شنبه, ۱ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 20 April, 2024
مجله ویستا


شهر حوا


شهر حوا
راهیان‌ مکه‌ چه‌ با هواپیما و چه‌ با کشتی‌ وارد عربستان‌ سعودی‌ شده‌ باشند، ابتدا در جده‌ پیاده‌
می‌ شوند و حدود یک‌ ساعت‌ با اتومبیل‌ طی‌ طریق‌ می‌ کنند تا به‌ مکه‌ برسند.علاوه‌ بر آن‌، جده‌ از قدیم‌ در مسیر دادوستدها بوده‌ و در حال‌ حاضر نیز مهمترین‌ دروازه‌ ورود کالا به‌ پادشاهی‌ عربستان‌ از طریق‌ دریاست‌.بخش‌ اعظم‌ واردات‌ دام‌، بویژه‌ گوسفند و شتر نیز از طریق‌ جده‌ صورت‌ می‌ گیرد؛ از این‌ رو، این‌ بندر بین‌ المللی‌ترین‌ شهر عربستان‌ سعودی‌ محسوب‌ می‌ شود.
بنابر عقیده‌ یی‌ قدیمی‌، جده‌ نام‌ خود را از حوا همسر آدم‌ گرفته‌ است‌؛ جده‌ بزرگ‌ انسانها از بهشت‌ به‌ این‌ نقطه‌ از زمین‌ رانده‌ شد، در عرفات‌ با آدم‌ دیدار کرد و باز در همین‌ نقطه‌ درگذشت‌ و آرامگاه‌ او در همین‌ شهر است‌.اما در جده‌ هیچ‌ محل‌ خاصی‌ یا آرامگاهی‌ که‌ تاییدی‌ بر این‌ داستان‌ باشد به‌ چشم‌ نمی‌ خورد.
وقتی‌ از یکی‌ از اهالی‌ جده‌ در این‌ باره‌ پرسیدم‌ گفت‌ می‌ داند که‌ شهرش‌ آرامگاه‌ مادر بشریت‌ است‌ اما
نمی‌ داند این‌ آرامگاه‌ کجاست‌.
این‌ موضوع‌ را هم‌ باید در نظر داشت‌ که‌ در عربستان‌ اصولا به‌ آرامگاهها و قبور اهمیتی‌ داده‌ نمی‌ شود، زیارت‌ آنها شرک‌ به‌ حساب‌ می‌ آید و دولت‌ گورستانهای‌ قدیمی‌ را تخریب‌ کرده‌ است‌.
جده‌ در دوران‌ عثمانی‌ اهمیت‌ پیدا کرد و اولین‌ نمایندگی‌های‌ دیپلماتیک‌ از کشورهای‌ اروپایی‌ در آن‌ شروع‌ به‌ کار کردند.به‌ همین‌ دلیل‌ جده‌ قدیم‌ به‌ «بلاد الکناسیل‌» یعنی‌ شهر کنسولگریها شهرت‌ داشت‌ و بخش‌ تاریخی‌ و قدیمی‌ شهر هنوز هم‌ البلاد خوانده‌ می‌ شود.جده‌ زمانی‌ بخشی‌ از سرزمین‌ حجاز بود، بعدها به‌ کنترل‌ بریتانیا درآمد و در اوایل‌ دهه‌ ۱۹۳۰ که‌ خاندان‌ آل‌ سعود به‌ رهبری‌ ملک‌ عبدالعزیز بخشهای‌ مختلف‌ عربستان‌ را با هم‌ یکپارچه‌ کرده‌ و پادشاهی‌ عربستان‌ سعودی‌ را بنیان‌ نهادند، در قلمرو این‌ پادشاهی‌ قرار گرفت‌. برخی‌ از مورخان‌ برای‌ جده‌، تاریخی‌ ۲۵۰۰ ساله‌ قایلند اما امروز اثری‌ از این‌ قدمت‌ دیده‌ نمی‌ شود و شهر مملو از مراکز خرید، ساختمانها و هتلهای‌ دارای‌ معماری‌ مدرن‌ است‌.
کمتر شرکت‌ تجاری‌ یا هتل‌ اسم‌ و رسم‌ دار را پیدا می‌ کنی‌ که‌ شعبه‌یی‌ در جده‌ نداشته‌ باشد.
مک‌ دونالد که‌ مک‌ عربی‌ از جمله‌ غذاهای‌ آن‌ است‌ و کوکاکولا و بیبسی‌ پپسی همه‌ شهر را گرفته‌ اند و اگر چشمت‌ به‌ تابلوهایی‌ که‌ در کنار زبان‌ انگلیسی‌، زبان‌ عربی‌ را هم‌ برخود دارند، نیفتد، سخت‌ باورت‌ می‌ شود که‌ در کشور عربستان‌ سعودی‌ هستی‌.
