مطالب علمی مرغداری

● شناسایی تولید پایین در گله تخمگذار
سویه های امروزی مرغان تخمگذار معمولا" در دوران نیمچگی اگر از مدیریت صحیحی برخوردار نباشند، تولید کمتری خواهند داشت . مرغان تخمگذاری که بصورت تجاری پرورش پیدا می کنند ، پس از قرارگیری در جایگاه مرغان تخمگذار از گله حذف نمی شوند ، مگر اینکه بیمار یا فلج شده باشند. مرغهایی که در گله کوچک قرار دارند حدود ۸ تا ۱۰ هفته پس از قرار گیری در جایگاه مرغان تخمک ذار باید حذف شوند. این کار باعث می شود تا پرنده ها زمان زیادی برای تطابق با محیط جدید اطرافشان داشته باشند و به اوج تولید خود برسند. همچنین زمان زیادی برای پیشرفت آهسته بلوغ جسمی نیمچه ها فراهم می شود.
اغلب می توان از طریق مشاهده وضعیت تاج و خصوصیات سر، مرغان غیر تخمگذار یا پرنده های کم تولید را از یکدیگر تمیز داد. همچنین اگر پرنده توانایی یک مرغ تخمگذار خوب را داشته باشد می توان از طریق خصوصیات بدن این کار را انجام داد. معمولا" توصیه می شود ، پرنده ها هنگام شب حذف شوند. زیرا احتمال ترس و اضطراب کمتر می شود و تولید تخم مرغ کاهش پیدا نمی کند. نور چراغ قوه همراه با لنز پوشیده از سلوفون آبی باعث می شود تا انتخاب مرغان کم تولید بدون اضطراب و آشفتگی درگله صورت گیرد. از طرفی جابجایی پرنده ها باید به اندازه ای باشد تا لطمه زیادی به تولید وارد نکند. اگر چنانچه قسمت اعظم گله از بیماری رنج ببرد یا از بیماری کم اهمیتی بهبودی پیدا کند و یا اینکه تولک رفته باشد ، عمل حذف پرنده باید با تأخیر صورت گیرد زیرا حذف گله مریض یا تولک رفته اغلب باعث می گردد تا تعدادی از مرغان تخمگذار با وضعیت بهتر نیز حذف شوند.
● پرریزی در مرغ
پرریزی می تواند نتیجه چندین عامل باشد که این عوامل را می توان به دو گروه تقسیم نمود :
۱) آن دسته از پرنده هایی که قادر به پردرآوری نیستد .
۲) آن دسته از پرنده هایی که پس از پردرآوری به دلایل مختلفی دچار ریزش پر می شوند.
البته هر دو شرایط قابل بازگشت بحالت اولیه می باشند . رایج ترین علت برای عدم تکامل پر ، کمبود اسید آمینه در جیره غذایی است . پر حاوی مقدار زیادی متیونین است . متیونین از جمله چند اسید آمینه ای است که در ساختمان خود گوگرد دارد و همانطوریکه می دانیم گوگرد بعنوان یک جزء مهم در ساختمان پر محسوب می شوند . اگر چنانچه جیره غذایی پرنده از لحاظ یک اسید آمینه ( احتمالا" متیونین ) کمبود داشته باشد ، آنگاه وجود مقدار کافی از متیونین در جیره لازم است تا از تأخیر رشد و تکامل پر جلوگیری کند. کمبود متیونین باعث می شود تا پرنده به خوردن پر تمایل نشان دهد و بدین ترتیب کمبود اسید آمینه در بدن خود را جبران کند.
حتی ممکن است برای جبران کمبود از ذخایر متیونین بدن خود ، برداشت کند. چندین ماده خوراکی در جیره غذایی طیور وجود دارد که حاوی مقادیر مختلفی متیونین است . اما برای اطمینان از اینکه پرنده مقدار کافی را بدست آورده باشد ، معمولا" متیونین را بصورت ساختگی به مخلوط مواد خوراکی می افزایند . مواد خوراکی پر کیفیتی که به عنوان جیره غذایی طیور انتخاب شده است ، حاوی مقادیر کافی از متیونین می باشد و قادر است از تأخیر رشد و تکامل درپردرآوری جلوگیری کند. اما چنانچه از غلات ( نظیر : ذرت ) در جیره استفاده شود، آنگاه مقدار متیونین مصرفی کفایت نیاز پرنده را نمی کند و بهتر است برای تأمین رشد و تکامل در پردرآوری به جیره افزوده شود .
به هیمن دلیل تغذیه اضافی غلات به همراه خوراکهای کامل برای طیور توصیه نشده است . اما اگر رشد وتکامل پر انجام یابد و سپس ریزش پر صورت پذیرد ، آنگاه علت آن معمولا" مربوط به مدیریت می شود . پرنده هایی که به دفعات آمیزش می کنند اغلب فاقد پر بویژه درناحیه پشت و سر هستند . همچنین نرها ممکن است در ناحیه سینه پر خود را از دست بدهند . ریزش در ناحیه سینه پس از فصل جفتگیری مجددا" کامل می شود . اگر ریزش درناحیه حفره بطنی و مخرج صورت پذیرد ، آنگاه علت آن وجود انگلهای خارجی ( مانند : مایت و شپش ) است .
