگری سؤال نکنند، آنها بدون توجه به این قضیه به سؤالاتشان ادامه می دادند.
پروژه رمز داوینچی برای گریزر و هاوارد یک پروژه کاملاً متفاوت است.
فیلمهای قبلی آنها از جمله آپولو ،۱۳ چگونه گرینچ کریسمس را دزدید و ذهن زیبا میلیاردها دلار در سطح جهان فروش داشته اند و ۹ جایزه اسکار دریافت کرده اند. آنها معمولاً پروژه هایشان را در شرکت خصوصی شان (ایمجین) تولید می کردند و به استودیوها می فروختند ولی این بار استودیو سونی به واقع آنها را به کار گرفته تا این فیلم را به سرانجام برسانند. گریزر در مقطعی سعی کرد تا حقوق اقتباس سینمایی این رمان را برای استودیو شخصی اش خریداری کند و حتی از بخشی از آن در مجموعه تلویزیونی ۲۴ استفاده کند ولی در رقابت با چند نفر دیگر ناکام ماند. برنده این رقابت جان کالی ۷۵ ساله بود که در سه دوره مدیر استودیوهای مختلف فیلمسازی بوده و سابقه رفاقت طولانی با هاوارد استرینگر مدیر سونی داشت. در سال قبل استرینگر به او گفت که کتاب جدید براون را بررسی کند. کالی که داوینچی را خواند و به دنبال کسب حقوق اقتباسی آن رفت. او هم دیر به این رقابت رسید ولی برگ برنده اش رفاقت با مایکل رودال وکیل براون بود که قبلاً با او برای کسب حقوق کتابهایی از پاتریشیا کورنول و جان اکار همکاری کرده بود. او با یک تماس تلفنی موفق شد حقوق اقتباس از کتاب به علاوه حقوق شخصیت اصلی آن را برای لانگدون را به قیمت ۶ میلیون دلار به دست آورد. او ادامه می دهد: شرایط به گونه ای بود که همه در هالیوود این کتاب را می خواستند ولی هیچکس به اندازه من شانس این قضیه را نداشت.
ران هاوارد سابقه خوبی از لحاظ فیلمسازی داشت ولی این تنها دلیل علاقه سونی و کالی به او برای کارگردانی این فیلم نبود. کالی می افزاید: ما همه می دانستیم رمز داوینچی کتابی جنجالی است و آمادگی قبول تبعات آن را داشتیم و ران هاوارد هم شخصی نبود که از زیر بار مسؤولیت جنجال پذیری شانه خالی کند و یا جانبدارانه با قضیه برخورد کند. انجمن کاتولیک های آمریکا به قدری از این قضیه آشفته شده بود که رئیس آن به ویلیام دانائو در نامه ای به امی پاسکال در مارس ۲۰۰۵ خواستار این شده بود که در ابتدای فیلم جمله «این داستان تخیلی است» درج شود ولی پاسکال به یک پاسخ مؤدبانه ولی چندان مثبت بسنده کرد و دانائور را ناامید کرد.
این تنها مشکل متن داستان محسوب نمی شود. مجری قتلی که در لوور به وقوع می پیوندد موبدی به نام سیلاس است که در تشکیلات مذهبی اوپوس دی عضویت دارد. ریاست این تشکیلات درون گروهی کلیسا را فردی به نام آرین گاروسا برعهده دارد. قبل از شروع فیلمبرداری برایان فینوتی سخنگوی این تشکیلات از هاوارد خواست تا نام این تشکیلات را از فیلم حذف کند ولی پاسخی دریافت نکرد و هاوارد در پاسخ به این سؤال رسانه ها که آیا نام اوپوس دی در فیلم ذکر می شود ،گفت: در کتاب به این نام اشاره شد و ما قصد نداریم هیچ بخش مهمی از قصه را حذف کنیم. فینوتی سه روز پس از انتشار این خبر در اعلامیه ای رسمی عنوان کرد: هیچکس دوست ندارد که تصویری کاریکاتور گونه از او در فیلمی به این اهمیت ارائه شود و من امیدوارم که استودیو سونی در به تصویر کشیدن کلیسای کاتولیک و اقلیت های تابعه آن رعایت انصاف را بکند و البته ما هم سعی می کنیم با تبلیغات منفی ماهیت اصلی تشکیلات اوپوس دی را به مردم معرفی کنیم.
با توجه به شرایط به نظر می رسد استودیو سونی بیشتر در تلاش برای راضی کردن علاقه مندان رمان است تا مخالفان آن و انتخاب تام هنکس برای نقش لانگدون نیز با توجه به عکس العمل علاقه مندان رمان صورت گرفت هر چند که سابقه درخشان بازیگری هنکس نیز این انتخاب را تأیید می کند. آکیو گلوزین فیلمنامه نویس می گوید: هوشمندی، چیزی نیست که بازیگری بتواند آن را وانمود کند و تام هنکس واقعاً هنرپیشه باهوشی است.
حضور تام هنکس و ادری تاتو هنرپیشه ۲۷ ساله فرانسوی قطعاً به جذابیت های فیلم در گیشه اضافه خواهد کرد. برایان گریزر بدون ذکر نام، تأکید می کند که سه هنرپیشه زن اسکار گرفته خواستار بازی در نقش سوفی بودند ولی ران هاوارد اصرار داشت که هنرپیشگان براساس ملیت های شخصیت هایشان انتخاب شوند و از این رو به سراغ بازیگران فرانسوی رفت و پس از اینکه بخشهایی از فیلم نامزدی بسیار طولانی را دید از ادری تاتو خواست تا به لس آنجلس رفته و همراه تام هنکس سکانسی را بطور آزمایشی ضبط کند و پس از آن بود که انتخاب ادری تاتو برای فیلم قطعی شد. با این همه گریزر و سایر مسؤولان کلمبیا می دانند که نام دان براون و رمان رمز داوینچی بهترین اهرم تبلیغاتی آنها در بهار آتی خواهد بود.
ترجمه: امیررضا نوری زاده

منبع : روزنامه ایران