در بسیاری‌ از بزرگراههای‌ جده‌، مجسمه‌ ها و بناهایی‌ مدرن‌ دیده‌ می‌شود که‌ برخی‌ از آنها کار هنرمندان‌ معروفی‌ چون‌ هنری‌ مور و خوان‌ میروست‌.
با این‌ همه‌، در موقع‌ اذان‌ و نماز پنج‌ وعده‌ در روز تمامی‌ فعالیتهای‌ شهر تعطیل‌ است‌، فروشگاه‌ ها بسته‌ می‌شود و کسی‌ را به‌ داخل‌ راه‌ نمی‌ دهند، اگر هم‌ در داخل‌ فروشگاه‌ باشی‌، کارکنان‌ آن‌ در موقع‌ نماز به‌ تو چیزی‌ نمی‌ فروشند.وارد شهر که‌ می‌ شوی‌، قبل‌ از هر چیز خیابانهای‌ عریض‌ و طویل‌ و چند طرفه‌ باند و انواع‌ و اقسام‌ اتومبیل‌های‌ جدید چشم‌ را می‌ گیرند.
مردم‌ شهر در نظر اول‌ خشک‌ به‌ نظر می‌ رسند و چندان‌ جرات‌ نمی‌ کنی‌ که‌ سراغشان‌ بروی‌ اما یخ‌ غریبی‌ را خیلی‌ راحت‌ می‌ شکنند.
یک‌ دختر پزشک‌ جوان‌ وقتی‌ فهمید ایرانی‌ هستم‌ با شور و شوق‌ برایم‌ توضیح‌ داد که‌ «شش‌ سال‌ پیش‌ وقتی‌ که‌ محمد خاتمی‌، رییس‌ جمهور سابق‌ شما از بیمارستان‌ ملک‌ عبدالعزیز بازدید می‌کرد، او را دیدم‌.»
یا وقتی‌ آدرس‌ می‌ پرسی‌ سعی‌ دارند کمک‌ کنند؛ عمدتا به‌ زبان‌ انگلیسی‌ هم‌ حرف‌ می‌ زنند و البته‌ این‌ موضوع‌ را فراموش‌ نکنیم‌ که‌ بخش‌ قابل‌ توجهی‌ از نیروی‌ کار در عربستان‌ سعودی‌ را مهاجران‌ کشورهایی‌ همچون‌ پاکستان‌ و مالزی‌ تشکیل‌ می‌ دهند.
در جده‌، رعایت‌ حجاب‌ برای‌ زنان‌ اجباری‌ نیست‌ چراکه‌ بر خلاف‌ مکه‌ و مدینه‌، علاوه‌ بر پیروان‌ اسلام‌، پیروان‌ ادیان‌ دیگر نیز مجاز به‌ ورود به‌ شهرند اما تعداد زنان‌ بدون‌ روسری‌ اندک‌ است‌ که‌ آنها نیز اغلب‌ خارجی‌ اند.زنان‌ بومی‌ لباس‌ مشکی‌ بلندی‌ بر تن‌ دارند که‌ سراسر بدن‌ آنها را می‌پوشاند و به‌ آن‌ عبایه‌
می‌ گویند، با یک‌ روسری‌ مشکی‌ که‌ تزیینات‌ و گلدوزیهای‌ زیبا و هماهنگ‌ با عبایه‌ دارد.برخی‌ از آنان‌ صورت‌ خود را هم‌ با همین‌ روسری‌ پوشانده‌ اند و تنها چشمانشان‌ پیداست‌ جالب‌ اینکه‌ همین‌ زنان‌ به‌ پیدا بودن‌ قسمت‌ روی‌ پا اهمیتی‌ نمی‌دهند و سرپایی‌ها و کفشهای‌ روباز با پاشنه‌ بلند می‌ پوشند، بدون‌ جوراب‌.
اما تعداد زیادی‌ از زنان‌ را نیز می‌بینی‌ که‌ به‌ پوشاندن‌ موها بسنده‌ کرده‌ و گردی‌ کامل‌ صورت‌ را بیرون‌ گذاشته‌اند.در یک‌ رستوران‌، زن‌ جوانی‌ با دو فرزند پنج‌ و هشت‌ ساله‌ دیدم‌ که‌ بعد از خوردن‌ غذا مشغول‌ کشیدن‌ سیگار شد و این‌ در حالی‌ است‌ که‌ زنان‌ هنوز در اینجا رانندگی‌ نمی‌ کنند.هر چه‌ در شهر بیشتر گشت‌ و گذار کنی‌، بیشتر به‌ همجواری‌ و حاکمیت‌ توام‌ سنت‌ و مدرنیته‌ پی‌ می‌ بری‌ و بیشتر به‌ این‌ فکر می‌ افتی‌ که‌ عربستان‌ چگونه‌ به‌ برکت‌ منابع‌ عظیم‌ نفتی‌، به‌ یکی‌ از ثروتمندترین‌ کشورهای‌ منطقه‌ تبدیل‌ شده‌ است‌.

لیلی‌ ابوالحسنی‌
منبع : روزنامه اعتماد


همچنین مشاهده کنید