جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

نقش بتائین در کاهش اثرات استرس گرمایی


نقش بتائین در کاهش اثرات استرس گرمایی
بتائین یا تری متیل گلایسین یک ماده آلی است که در گیاهان و بدن جانوران سنتزمی شود. برخی از جانوران مهره دار و تعداد معدودی از گیاهان این ماده را به مقدارزیادی در بدن خود ذخیره می کنند، از جمله گیاهان ذخیره کننده بتائین، چغندرقند است که در مقایسه با سایر گیاهان بیشترین توانایی ذخیره این ماده را دارد بطوریکه می توان بتائین را از طریق فرایند ویژه ای از چغندرقند استخراج نمود.
بتائین از نظر شیمیایی ماده ای با ثبات است و حتی در دمای ۲۰۰ درجه سانتیگراد هم فعالیت شیمیایی خود را انجام می دهد . درجانوران مهره دار فرایند سنتز بتائین در بافتهای کبد و کلیه صورت می گیرد. بتائین در بدن از کولین کلراید ساخته می شود و شباهت ساختاری و کارکرد زیادی بین این دو ماده وجود دارد بدین صورت که بتائین مشابه کولین نقش دهنده گروه متیل را در واکنشهای بیوشیمیایی به عهده دارد بطوریکه ابتدا آنزیم کولین اکسیداز، کولین را تبدیل به بتائین آلدئید می کند و سپس آنزیم بتائین آلدئید دهیدروژنازماده اخیر را به بتائین تبدیل می نماید .
محاسبات هم ارزی که برای مقایسه میان کارآیی بیولوژیکی کولین و بتافین ( بتائین تجاری ۹۶%) صورت گرفته است نشان می دهد که ۱۶/ ۴ واحد کولین کلراید۵۰ درصد، معادل یک واحد بتافین است.
در بدن طیور بتائین با دادن گروه متیل خود به هموسیستئین باعث ساخت متیونین می گردد و توانایی بتائین برای متیله کردن هموسیستئین ۳ برابر کولین است به همین دلیل اگر مقدار اسید های آمینه گوگرد دار و متیونین جیره طیور بترتیب بیش از ۵/۳ و ۸/۱ درصد پروتئین خام جیره باشد می توان حدود ۱۵-۲۰ درصد از متیونین جیره یا حدود ۱۰ درصد از کل اسیدهای آمینه گوگرد دار جیره طیور را با بتائین جایگزین نمود.
تحقیقات و یافته های علمی نشان داده اند که مهمترین مرحله در متابولیسم چربیها فرآیند متیلاسیون است و بتائین به عنوان مهمترین عامل متیل دهنده نقش موثری را در متابولیسم چربیها ایفا می کند علاوه بر این بتائین از طریق نقش ویژه ای که درسنتز کارنیتین و بهبود قابلیت جذب متیونین و لیزین دارد باعث بهبود کیفیت لاشه کشتارگاهی و افزایش درصد گوشت سینه می شود . این ماده علاوه بر جیره طیور به خوراک نشخوارکنندگان و جیره آبزیان نیز افزوده می شود.
● بتائین و تنظیم مایعات بدن:
بتائین جزو مواد اسمولیت محسوب می شود ( اسمولیتها در اصطلاح به موادی گفته می شوند که حرکت آب را در سلول تحت تاثیر قرارمی دهند) و نقش مهمی در تعادل فشار اسمزی داخل سلولی ایفا می کند. سلولهای بدن برای تنظیم فشار اسمزی به اسمولیتهای آلی ( نظیر بتائین) و الکترولیتها متکی هستند. در شرایطی که پرنده تحت استرس گرمایی قرار گیرد، راهکارهای ابتدایی پرنده نظیر انحراف خون بدن به عروق سطحی و تمایل به قرار گرفتن در قسمتهای خنک تر سالن کارساز نباشد، فرآیند انرژی خواهی به نام پنتینگ( له له زدن) آغاز می شود که همراه با کاهش مصرف جیره ، ازدست دادن مایعات بدن و دفع دی اکسید کربن بیشتر از بدن می باشد.
دفع دی اکسید کربن بیشتراز بدن ، موجب افزایش بی کربنات خون خواهد شد ودراین حالت جهت حفظ PH طبیعی خون، پرنده ناچار به دفع بی کربنات است که این امر بایستی با همراهی الکترولیتها ازجمله پتاسیم صورت گیرد و با توجه به اینکه پتاسیم نقش بسیار مهمی در تنظیم مایعات بدن دارد و دفع پتاسیم از یک سو و از دست دادن مایعات بدن به علت پنتینگ از سوی دیگر، وضعیت تعادل مایعات را در بدن پرنده مختل می سازد. در این میان بتائین به عنوان یک اسمولیت طبیعی نقش موثری در برقراری تعادل مورد نظر ایفا می کند و باعث کاهش واکنشهای انرژی خواهی نیز می شود که تعادل اسمزی را به واسطه الکترولیت انجام می دهد.
طی تحقیقات به عمل آمده اثر بتائین در طیوری که بطور آزمایشی تحت استرس گرمایی قرار گرفته اند بررسی شده و نتایج زیر بدست آمده است.
۱) طیور گوشتی در سنین بین ۳۵-۲۱ روزگی تحت استرس گرمایی به مدت ۱۲ ساعت در ۲۴ درجه سانتیگراد، ۳ ساعت در دمای بین ۳۵-۲۴ درجه سانتیگراد و ۶ ساعت در دمای ۳۵ درجه سانتیگراد و ۳ ساعت در دمای بین ۳۵-۲۴ درجه سانتیگراد قرار گرفته اند و میزان نگهداری آب بدن در این دو گروه نشان می دهد که گروه بتائین دار در شرایط بدون استرس گرمائی و استرس گرمائی نسبت به گروه کنترل میزان بالائی را درنگهداری آب بدن طیور نشان می دهند.
۲) طیور گوشتی در سنین بین ۴۸-۱۹ روزگی تحت استرس گرمایی به مدت ۱۲ ساعت در دمای ۲۴ درجه سانتیگراد، ۳ ساعت در دمای بین ۳۷-۲۴ درجه سانتیگراد و ۶ ساعت در دمای ۳۷ درجه سانتیگراد و ۳ ساعت در دمای بین ۳۷-۲۴ درجه سانتیگراد قرار گرفته اند و پارامترهای ضریب تبدیل و وزن گیری مقایسه شده اند. نتایج نشان می دهد که وزن بدن و ضریب تبدیل و درصد زنده مانی با افزوده شدن ۰۵/۰% و ۱۰/۰ % بتائین در آب نسبت به گروه شاهد بهبود یافته است.
۳) طیور گوشتی در سن ۴۹-۲۱ روزگی تحت استرس گرمایی بمدت ۱۰ ساعت در دمای ۲۵ درجه سانتیگراد، ۳ ساعت بین ۳۵-۲۵ درجه سانتیگراد، ۸ ساعت در دمای ۳۵ درجه سانتیگراد و ۳ ساعت بین ۳۵-۲۵ درجه سا نتیگراد قرار گرفته اند که مقایسه ضریب تبدیل نشان می دهد که گروه بتائین دار به میزان ۳/۶ % نسبت به گروه شاهد بهبود داشته است.
منبع:
World’s Poultry Science Journal
منبع : موسسه مرغداری ایران


همچنین مشاهده کنید