هجوم آفات از طریق پاشیدن منظم آفت کش ها ( مانند : پرمترین ) بر روی پرنده ها تحت کنترل قرار می گیرد.همچنین جایگاه و سایر تأسیساتی که به کرات پرنده در آن مشاهده می شود، باید سم پاشی شود .این عمل موجب اطمینان از عدم وجود آفات می شود و به پرنده نیز کمک می کند. سم پاشی متعدد به فواصل دو یا سه هفته ، موجب کشتن آفات در تخم مرغ هایی می شود که قبل از شروع سم پاشی در انبار نگهداری شده اند .
۳) پیشگیری از تخم مرغ خواری مرغ ها
معمولا" فعالیت های ضعیف مدیریتی موجب تحریک تخم مرغ خواری مرغ ها می شود. بطور طبیعی مرغ ها تخم مرغ خواری نمی کنند و به محض اینکه مدیریت گله به حالت اولیه بازگردانده شود و شرایط قابل قبولی ایجاد گردد ، تخم مرغ خواری متوقف خواهد شد .
فهرستی از عوامل و اصلاحات جهت بهبود شرایط فوق در زیر آمده است :
▪ اگر پوسته تخم مرغ نازک و ضعیف شود ، با تغذیه مناسب می توان مشکل را حل کرد.
▪ چنانچه لانه مرغ از فضای کافی برخوردار نباشد ، حداقل لانه ای استاندارد برای هر چهار قطعه مرغ باید فراهم آورد .
▪ بستر لانه باید به مقدار کافی از مواد مناسب و نرم پوشیده باشد تا تخم گذاری روی بستر مناسبی انجام شود .
▪ تخم مرغ باید بطور مرتب روزانه حداقل دو یا سه مرتبه جمع آوری شود زیرا طولانی شدن و ماندن تخم مرغ در آشیانه احتمال شکستگی و تخم مرغ خواری را افزایش می دهد.
▪ مقدار کافی آب آشامیدنی تمیز و تازه فراهم نمایید . زیرا آن دسته از مرغ هایی که مقدار بیشتری آب لازم دارند ممکن است به خاطر وجود مایعات در تخم مرغ اقدام به تخم مرغ خواری کنند .
▪ حذف مرغ های غیر تخمگذار از گله .
▪ حفظ و نگهداری گله ای عاری از بیماری بطوریکه بطور مرتب برای انگل های داخلی و خارجی درمان شود .
۴) توقف تخمگذاری در زمستان
چنانچه مرغ تخمگذار از مدیریت صحیحی برخوردار باشد ، آنگاه عمده ترین علت برای افت تولید ، کاهش مدت روشنایی است . همانطوریکه می دانیم وضعیت تخمگذاری پرندگان با میزان روشنایی روزانه تنظیم می شود . چنانچه بخواهیم مرغ وضعیت ثابتی از لحاظ تولید تخم مرغ داشته باشد ، روزانه حداقل باید در معرض ۱۶ ساعت روشنایی قرارگیرد . روشنایی از طریق نور خورشید ، نور مصنوعی یا ترکیبی از آنها فراهم می شود . هنگامی که طول روز از ۳۰ آذر تا ۳۱ خرداد افزایش پیدا می کند، تولید مثل پرنده نیز به همراه آن تحریک می شود. اما برعکس از ۳۱ خرداد تا ۳۰ آذر تولید رو به کاهش می رود. روند فوق برای پرندگانی با جفتگیری و محیط طبیعی صادق است . قانونی که برای نیمچه ها و مرغان تخگذار توصیه می شود ، این است که هرگز برای پرندگان رو به رشد ، روشنایی افزایش پیدا نکند. اما بر عکس برای مرغان بالغ تخمگذار هرگز نباید کاهش یابد. عدم اجرای آن وضعیت نامطلوبی در تخمگذاری بوجود می آورد . یک برنامه خوب روشنایی برای مرغ تخمگذارباید واجد شرایط زیر باشد :
▪ طول زمانی مناسب : روزانه ۱۶ تا ۱۸ ساعت روشنایی توصیه می شود.
▪ حداقل شدت نور : حداقل شدت روشنایی یک فوت کندل باشد یا به میزانی که سطح خوراک در حالی که بالای دانخوری ایستاده ایم کاملا" مشخص باشد.
▪ رنگ مناسب نور : رنگ محرک نور ، زرد یا نارنجی است که در واقع نزدیک به طیف نور خورشید است . نور مصنوعی که برای مرغ روشنایی بسیار قوی تولید می کند ، می تواند از لامپ معمولی شفاف ( ساده ) ، لامپ فلورسنت سفید و لامپ هالوژن باشد که رنگ متمایل به زرد را تولید می نماید .

مهندس مرتضی یوسفی

منبع : موسسه مرغداری ایران